به گزارش ایراف، پروژه کانال قوش‌تپه، یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های عمرانی طالبان در شمال افغانستان، با هدف آبیاری ۵۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی در ولایت‌های بلخ، جوزجان و فاریاب، نگرانی‌های جدی در کشورهای آسیای میانه درباره کاهش منابع آبی رودخانه آمو ایجاد کرده است.
این پروژه که برای طالبان از اهمیت سیاسی و اقتصادی برخوردار است، از سوی همسایگان شمالی افغانستان تهدیدی برای امنیت آبی منطقه تلقی می‌شود.
قزاقستان هشدار داده است کانال قوش‌تپه می‌تواند تا ۳۰ درصد از آب رود آمو را کاهش دهد، در حالی که ترکمنستان نیز از تأثیرات منفی آن بر کشاورزی خود ابراز نگرانی کرده است.
در نشست اخیر کشورهای منطقه در آستانه، قزاقستان بر ضرورت مدیریت جمعی منابع آبی تأکید کرد و برخی مقامات این پروژه را «میخ آخر بر تابوت دریای آرال» خواندند؛ دریاچه‌ای که پیش‌تر بزرگ‌ترین منبع آبی منطقه بود و اکنون تقریباً خشک شده است.
شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان، در گفت‌وگوهای اخیر با مقامات ترکمنی بر ضرورت هماهنگی منطقه‌ای برای پروژه‌های آبی تأکید کرده است.
ازبکستان به‌ویژه نگران کاهش احتمالی آب ورودی به دریاچه آرال و تأثیر آن بر کشاورزی و اکوسیستم منطقه است.
برخی مقامات ازبک خواستار ارزیابی دقیق زیست‌محیطی این پروژه قبل از ادامه کار شده‌اند.
قاسم جومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان، با اشاره به اهمیت همکاریهای منطقه‌ای در مدیریت منابع آب، خواستار تشکیل کارگروه فنی برای بررسی اثرات کانال قوش تپه شده است.
مقامات قزاق همچنین بر ضرورت پایبندی به توافقنامه‌های بین‌المللی مانند کنوانسیون آب‌های مشترک تأکید کرده‌اند.
شوکت میرضیایف رئیس‌جمهور ازبکستان، در گفت‌وگوهای اخیر با مقامات ترکمنی بر ضرورت هماهنگی منطقه‌ای برای پروژه‌های آبی تأکید کرده است.
ازبکستان به‌ویژه نگران کاهش احتمالی آب ورودی به دریاچه آرال و تأثیر آن بر کشاورزی و اکوسیستم منطقه است.
برخی مقامات ازبک خواستار ارزیابی دقیق زیست‌محیطی این پروژه قبل از ادامه کار شده‌اند.
طالبان ادعا می‌کند که این پروژه تأثیری بر منابع آبی همسایگان ندارد. نجیب‌الله سدید، کارشناس اقلیم و منابع آبی برآوردهای منفی درباره تأثیر کانال را «مبالغه‌آمیز» دانست و گفت تنها ۴۹ درصد از زمین‌های هدف قابلیت کشت دارند.
همچنین نظیم سمون، کارشناس امور آب، معتقد است تأثیر این پروژه کمتر از آن چیزی است که برخی محاسبات نشان می‌دهند.
عدم حضور افغانستان تحت حاکمیت طالبان در توافقات منطقه‌ای مدیریت آب، به تشدید بی‌اعتمادی دامن زده است. در نشست «امنیت آبی و مدیریت منابع آب فرامرزی» در آستانه، نماینده طالبان حضور داشت اما از اظهارنظر خودداری کرد. این سکوت، به گفته تحلیلگران، به نگرانی‌های منطقه‌ای افزوده است.
علاوه بر این، ساخت سد راغون در تاجیکستان نیز که جریان ورودی رود آمو را کاهش می‌دهد، به پیچیدگی بحران آبی منطقه افزوده است.
اولدر سانچز، کارشناس منابع آبی، معتقد است که فقدان گفت‌وگوهای مؤثر میان کشورهای منطقه، منابع آبی آسیای میانه را به منبعی برای بحران تبدیل کرده است.
او تأکید می‌کند که طالبان از کانال قوش‌تپه نه‌تنها برای توسعه کشاورزی، بلکه به‌عنوان ابزاری ژئوپلیتیکی برای جلب حمایت داخلی و فشار بر همسایگان استفاده می‌کند. در غیاب همکاریهای رسمی، این پروژه می‌تواند به رقابت‌های عمیق‌تر بر سر منابع حیاتی منجر شود و نظم آبی منطقه را بیش از پیش به چالش بکشد.
طرح احداث کانال آبی قوش تپه در شمال افغانستان که با حمایت طالبان پیش می‌رود، به موضوعی حساس در مناسبات قومی این کشور تبدیل شده است. این پروژه که قرار است آب رودخانه آمودریا را به مناطق شمالی هدایت کند، با واکنش‌های متفاوت اقوام مختلف مواجه شده است.
کانال قوش تپه با طول ۲۸۵ کیلومتر، بخشی از برنامه طالبان برای توسعه کشاورزی در ولایت‌های شمالی است.
این طرح به‌ویژه در میان تاجیک‌ها و ازبک‌های شمال افغانستان با نگرانی همراه است، چرا که آنان احتمال می‌دهند این پروژه به نفع پشتون‌ها تمام شود.
برخی رهبران محلی ازبک و تاجیک ادعا کرده‌اند که این طرح موجب کاهش آب در مناطق تحت سکونت آنان خواهد شد.
