به گزارش ایراف، نشست علمی با موضوع «افغانستان و راهبردهای توسعه به همت کانون فرهنگی دانشجویان افغانستانی و با سخنرانی دکتر بهادر امینیان سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در رومانی و افغانستان و عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه، دکتر مجتبی نوروزی معاون مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی بین‌المللی و معاون سابق رایزنی فرهنگی سفارت ج.ا. ایران در کابل و دکتر محمد امین رشادت استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه توسعه و تغییرات اجتماعی شنبه ۳۰ فروردین در دانشگاه خوارزمی برگزار گردید.
دکتر بهادر امینیان سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در رومانی و افغانستان و عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه در این نشست عنوان کرد: یکی از مسائل اصلی افغانستان در طول سال‌های گذشته مسئله توسعه بوده و هر کسی آماده ادعا کرده که می‌خواهد افغانستان را به یک کشور توسعه یافته تبدیل کند.
وی افزود: افغانستان در طول سال‌های گذشته لابراتواری شد برای آزمایش مسئله توسعه. همه حکومت های قبلی افغانستان ادعا داشتند که می‌توانند افغانستان را به یک کشور توسعه یافته تبدیل کنند اما امروز وقتی نگاه می‌کنیم شاخص های وضعیت توسعه در افغانستان در بدترین وضعیت ممکن است و گزارش ها نیز چنین چیزی را نشان ميدهد.
سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در رومانی و افغانستان عنوان کرد: افغانستان در شاخص های توسعه در بدترین شرایط در دنیا قرار دارد و این هزینه سنگینی برای منطقه هم داشت. دود توسعه نیافتگی اول در چشم مردم مظلوم افغانستان و بعد هم در چشم مردم منطقه از جمله ایران رفت مسائلی از جمله قاچاق ، مواد مخدر و…نمونه هایی از این هزینه سنگین بود.
امینیان در ادامه تصریح کرد: دلیل این توسعه نیافتگی با وجود این همه تلاش و این همه نیت خوب چیست؟ چرا نتیجه تلاش ها بالعکس شد؟ هیچکدام گره ای از کار مردم افغانستان بازنکردند. آمریکا با آن همه هزینه وارد شد ولی آن هم نتوانست کار را پیش ببرد و همه اینها گره ای به گره های افغانستان اضافه کردند.
وی در خصوص پتانسیل های کشور افغانستان، تاکید داشت: افغانستان از لحاظ پتانسیل یک کشور بسیار ثروتمند است هم منابع طبیعی، مردم، آب و موقعیت جغرافیایی نشان دهنده ثروت این کشور است. امروز افغانستان صفر نیست بلکه پایین تر از صفر است اما دلیل چنین چیزی چیست؟ حضور دو دهه ای آمریکا فقط فساد و فقر را در افغانستان نهادمند کرد و آمریکایی ها نتوانستند شرایط را در افغانستان بهتر کنند.
سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در رومانی و افغانستان درباره دلایل عدم توسعه افغانستان توضیح داد: نگاه قومی در طول این سال‌ها بر افغانستان حاکم بوده و تا زمانی که این نگاه قومی حاکم است افغانستان به ثبات و آرامش نخواهد رسید. مسئله فساد نیز یکی از دلایل این عدم توسعه است و تا زمانی که مسئله فساد در افغانستان حل نشود توسعه اتفاق نخواهد افتاد. بحث بی سوادی نیز یکی از دلایل عدم توسعه افغانستان است و بی سوادی در میان زنان افغانستان مسئله بسیار مهمی است و حدود ۷۰ درصد زنان افغانستان بی سواد هستند.
امینیان بیان داشت: افراط گرایی، دولت های ضعیف و ورشکسته و مقام های رانت خوار از جمله دلایل این توسعه نیافتگی است. این عوامل همیشه باعث شدند که افغانستان تبدیل یه یک شرکت سهامی شود که همه قوم ها فکر می‌کنند باید سهمی از این شرکت داشته باشند و این ریشه اصلی ضعف و شکست افغانستان است.
وی ادامه داد: طلبان در چنین شرایطی که مردم بسیار خسته بودند آمد و بر این موج سوار شد. در افغانستان باید زیرساخت های توسعه ای ایجاد شود. فرایند ملت سازی در افغانستان در گام‌های ابتدایی خود است و تا زمانی که این اتفاق نیفتد افغانستان نمی‌تواند به توسعه برسد.
عضو هیئت علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه در ادامه، اذعان کرد: مسئله توسعه نیافتگی افغانستان بسیار مهم است تا زمانی که افغانستان توسعه پیدا نکند ما باید در ایران هزینه پرداخت کنیم و زمانی که افغانستان توسعه پیدا کند ما هم جزء برنده ها محسوب می‌شویم. این یک دوران گذار است و باید کمک کنیم این دوران گذار در افغانستان اتفاق بیفتد. باید یک دولت قدرتمند و فراگیر در افغانستان به وجود بیاید تا افغانستان از این حالت خارج شود.
