به گزارش ایراف، کارشناسان حوزه مسکن و ساخت‌وساز در جمهوری اسلامی ایران هشدار می‌دهند که ادامه روند خروج نیروی کار اتباع افغانستانی از کشور می‌تواند تأثیرات منفی گسترده‌ای بر بازار مسکن بگذارد.
به گزارش «اعتماد»، تعداد کارگران ساختمانی در ایران در سال ۱۴۰۳ حدود ۱/۵ میلیون نفر است، اما این آمار تنها کارگران ایرانی را شامل می‌شود و حضور پررنگ کارگران افغانستانی، که عمدتاً به‌صورت غیررسمی فعالیت می‌کنند، در آن لحاظ نشده است.
تا چند سال پیش، ۷۵ درصد نیروی کار ساده در صنعت ساختمان از اتباع افغانستانی تأمین می‌شد، اما اکنون با بازگشت بخشی از آنان، این سهم به حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است.
با توجه به سهم بالای کارگران ساده که اغلب از مهاجرین افغانستانی هستند در هزینه‌های نیروی کار، کارشناسان بر این باورند که کاهش حضور این نیروها موجب افزایش دستمزدها و در نهایت رشد هزینه تمام‌شده ساخت‌وساز خواهد شد.
جایگزینی نیروی کار افغانستانی آسان نیست
مهدی سلطان‌محمدی، کارشناس حوزه مسکن در ایران می‌گوید: «نیروی کار افغانستانی، به‌ویژه در حوزه ساخت‌وساز، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند و خروج این نیروها تأثیر مستقیمی بر بازار کار گذاشته است. جایگزینی آنها به‌راحتی امکان‌پذیر نیست، چرا که بسیاری از کارگران ایرانی یا مهارت کافی ندارند یا حاضر به پذیرش دستمزدهای پایین نیستند.»
او اضافه می‌کند که کارگران افغانستانی معمولاً در مناطق حاشیه‌ای، روستاها یا نزدیکی محل کار خود زندگی می‌کنند و بار مستقیمی بر بازار مسکن شهری به‌ویژه در مناطق شمالی و مرکزی شهرها وارد نمی‌کنند.
به همین دلیل، خروج آنها بیش از آنکه بازار مسکن را از نظر تقاضا تحت فشار قرار دهد، بر بخش عرضه، به‌خصوص نیروی انسانی، تاثیرگذار است.
این کارشناس همچنین خاطرنشان می‌کند که در ماه‌های اخیر افزایش چشمگیری در هزینه‌های ساخت‌وساز به‌ویژه در تهران مشاهده شده است. او دلیل این افزایش را کمبود نیروی کار ناشی از خروج مهاجرین افغانستانی و افزایش قیمت مصالح ساختمانی می‌داند.
سلطان‌محمدی می‌گوید: «در شمال تهران، هزینه ساخت هر مترمربع به حدود ۵۰ میلیون تومان رسیده و در حاشیه شهرها این رقم حدود ۲۰ میلیون تومان است. این افزایش، مستقیماً بر قیمت نهایی مسکن اثر می‌گذارد.»
بیت‌الله ستاریان، استاد دانشگاه و پژوهشگر اقتصاد مسکن در ایران نیز می‌گوید: «در کنار افزایش تقاضا، خروج مهاجرین افغانستانی از ایران نیز یک تهدید جدی است، چرا که این گروه بخش بزرگی از نیروی کار ساختمانی را تشکیل می‌دهند. کاهش ناگهانی این نیروها، افزایش دستمزدها، بالا رفتن هزینه ساخت و در نهایت گران‌تر شدن مسکن را به همراه دارد.»
در ادامه این گزارش امده است که در مجموع، نظرات کارشناسان نشان می‌دهد که صنعت ساخت‌وساز در ایران به شدت وابسته به نیروی کار مهاجر، به‌ویژه اتباع افغانستان است.
اگرچه این نیروها سهم چندانی در بازار رسمی مسکن ندارند، اما نقش آنها در بخش عرضه و تولید غیرقابل انکار است. تداوم خروج این نیروها بدون سیاست‌گذاری مناسب، می‌تواند بازار مسکن در ایران را وارد مرحله‌ای از بحران کند که نه تنها ساخت‌وساز را متوقف می‌کند، بلکه قیمت‌ها را نیز از کنترل خارج خواهد ساخت.
