به گزارش ایراف؛ در بامداد ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ رژیم صهیونیستی حملات گسترده‌ای با نام رمز «عملیات طلوع شیران» علیه تأسیسات هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی، زیرساخت‌های نفتی و برخی مناطق غیرنظامی جمهوری اسلامی ایران انجام داد.
این حملات که نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل متحد محسوب می‌شود، با هدف تضعیف توان دفاعی، اقتصادی و علمی ایران صورت گرفت.
با این حال، به دلیل تاب‌آوری بالای نظام اسلامی، آمادگی نیروهای مسلح و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، خسارات وارده تحت کنترل قرار گرفته است.
محکومیت تجاوزات رژیم صهیونیستی
جمهوری اسلامی ایران این حملات را محکوم کرده و آن را بخشی از سیاست‌های خصمانه رژیم صهیونیستی برای بی‌ثبات‌سازی منطقه و تضعیف محور مقاومت می‌داند.
ایران، ضمن تأکید بر حق دفاع مشروع و پاسخگویی متناسب، متعهد به حفظ تمامیت ارضی و امنیت ملی خود است. شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد که این تجاوزات بدون پاسخ نخواهد ماند و رژیم صهیونیستی مسئول کامل پیامدهای منطقه‌ای و جهانی این اقدامات است.
تاثیرات بر بازار نفت
حملات رژیم صهیونیستی به تأسیسات نفتی ایران، از جمله پالایشگاه بندرعباس و تأسیسات نطنز، تلاشی برای اختلال در زنجیره تولید و صادرات نفت ایران بود.
طبق گزارش وزارت نفت ایران در ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، تنها ۸ درصد از ظرفیت تولید نفت کشور موقتاً تحت تأثیر قرار گرفت. ایران با تولید روزانه ۳.۸ میلیون بشکه نفت (معادل ۴ درصد از عرضه جهانی)، یکی از تولیدکنندگان کلیدی اوپک است. صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۴ به ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسید که عمدتاً به مقصد چین، هند و کشورهای آسیایی بود.
پس از حملات، قیمت نفت خام برنت در معاملات آسیایی ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ به دلیل جوسازی رسانه‌ای دشمنان تا ۱۴ درصد افزایش یافت و به ۸۵.۳ دلار در هر بشکه رسید، که بالاترین سطح از ژانویه ۲۰۲۵ بود.
نفت وست تگزاس اینترمدییت نیز با ۱۲ درصد افزایش به ۸۱.۷ دلار رسید. با این حال، وزارت نفت ایران اعلام کرد که با بازسازی سریع تأسیسات، تولید تا پایان ژوئن ۲۰۲۵ به سطح عادی باز خواهد گشت.
جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر توان داخلی و اجرای طرح‌های اضطراری، بازسازی تأسیسات آسیب‌دیده را آغاز کرده است.
شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که با استفاده از ظرفیت‌های بومی، تولید نفت تا ۹۸ درصد ظرفیت اسمی تا ۱۰ تیر ۱۴۰۴ بازمی‌گردد. همچنین، ایران با افزایش صادرات به کشورهای غیرغربی، از جمله چین (۱.۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۴)، اثرات تحریم‌ها و حملات را خنثی کرده است.
تنگه هرمز، که روزانه ۲۰.۶ میلیون بشکه نفت (۲۱ درصد از عرضه جهانی) و ۲۷ درصد گاز طبیعی مایع از آن عبور می‌کند، شریان حیاتی تجارت انرژی جهان است. کشورهای حاشیه خلیج فارس، از جمله عربستان سعودی (۷ میلیون بشکه در روز)، امارات (۳.۲ میلیون بشکه) و کویت (۲.۵ میلیون بشکه)، به این آبراه وابسته‌اند.
جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده است که متعهد به حفظ امنیت تنگه هرمز برای تجارت جهانی است. نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش ایران با استقرار یگان‌های پیشرفته، از جمله ناوهای موشک‌انداز و پهپادهای نظارتی، امنیت این آبراه را تضمین کرده‌اند.
فرمانده نیروی دریایی سپاه، در ۲۴ خرداد ۱۴۰۴ اعلام کرد: ایران اجازه نخواهد داد دشمنان امنیت تنگه هرمز را به خطر بیندازند، اما در صورت تداوم تجاوزات، پاسخ قاطع خواهد داد.
ایران با مدیریت هوشمندانه و دیپلماسی فعال، از تبدیل تنگه هرمز به کانون درگیری جلوگیری کرده است. در عین حال، ایران در صورت تهدید منافع ملی، توانایی کنترل این آبراه را دارد که می‌تواند عرضه نفت جهانی را مختل کند و قیمت‌ها را به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه برساند.