امینیان در پایان تاکید داشت: علت اصلی شکست طرح های توسعه در افغانستان این بود که همه این طرح ها وارداتی بود و نخبگان افغانستانی نتوانستند یک طرح بومی ایجاد کنند و در واقع نخبگان افغانستان خودشان باید یک طرح توسعه بومی ایجاد کنند.
مجتبی نوروزی معاون مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی بین‌المللی و معاون سابق رایزنی فرهنگی سفارت ج.ا. ایران در کابل در این نشست، گفت: تا زمانی که در ذهن نخبگان افغانستان مسئله توسعه حل نشود توسعه اتفاق نخواهد افتاد. به لحاظ فرهنگی موانع زیادی برای توسعه وجود دارد اول اینکه در جامعه فرهنگی افغانستان بحث جدی درباره توسعه در میان نخبگان افغانستان وجود ندارد و حجم بحث علمی عمیق درباره مفهوم توسعه در افغانستان کم است.
وی افزود: ضرورت توسعه به یک امر نهادین در ذهن نخبگان افغانستان تبدیل نشده است و این یکی از موانع فرهنگی توسعه در افغانستان است. نکته دیگر هنوز در افغانستان میان نخبگان یک توافقی درباره ارکان توسعه اتفاق نیفتاده است.
معاون مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی بین‌المللی در ادامه بیان داشت: افغانستان باید یک طرح توسعه بومی داشته باشد و مسئله توسعه باید در داخل جامعه افغانستان کشف شود و به سوالات آن پاسخ داده شود.
نوروزی در ادامه تصریح کرد: توجه به عامل درونی در امر توسعه بسیار اهمیت دارد و در افغانستان به این مسئله توجه نمی‌کنند و نگاهشان به بیرون است. مسیر توسعه در افغانستان از اقتصاد می‌گذرد و سه رکن ترانزیت، معدن و همکاری منطقه ای اجزای اصلی آن هستند.
وی ادامه داد: تا زمانی که ما به یک فهم مشترک نخبگانی نرسیم هیچ ثباتی در افغانستان پایدار نخواهد بود. گذر از نسل رهبران سنتی افغانستان نیز امر مهمی در جهت توسعه افغانستان است.
دکتر محمد امین رشادت استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه توسعه و تغییرات اجتماعی در این نشست در خصوص مسئله توسعه و موانع آن در افغانستان و از منظر جامعه شناختی، گفت: شرایط افغانستان بسیار پیچیده است و نسخه نوشتن برای چنین جامعه ای واقعا سخت است. توسعه واژه ای زیبا است اما در عمل بسیار دشوار است و نیازمند یک دولت با ظرفیت است که بتواند برنامه ریزی کند و کال کند تا توسعه اتفاق بیفتد.
وی افزود: موضوع فقدان ادبیات توسعه در افغانستان کاملا درست است همچنين موضوع نبود اتفاق نظر در میان نخبگان افغانستان نیز بسیار اهمیت دارد.از نظر برخی از دانشمندان برخی از خلق برخی از جوامع توسعه را نمی‌پذیرد و برعکس خلق برخی از جوامع توسعه را می‌پذیرد و بنده این دیدگاه نظری را می‌پذیرم.
این پژوهشگر حوزه توسعه و تغییرات اجتماعی در ادامه درباره تاثیر خلقیات یک جامعه بر توسعه، توضیح می‌دهد: موضوع خلقیات تاثیر گذار یک جامعه بر توسعه بسیار اهمیت دارد. فرهنگ قبیله ای و قومی در افغانستان، فرهنگ روستا نشینی در افغانستان، فرهنگ انتقام و خشونت در افغانستان، فرهنگ نخبه کشی در افغانستان، فرهنگ گذار از تفکر و تعقل، مسئولیت ناپذیری، عدم توجه به منافع ملی، مقاومت در برابر تغییر و فرهنگ گذشته گرا از موانع مهم توسعه در افغانستان است. این عوامل باعث شده یک نهاد فراگیر سیاسی در افغانستان شکل نگیرد.
رشادت در ادامه گفت: موضوع ژئوپلیتیک افغانستان نیز در توسعه این کشور بسیار اهمیت دارد و کشور افغانستان در میان خشکی است و این شاید یکی از دلایل عدم توسعه آن باشد البته برخی از کشورها هم هستند که در محصور در خشکی هستند اما توسعه یافته هستند مانند سوئیس که بسیار پیشرفته است.
وی در پایان تاکید داشت: تا زمانی که جامعه به عقلانیت نرسد توسعه اتفاق نمی افتد و وبر بر چنین چیزی تاکید می‌کند. از دیدگاه وبر توسعه یعنی عقلانی شدن و جامعه باید به چنین چیزی برسد تا توسعه پیدا کند.
