با بالاگرفتن تنش میان هند و پاکستان بر سر کشمیر، در میانه چگونگی حل این بحران، این پرسش اساسی مطرح می شود که طالبان در این نزاع جانب کدام طرف را خواهد گرفت؟ و اعلام حمایت طالبان از هریک طرفین چه پیامدی برای این گروه و به تبع آن برای افغانستان دارد؟ افغانستان در نزدیک به چهار سال گذشته به محل رقابت دهلی و اسلام آباد نیز تبدیل شده به شکلی که هنوز رقابت های منطقه ای در این کشور حکمفرماست. شرایطی که اگر کابل به درستی آن را هدایت نکند، ممکن است به بی ثباتی و تبعات ناشی از آن منجر شود.
طالبان و پاکستان
ناظران می گویند امنیت افغانستان رابطه تنگاتنگی به نوع رابطه با اسلام آباد دارد. به طوری که تاریخ تحولات این کشور حداقل در چند دهه اخیر نشان داده که هرگونه تقابل میان کابل و اسلام آباد، به ظهور ناامنی در خاک افغانستان منتج شده است. چنانچه که اخیرا خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان نیز در یک گفتگوی تلویزیونی با اسکای نیوز به نقش اسلام آباد در حمایت از گروه های تروریستی اعتراف کرد. پرورش طالبان در مدارس دیوبندی کوره ختک و ادعای مقامات افغانستان در مورد حمایت بی شائبه مالی آی.اس.آی پاکستان از این گروه که یکی از طرف های اصلی جنگ در افغانستان بعداز 2001 بود، منجر به فربه شدن طالبان و گسترش دامنه درگیری در افغانستان شد که در نهایت پیروزی را برای طلبه های دینی مدارس دیوبندی به ارمغان آورد. اما این پیروزی برخلاف تصورات مقامات پاکستانی هیچ خیری برای این کشور نداشت. بازگشت طالبان اگر امنیت را به افغانستان آورد اما به گفته پاکستان ناامنی را به این کشور سرایت داد.
به باور تحلیلگران تشدید چرخه خشونت در پاکستان درحالی که درخواست های این گروه از طرف افغان برای مهار آن با پاسخ منفی مواجه شده است، باعث شده این کشور به ادعای طالبان بار دیگر به فکر ناامن سازی افغانستان با حمایت از گروه های افراطی بیفتد. امری که طالبان معتقد است حضور داعش در افغانستان ریشه در پاکستان دارد. در این میان طولانی شدن این اختلافات باعث سریزشدن آن به دیگر موضوعات چون فشار بر مهاجرین افغان، حملات مرزی با پیامد تکرر بسته شدن گذرگاه های مرزی از سوی پاکستان و تیره روابط سیاسی شده است.
در چنین شرایطی هرگونه حمایت طالبان از هند در مساله کشمیر یا هر موضوعی که موجب حساسیت اسلام آباد شود، احتمالا پیامدهایی امنیتی، سیاسی و اقتصادی (برخی از پروژه های اقتصادی که طالبان چشم امید به آن بسته اند از خاک پاکستان می گذرد) برای کابل در پی خواهد داشت که سناریوهای احتمالی می تواند در مداری از بی ثباتی تا حتی سرنگونی حکومت کابل قابل پیش بینی باشد. پیش از این نیز نزدیکی طالبان و هند نگرانی هایی را در اسلام آباد ایجاد کرده بود. دیدارهای سطح بالا مقامات هندی و طالبان و ارسال پیام هایی با ماهیت دوستانه در کنار انتشار گزارش هایی از احتمال واگذاری نمایندگی های سیاسی افغانستان درهند به افراد طالبان پاکستان را بیش از هر زمانی نگران کرده است.
طالبان و هند
اما در آن روی سکه دهلی نو قرار دارد. متحد تازه طالبان که روزگاری تصور هم پیمانی این دو طرف دور از ذهن و حتی سخت و دشوار به نظر می رسید. گفتنی است به همان میزان که بازگشت طالبان در روزهای نخست به معنای پیروزی اسلام آباد تصور می شد، سقوط کابل، مرگ حضور دهلی در افغانستان را نیز برجسته کرده بود. دهلی به دلیل نزدیکی به حکومت پیشین افغانستان خود را از بازنده های جنگ دو دهه ای این کشور می دید. اما سیاست خارجی کثرت گرایی طالبان و استقلال از اسلام آباد که سالها سرسپردگی به این کشور به مانند لکه ننگ بر پیشانی این گروه بود، باعث شد، روابط دهلی و طالبان در گردونه تعامل به چرخش درآید.
در این میان طالبان با علم به حساسیت پاکستان به رابطه با هند علاقه نشان داده است. طالبان به درستی می داند که هند می تواند ضمن سرمایه گذاری در پروژه های زیربنایی افغانستان با نشان دادن کارت پاکستان اهرم های فشار خود در برابر این کشور را حفظ کند.از سوی دیگر، دهلی اکنون متحد استراتژیک ایالات متحده است. نقشی که پاکستان آن را از دست داده است.
بنابراین، در شرایط فعلی هرچند طالبان در حادثه پهلگام با محکومیت آن به نوعی جانب هند را گرفته است و این کشور در اوج تنش ها نماینده ویژه خود را به کابل فرستاده، اما این گروه در آزمون دشواری قرار گرفته است. دهلی ترس آن را دارد که طالبان با اتخاذ مواضعی ضد این کشور، زنگ خطر گروه های تروریستی را برای هند به صدا درآورد و به همین خاطر است که نماینده هند راهی کابل شد تا اطمینان حاصل شود که در جنگ کنونی میان هند و پاکستان، طالبان به ویژه به دلیل ارتباط تاریخی با گروه های افراط گرای ضد هند، به سمت اسلام آباد تغییر مسیر نخواهد داد. سفری که احتمال می رود نتیجه آن برای هند قابل پیش بینی بوده است.
اما در نهایت باید گفت که طالبان که خود با اختلافات درون گروهی داخلی دست و پنجه نرم می کند و حکومتداری در افغانستان را بر لبه تیز تیغ هدایت می کند و هنوز پایه های حکومت آنها به ثبات نرسیده و مساله ناامنی و بی ثباتی مانند آتش زیر خاکستر در جغرافیای این کشور خفته است، در آزمون دشواری قرار گرفته است. در نتیجه گزینه های پیش رو برای طالبان در میانه دو گانه هند و پاکستان دشوار و سخت است.