حملات به کشتیرانی
رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر حداقل ۱۲ کشتی مرتبط با ایران را در خلیج فارس و دریای سرخ هدف قرار داده است. پس از حملات اخیر، هزینه‌های بیمه کشتیرانی در خلیج فارس ۱۵ درصد افزایش یافت و نرخ حمل‌ونقل کانتینری از خلیج فارس به آسیا از ۱,۸۰۰ دلار به ۲,۱۰۰ دلار به ازای هر کانتینر ۲۰ فوتی رسید.
تاثیرات بر اقتصاد جهانی
حملات روزهای اخیر، بازارهای مالی جهانی را متزلزل کرد. طبق گزارش بی‌بی‌سی، قیمت نفت تا بعدازظهر جمعه ۷ درصد افزایش یافت و شاخص‌های بورس در اروپا و آسیا نوسانات شدیدی را تجربه کردند. دیرک یاندورا، رئیس اتحادیه فدرال تجارت آلمان، هشدار داد که ادامه درگیری‌ها و مسدود شدن تنگه هرمز می‌تواند پیامدهای مخربی برای اقتصاد جهانی داشته باشد.
افزایش قیمت نفت به بالا رفتن هزینه‌های انرژی در کشورهای واردکننده، به‌ویژه در اروپا و آسیا، منجر خواهد شد. این امر می‌تواند تورم جهانی را تشدید کند.
کشورهای خلیج فارس که به تنگه هرمز وابسته‌اند، ممکن است با کاهش صادرات و افزایش هزینه‌های امنیتی مواجه شوند. این امر می‌تواند پروژه‌های توسعه‌ای در این کشورها را تحت تأثیر قرار دهد.
تاثیرات بر اقتصاد ایران
اقتصاد ایران، با وجود تحریم‌های ظالمانه و حملات اخیر، به دلیل اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی از تاب‌آوری بالایی برخوردار است. طبق گزارش بانک مرکزی ایران در سال ۲۰۲۴، رشد اقتصادی کشور ۴.۲ درصد بود که عمدتاً به دلیل افزایش صادرات غیرنفتی (۴۵ میلیارد دلار) و تنوع‌بخشی به منابع درآمدی محقق شد. آسیب به برخی تأسیسات نفتی و گازی، که کمتر از ۱۰ درصد ظرفیت تولید را تحت تأثیر قرار داده است.
تاثیر بر اقتصاد اسرائیل
اقتصاد اسرائیل نیز از این درگیری‌ها بی‌تأثیر نبوده است. طبق گزارش بی‌بی‌سی، جنگ‌های اخیر اسرائیل رشد اقتصادی آن را کاهش داده و در سال ۲۰۲۴ رشد اقتصادی این کشور تنها ۰.۵ درصد پیش‌بینی شده است.
تشدید درگیری‌ها با ایران می‌تواند هزینه‌های نظامی و امنیتی اسرائیل را افزایش دهد و بخش فناوری پیشرفته، که یک‌پنجم اقتصاد این کشور را تشکیل می‌دهد، را تحت فشار قرار دهد.
تاثیرات بر اقتصاد افغانستان
افغانستان به دلیل همسایگی با ایران، از روابط تجاری نزدیک با جمهوری اسلامی بهره‌مند است. ایران در سال ۲۰۲۴ حدود ۲.۱ میلیارد دلار کالا، از جمله سوخت (۱.۲ میلیون تن)، مواد غذایی و مصالح ساختمانی، به افغانستان صادر کرد. همچنین، حدود ۶ میلیون مهاجر افغان در ایران حضور دارند که سالانه ۱.۵ میلیارد دلار حواله ارزی به افغانستان ارسال می‌کنند.
حملات رژیم صهیونیستی می‌تواند تجارت مرزی ایران و افغانستان را موقتاً مختل کند. افزایش قیمت سوخت در ایران (از ۰.۴ دلار به ۰.۵ دلار به ازای هر لیتر بنزین) ممکن است هزینه‌های واردات سوخت به افغانستان را ۱۰ درصد افزایش دهد.
همچنین، بی‌ثباتی احتمالی می‌تواند وضعیت مهاجران افغان را تحت تأثیر قرار دهد وباعث موج بازگشت مهاجران شود.
نتیجه‌گیری
جمهوری اسلامی ایران، ضمن محکوم کردن این تجاوزات، با اتکا به توان داخلی، دیپلماسی فعال و آمادگی دفاعی، خسارات را مدیریت کرده است وبا حفظ ثبات منطقه‌ای و تأمین امنیت تنگه هرمز، نقش کلیدی خود را در تجارت جهانی انرژی تثبیت کرده است.
با این حال، تداوم تنش‌ها می‌تواند پیامدهای مخرب‌تری برای اقتصاد جهانی و منطقه به‌همراه داشته باشد. بنابراین، ضروری است جامعه بین‌المللی برای جلوگیری از تشدید درگیری‌ها و حفظ صلح و ثبات منطقه‌ای اقدام کند.
