پس از سال‌ها تنش میان ایران و رژیم اسرائیل با حمله رژیم در بامداد 23 خردادماه، سال‌ها رویارویی غیرمستقیم به یک جنگ تمام عیار تبدیل شد. جنگی که 12 روز طول کشید و برای جمهوری اسلامی ایران پس از جنگ هشت ساله با عراق بی سابقه بوده است. و حالا پس از موشک باران های شدید، حرف و حدیث از تغییر رژیم، هشدارهای پی در پی و حتی اظهاراتی مبنی بر عدم اختلاف با دولت ایران، دو طرف در شرایط آتش‌بس قرار دارند. وضعیتی که هر لحظه ممکن است، شکسته شود.
حمله رژیم اسرائیل به ایران که با 100 پهپاد شلیک شده از سوی جمهوری اسلامی پاسخ داده شده، سناریوی جنگ ایران و اسرائیل را که از سال‌ها قبل در اتاق های فکر منطقه و جهان در حال بررسی بود را در زمانی غیرمنتظره تحقق بخشید. اما پرسش این است که چرا این جنگ از دشمنی غیرمستقیم به تخاصم مستقیم آن هم درست در اوج مذاکره ایران و آمریکا انجامید؟ اسرائیل برای دهه ها بود که با راه اندازی شبکه ای از ترور مقامات ارشد و دانشمندان هسته ای ایران و انجام عملیات سایبری در سایه به جنگ با ایران پرداخت. هرچند گفته می شد که در ابتدا آمریکا خواهان ورود به جنگ ایران و اسرائیل نبود اما به باور ناظران منطقه ای و بین المللی چراغ سبز آمریکا و تایید تلویحی این کشور به رژیم این جسارت را داد که به ایران حمله کند.
اسرائیل در نخستین واکنش پس از این حمله مدعی شد که به دلیل «نگرانی هایش» درمورد برنامه هسته ای ایران این حمله را انجام داده است. نتانیاهو اوایل روز جمعه گفت: «ما در لحظه ای سرنوشت ساز هستیم و افزود که این عملیات تهدید ایران علیه بقای اسرائیل را به عقب خواهد راند.» از سوی دیگر، این حمله تنها چند هفته پس از آن رخ داد که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرده بود که ایران برای دستیابی به بمب هسته ای نزدیک نشده و به نظر نمی رسد که قصد انجام این کار را داشته باشد. بعدتر، آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از این حملات گزارش داد که هیچ مدرکی مبنی بر حرکت ایران به سمت نظامی سازی برنامه هسته ای پیدا نکرده است.
حمله به ایران با توجیه تضمین بقا در حالی است که برخی ناظران معتقدند که اسرائیل نگران بهبود روابط آمریکا و ایران است. تریتا پارسی، کارشناس روابط ایران و آمریکا و معاون اجرایی موسسه کوئینسی برای دولتداری مسئولانه در مصاحبه ای با نشریه مورنینگ ادیشن گفت که اسرائیل نمی خواهد شاهد حل مشکلات آمریکا و ایران و بهبود روابطشان باشد. او افزوده بود: «اسرائیلی ها محاسبه می کنند که حتی اگر بهبود روابط ایران و آمریکا و کاهش تنش ها بین ایران و آمریکا حاصل شود، این بهبود با کاهش تنش ها بین ایران و اسرائیل همراه نخواهد بود. بنابراین، اسرائیلی ها بیش از 20 سال است که سعی در خرابکاری در هرگونه دیپلماسی و بین ایالات متحده و ایران داشته اند.» این درحالی است که به گفته ناظران به دلیل ناتوانی رژیم در تداوم حملات از یک سو و امیداواری به این مساله که هرگاه رژیم در جنگ خاورمیانه ای کم آورده است این آمریکا به نجات آمده به دنبال درگیر کردن ایالات متحده در جنگ به عنوان یکی از طرف های اصلی بود. امری که ضمن واگذاری میدان آمریکا، روند مذاکرات و چشم انداز توافق را به طور کلی قطع می کرد: سناریویی که برای رژیم مطلوب بود.
از سوی دیگر، رژیم گمان می کرد که با توجه به نارضایتی بخشی از افکار عمومی در ایران از شرایط موجود می تواند ایده «تغییر رژیم» را با شروع حملات در مدت زمان کوتاهی پیاده کند. رژیم با این محاسبه که با یک جنگ تحمیلی در کنار نارضایتی عمومی حساب کار جمهوری اسلامی را در کمتر از بازه زمانی یک هفته تمام خواهد کرد. چنانچه که در این مدت چهره های مخالف حکومت مرکزی و موافق رژیم چون محمدرضاشاه پهلوی ضمن حمایت از حملات خود را به عنوان بدیل جمهوری اسلامی نشان داد. همچنین، سارا نتانیاهو، همسر بنیامین نتانیاهو، با انتشار تصویری از نماد شیر با پرچم رژیم و ایران دوران پهلوی حمایت خود را نشان داد.
