به گزارش ایراف، مجله دیپلمات در تحلیلی نوشته است که با نبود دولت قانونی و مشروع در افغانستان، سوءاستفاده از خاک و مردم این کشور توسط قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی بسیار آسان شده و این وضعیت خطرناک می‌تواند افغانستان را به میدان جنگ نیابتی بین هند و پاکستان تبدیل کند.
در این یادداشت به آتش‌بس شکننده بین هند و پاکستان اشاره شده که ممکن است نشانه کاهش تنش‌ها بین این دو قدرت رقیب جنوب آسیا به نظر برسد، اما تضمینی برای ثبات منطقه‌ای نیست. علل اصلی مناقشه هند و پاکستان هنوز حل نشده باقی مانده‌اند و زمینه مساعدی برای حملات گروه‌های مسلح غیردولتی، به ویژه آن‌هایی که در خاک افغانستان فعالیت می‌کنند، فراهم می‌کنند.
در ادامه امده است: حتی با وجود آتش‌بس رسمی، امکان ادامه یا حتی تشدید جنگ نیابتی، به ویژه از طریق گروه‌های جهادی مستقر در افغانستان، کاملاً محتمل است. طالبان با سابقه طولانی همکاری با چنین گروه‌هایی، می‌توانند نقش مرکزی و فعالی در تسهیل یا تقویت این روند ایفا کنند.
نویسنده در این متن می‌گوید که شواهد فعلی نشان می‌دهد که طالبان، به ویژه شاخه قندهار، ممکن است به نفع هند عمل کنند. این شاخه در حالی که در تلاش برای تثبیت قدرت داخلی خود است، ممکن است با احتیاط به دنبال نزدیک‌تر شدن به هند به عنوان روشی برای مقابله با نفوذ گروه‌های مسلح همسو با پاکستان باشد.
در متن گفته شده است که افغانستان همواره با تروریسم فرامرزی مرتبط بوده است. این مسئله می‌تواند به عاملی مهم تبدیل شود، به‌ویژه اگر نبرد میان هند و پاکستان از درگیری میان ارتش‌های دولتی به استفاده از نیروهای نیابتی تغییر شکل دهد.
از سوی دیگر گفته شده هر بار که تنش میان هند و پاکستان بالا می‌گیرد، نگرانی‌های امنیتی در منطقه به‌شدت افزایش می‌یابد. این دو کشور دارای سلاح هسته‌ای، با سابقه‌ی چندین جنگ و دهه‌ها درگیری بر سر کشمیر، همواره تنها یک قدم با بحرانی بزرگ فاصله دارند.
در این تحلیل اشاره شده، گروه‌های تروریستی که از افغانستان فعالیت می‌کنند ممکن است به‌عنوان نیروی نیابتی یا در ازای دریافت پول وارد درگیری هند و پاکستان شوند. بنابراین افغانستان تحت کنترل طالبان، با وجود آنکه حکومت طالبان از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده، به بازیگری کلیدی در سیاست منطقه‌ای تبدیل شده است.
در این متن طالبان میزبان و حامی چندین گروه تروریستی هستند و تهدیداتی که این گروه‌ها ایجاد می‌کنند، نگرانی بزرگی برای کشورهای منطقه و جهان به شمار می‌رود. هند و پاکستان همواره یکدیگر را به استفاده از گروه‌های تروریستی – از جمله گروه‌هایی که در افغانستان مستقر هستند – به عنوان نیابتی برای ضربه زدن به منافع یکدیگر متهم کرده‌اند. در واقع، درگیری‌های ماه مه به دنبال حمله‌ای بود که هند پاکستان را به حمایت رسمی از آن متهم کرد؛ این حمله در کشمیر تحت کنترل هند صورت گرفت و ۲۶ غیرنظامی کشته شدند.
