خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، در اظهاراتی تازه به نقل از یک روزنامهنگار و تحلیلگر دفاعی ارشد هندی گفت که در جریان عملیات «سندور» هند علیه پاکستان، تنها طالبان و اسرائیل از این حمله حمایت کردند. او همچنین افزود که طالبان در حالی از هند حمایت کرده است که پاکستان به دلیل سابقه حمایت از این گروه، به عنوان یک کشور حامی تروریسم شناخته میشود و بار این اتهام سنگین را بر دوش میکشد. این مقام ارشد پاکستانی اضافه کرد که کشورش اکنون توسط همان گروهی که زمانی از آن دفاع میکرد، رها شده است.
او پیش از این نیز در گفتگویی با اسکای نیوز اعتراف کرده بود که پاکستان به مدت بیش از سه دهه و به دستور غرب، به ویژه بریتانیا، از گروههایی مانند طالبان حمایت کرده است که اکنون نتایج معکوسی برای این کشور به همراه داشته است. سخنان این مقام رسمی پاکستانی نشان میدهد که اسلامآباد نه تنها از نتیجه حمایت از طالبان راضی نیست، بلکه تلاشهایش برای متقاعد کردن این گروه با بنبست دیپلماتیک مواجه شده است.
استیصال پاکستان از نزدیکی هند و طالبان
اظهارات این مقام ارشد دفاعی پاکستان، از احساسات ترس، ناامیدی و استیصال ناشی از نزدیکی روابط هند و طالبان در اسلامآباد حکایت دارد. گفتنی است، همزمان با دوری گزیدن طالبان از پاکستان – تا جایی که رهبری این گروه از صدور مجوز سفر مقامات ارشد خود به اسلامآباد امتناع میورزد – شرایط برای نفوذ دهلی در افغانستان، پس از تسلط مجدد طالبان بر قدرت، بیش از هر زمان دیگری فراهم شده است.
سفرهای پنهانی مقامات ارشد طالبان و نزدیکان هبتالله و علنی شدن تمایل آنها به عادیسازی روابط، نشان میدهد که طالبان دیگر نمیخواهد به هند به چشم دشمن بنگرد و روابطی استراتژیک در حال شکلگیری است. اما این دوستی منطقهای در حالی پا میگیرد که اسلامآباد روزهای تیره و خصمانهای را با هر دو طرف تجربه میکند. هرچند هند و پاکستان سابقهی دشمنی دیرینهای دارند، اما اسلامآباد گمان نمیکرد که در این شرایط سخت، طالبان نیز برخلاف خواستههایش گام بردارد؛ سیاستی که به نظر میرسد برای پاکستان هزینهبر خواهد بود.
به عبارت دیگر، همزمان با گرم شدن روابط دیپلماتیک میان هند و طالبان، پاکستان بیش از هر زمان دیگری احساس انزوای فزایندهای میکند. این احساس انزوا که با ترس و ناامیدی درآمیخته، طبیعتاً بر معادلات منطقهای از یک سو و تحولات داخلی افغانستان از سوی دیگر تأثیرگذار خواهد بود. به عبارت دیگر، احساس خیانت از سوی متحدان سابق مانند طالبان، پویایی قدرت در حال تغییر در جنوب آسیا را برجسته میسازد. بدیهی است که پاکستان در برابر این «اتحاد ناهمگون»، به دنبال راههایی برای مقابله با آن یا اعمال فشار بر طرفین خواهد بود. نشریه دیپلمات نیز در یادداشتی تازه نوشته است که تنش میان هند و پاکستان، افغانستان را به میدان جنگ نیابتی بدل خواهد کرد و در این جنگ نیابتی، گروههای افراطگرا قطعاً از بازیگران مهم خواهند بود.
طالبان، هرچند به گفتهی خودشان حاکمیت مطلق بر افغانستان را دارند، اما این کشور همواره جولانگاه گروههای تروریستی مخالف دولت مرکزی بوده است که «براندازی نظام» را هدف خود تعریف کردهاند. این در حالی است که تاریخ افغانستان نشان داده تا چه میزان میتواند در برابر گروههای اسلامگرای افراطی آسیبپذیر باشد؛ عاملی که پاکستانیها به خوبی آن را درک کردهاند.
طالبان که با دال گفتمانی «جهاد علیه کفار» قدرت را دوباره در افغانستان به دست گرفته و همواره داعیهی حمایت از جهان اسلام را دارد، حالا از سوی یک مقام ارشد پاکستانی با اسرائیل یکسان پنداشته شده است. این تصویرسازی آصف از یکی بودن طالبان و اسرائیل در حمایت از یک کشور هندو در مقابل دولتی اسلامی، به درستی حساسیت گروههای اسلامگرایی چون داعش را نشانه رفته است. او با این اظهارات خواسته است ضمن هشدار پنهان به طالبان، با قرار دادن نام این گروه در کنار اسرائیل، این مسئله را در میان گروههای افراطی به یک واقعیت میدانی تبدیل کند؛ اظهاراتی که بهانهای به گروههایی چون داعش برای مقابله با طالبان میدهد. بدیهی است که این مسئله برای حکومت نوپایی که با چالشهای جدی درونی از اختلاف نظر گرفته تا مشروعیت روبرو است و هنوز در تحولات ناپایدار منطقه و جهان نتوانسته جایگاه خود را تثبیت کند، تهدیدآفرین خواهد بود. این اظهارات به نوعی خط و نشان پنهان آصف به کابل در میان درماندگی رهبران سیاسی و نظامی پاکستانی از نزدیکی هند و طالبان بود.