به گزارش ایراف، آژانس مواد مخدر اتحادیه اروپا (EUDA) در گزارشی که به سفارش اتحادیه اروپا در می ۲۰۲۵ تدوین شده، تأثیرات ممنوعیت مواد مخدر توسط طالبان بر بازارهای داخلی و جهانی، به‌ویژه اروپا را بررسی کرده است.
طالبان در آوریل ۲۰۲۲، فرمانی دینی مبنی بر ممنوعیت کشت، تولید، تجارت و مصرف تمامی مواد مخدر را صادر کرد. با وجود تردیدهای اولیه نسبت به جدیت اجرای این فرمان، شواهد نشان می دهد که طالبان در برخی مناطق، به ویژه در جنوب و جنوب غرب افغانستان، اقدامات مؤثری برای اجرای آن انجام داده‌اند.
یکی از نخستین اهداف طالبان، محدودسازی صنعت تولید متامفتامین بود. این صنعت که بر پایه گیاه «افدرا» بنا شده، پس از سال ۲۰۱۷ در مناطقی چون بازار عبدالودود در بکواه ولایت فراه رشد کرده بود. طالبان با بستن این بازار و ممنوعیت برداشت و تجارت افدرا، موجب شد که قیمت مواد اولیه متامفتامین به‌شدت افزایش یابد و تولید آن به‌تدریج به مناطق مرتفع تر مانند ولایت غور و هرات منتقل شود.
در زمینه کشت خشخاش نیز، اگرچه در ابتدا شک و تردیدهایی درباره اراده طالبان برای اجرای ممنوعیت وجود داشت، اما آمارها نشان می دهند که سطح کشت خشخاش در سال ۲۰۲۳ به‌طور قابل توجهی کاهش یافت. برای مثال، در ولایت هلمند که از مراکز اصلی کشت خشخاش بود، کشت این محصول از ۱۲۸ هزار هکتار در ۲۰۲۲ به تنها ۷۴۰ هکتار در ۲۰۲۳ رسید. این روند در ۲۰۲۴ نیز در اغلب مناطق ادامه یافت، به جز بدخشان که هنوز کشت خشخاش در آنجا مشاهده می شود.
با وجود این کاهش شدید، تجارت داخلی و مرزی تریاک همچنان ادامه دارد. این امر ناشی از انباشت مقادیر قابل توجهی تریاک در سال های پیش از ممنوعیت است. کشاورزان دارای زمین‌های بزرگ، به‌ویژه در جنوب، توانسته اند بخش زیادی از تولید خود را ذخیره کنند و از افزایش قیمت ها پس از ممنوعیت بهره مند شوند. این ذخایر باعث شده که همچنان مواد مخدر به بازارهای بین المللی – از جمله اروپا – راه پیدا کند.
یکی دیگر از اثرات ممنوعیت، افزایش قیمت تریاک و به‌دنبال آن، کاهش سود برای تولیدکنندگان مشتقات آن (مورفین، هروئین پایه و هروئین هیدروکلوراید) بوده است. این مسئله منجر به افزایش ناخالصی در محصولاتی شده که به بازارهای محلی و منطقه ای عرضه می شوند، هرچند هروئین صادرشده به اروپا فعلاً از کیفیت ثابتی برخوردار است.
از سوی دیگر، تجارت مرزی با کشورهای همسایه مانند ایران و پاکستان ادامه دارد. مسیرهای قاچاق همچنان فعال اند، هرچند برخی از آن ها پرهزینه تر شده‌اند و ضریب اطمینان برای قاچاقچیان کاهش یافته است. به عنوان مثال، استفاده از منجنیق ها برای پرتاب بسته های مواد از مرز افغانستان به ایران، با مداخله طالبان کاهش یافته و در برخی موارد قاچاقچیان دیگر مسئولیت خسارات احتمالی را نمی پذیرند.
به رغم نگرانی ها از جایگزینی هروئین افغانستان با مواد مخدر صنعتی خطرناک‌تر در بازار اروپا (مانند نیتازین‌ها)، داده ها نشان می دهند که به دلیل موجودی های بالا، کمبودی فعلاً در بازار جهانی دیده نمی شود. اما اگر طالبان اجرای ممنوعیت را ادامه دهد، این وضعیت ممکن است در آینده دچار تغییر شود.
در مجموع، گزارش نشان می دهد که ممنوعیت مواد مخدر توسط طالبان تأثیرات عمیقی بر ساختار اقتصادی، بازارهای محلی و جهانی، و سیاست های مبارزه با مواد مخدر گذاشته است، و اروپا باید به دقت تحولات آینده را زیر نظر بگیرد.
آژانس مواد مخدر اتحادیه اروپا (EUDA) که تا سال ۲۰۲۴ با نام مرکز نظارت بر مواد مخدر و اعتیاد به مواد مخدر اروپا (EMCDDA) شناخته می‌شد، یکی از آژانس‌های اتحادیه اروپا است که دفتر مرکزی آن در لیسبون پرتغال قرار دارد.