در این تحلیل بیان شده است که در حالی که طالبان خود به دو شاخه اصلی تقسیم شده‌اند: شاخه قندهار که روابطی با هند دارد و شبکه حقانی که روابط طولانی و عمیقی با پاکستان دارد، هم به صورت رسمی و هم در میان مردم به ویژه در وزیرستان، شاخه قندهار اکنون کنترل بیشتری دارد. این موضوع توان شبکه حقانی را برای هماهنگی با پاکستان و جلوگیری از حملات گروه‌های تروریستی به خاک پاکستان کاهش داده است. از زمان به قدرت رسیدن طالبان، فعالیت گروه‌های ضدپاکستان در افغانستان افزایش یافته است.
در همین حال، هند همواره به فعالیت‌های خشونت‌آمیز گروه‌هایی مانند جیش محمد (JeM) و لشکر طیبه (LeT) اشاره کرده و پاکستان را متهم به استفاده از این گروه‌ها به عنوان نیابتی علیه منافع و نیروهای هند در جامو و کشمیر تحت کنترل هند کرده است. حمله ۲۲ آوریل در پهلگام به یکی از شاخه‌های لشکر طیبه نسبت داده شده است و هند ادعا کرده که پاکستان حمایت نامشخصی از آن داشته است.
نویسنده در این یادداشت گفته است که در طول این درگیری، هیئتی از هند به کابل سفر و با اعضای شاخه قندهار طالبان دیدار کرد. هرچند جزئیات مذاکرات منتشر نشد، اما زمان‌بندی این ملاقات پیام سیاسی و امنیتی قوی داشت.
با نگاه به موقعیت فعلی گروه‌های مسلح در افغانستان، به نظر می‌رسد تعداد کمی از آن‌ها به طور واضح از پاکستان حمایت می‌کنند. شبکه حقانی مهم‌ترین گروهی است که با سیاست‌های پاکستان همسو است و به دنبال روابط خوب با این کشور است. گزارش شده که برخی اعضای گروه‌های دیگر مانند حرکت اسلامی ترکستان شرقی (گروه شبه‌نظامی اویغوری)، دولت اسلامی ولایت خراسان (ISKP) و القاعده نیز ارتباط نزدیکی با حقانی‌ها دارند. برخی عملیات قبلی ISKP احتمالاً با هماهنگی و کمک شبکه حقانی انجام شده است، اگرچه ترور خلیل الرحمن حقانی توسط ISKP در دسامبر ۲۰۲۴، تردیدهایی درباره اتحاد کنونی این دو گروه ایجاد کرده است.
بر اساس این تحلیل مجله دیپلمات، حضور و منافع مستقیم هند در افغانستان محدود است و با توجه به اینکه این دو کشور مرز مشترک ندارند، تهدید مستقیم این گروه‌ها علیه هند از خاک افغانستان دشوار است. تنها استثنا می‌تواند همکاری این گروه‌ها با جیش محمد، لشکر طیبه و جهادی‌های کشمیری باشد. القاعده در شبه‌قاره هند (AQIS) یک روز پس از شروع درگیری بیانیه‌ای منتشر کرد و حملات هند به پاکستان را محکوم و حمایت خود را از پاکستان اعلام کرد. اگرچه القاعده زمانی قدرتمندترین گروه تروریستی اسلام‌گرا بود، اما امروز به نظر می‌رسد بدون بازسازمانی مجدد، توان انجام حملات بزرگ را ندارد.
در این یادداشت آمده است تحریک طالبان پاکستان (TTP) و مبارزان بلوچ که سابقه طولانی در جنگ با نیروهای پاکستانی دارند، بارها متهم به دریافت حمایت از هند شده‌اند. در درگیری اخیر، این گروه‌ها نیز اقداماتی علیه پاکستان انجام دادند. در نخستین روز درگیری، ارتش پاکستان اعلام کرد که گروه بزرگی از «خوارج» – اصطلاحی که دولت برای طالبان پاکستانی به کار می‌برد – را در نزدیکی مرز افغانستان هدف قرار داده و از بین برده است. بعداً چندین عملیات دیگر توسط شبه‌نظامیان وابسته به TTP در استان خیبر پختونخوا نیز توسط نیروهای امنیتی پاکستان متوقف یا سرکوب شد.