حالا پس از دوازده روز و درست پس از حمله جمهوری اسلامی به پایگاه آمریکایی العدید در قطر، دونالد ترامپ دو ساعت پس از آن اعلام آتش بس کرد. این آتش بس درحالی رخ داده است که برخلاف ادعای دونالد ترامپ، تاسیسات هسته ای ایران خسارات زیادی از حمله آمریکا به این کشور ندیده اند. سی ان ان به نقل از منابع آگاه گزارش داده است که ارزیابی های اولیه اطلاعاتی ایالات متحده نشان می دهد که سایت های هسته ای ایران در نتیجه حملات آسیب ندیده است. در این گزارش آمده است که براساس یک ارزیابی اولیه اطلاعاتی ایالات متحده که توسط هفت نفر از افراد مطلع شرح داده شده است، حملات نظامی ایالات متحده به سه تاسیسات هسته ای ایران، اجزای اصلی برنامه هسته ای این کشور را نابود نکرده و احتمالا تنها آن را ماه ها به عقب انداخته است. این ارزیابی توسط آژانس اطلاعات دفاعی بازوی اطلاعاتی پنتاگون تهیه شده است. سی ان ان همچنین نوشته است تحقیقات همچنان ادامه دارد اما یافته های اولیه با ادعاهای مکرر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا مبنی بر اینکه حملات تاسیسات غنی سازی هسته ای ایران را به طور کامل و مطلق نابود کرده است، در تضاد است.
جنگ حالا در مرحله ای وارد آتش بس شده است که هدف اولیه نابودی زیرساخت های هسته ای محقق نشده است. تغییر رژیم که از گزینه های جدی بود نیز منتفی شده است. حملات موشکی ایران و استفاده از تسلیحات جدید نیز نشان داد که این درگیری روزهای بیشتری را در صورت تداوم خواهد داشت. شرایطی که حداقل تاکنون به هیچ یک از سناریوهای رژیم برخلاف تصور رژیم جامعه عمل نپوشاند و محاسبات انجام شده را درست عملی نکرده است.
منطقه و جنگ ایران و رژیم اسرائیل
آغاز درگیری مستقیم میان ایران و اسرائیل که تداوم آن به ویژه با ورود آمریکا احتمال گسترش دامنه آن نه تنها در منطقه بلکه فراتر از آن را دو چندان کرده بود، جهان را بار دیگر نگران از ورود به یک درگیری در منطقه پرآشوب خاورمیانه که ظرفیت ورود به جنگ جهانی سوم را داشت،کرد. اما حالا درحالی که آتش بس همچنان شکننده به نظر می رسد، باید منطقه و جهان ضمن امیدواری به آتش بس نگران تداوم تنش باشند.
کشورهای عربی که روابط بالا و پایینی با جمهوری اسلامی داشته اند ضمن تقبیح حملات رژیم، به خوبی می دانند که بی ثباتی در ایران به عنوان کشوری کلیدی هم در تحولات سیاسی و هم در اتصالات اقتصادی به نفع هیچکس نخواهد بود. ناتوانی رژیم در ادامه حملات به ایران چنانچه که پای آمریکا را به این منازعه کشاند، نشان داد که جهان اسلام نگران تبدیل شدن اسرائیل به خدای ثور در منطقه شد. چنانچه که این نگرانی در نشست اضطراری وزرای خارجه سازمان همکاری های اسلامی خود را نشان داد. از سوی دیگر این پیشروی خودسرانه رژیم از مسیر نابودی یا مقابله با کشورهای اسلامی طبیعا ادامه مسیر را برای رژیم دشوار خواهد کرد. کشورهای اسلامی با هر اختلاف اما در برابر دشمنی واحد که ماهیت آنها را نشانه برود، مقابله خواهند کرد. این درحالی است که اکنون اولویت های منطقه خاورمیانه با اکثریت کشورهای مسلمان نیز تفاوت کرده است.
جاه طلبی های نظامی رژیم در منطقه برای رسیدن به قدرت برای کشورهایی که حالا به دنبال اتصالات منطقه ای از طریق تقویت مبادلات اقتصادی با سودای پیشرفت هستند، تحمل یک جنگ که طبیعتا همه را چه دخیل و چه غیردخیل درگیر خواهد کرد، مطلوب نیست. بنابراین، این مسیر جنگ محور رژیم برای منطقه خوشایند نیست. ایده ای که رای منفی بسیاری دارد.
بیشتر بخوانید:
روایت رسانه‌های غربی از جنگ ایران و اسرائیل: لس‌آنجلس تایمز پیروزی ایران را به تصویر کشید
برنامه جدید «دوستان نبرد» برای حمایت از پناهجویان افغان در آمریکا راه‌اندازی شد
