به گزارش ایراف، دومین همایش سده قانون اساسی در افغانستان، روز چهارشنبه ۲۶ فروردین با سخنرانی دکتر سید عسکر موسوی، استاد مهمان در دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر محمد قاسم عرفانی، رئیس موسسه تحقیقات صلح و توسعه کابل، احمدولی مسعود، رئیس عمومی بنیاد مسعود، دکتر جعفر حق پناه، پژوهشگر ارشد مطالعات افغانستان، محمد سخی رضایی، مدیرمسئول سابق روزنامه اوت لوک افغانستان، دکتر محمد علی بهمنی قاجار، پژوهشگر ارشد حقوق و تاریخ و دکتر سعید شکوهی، رئیس موسسه آموزش عالی بیمه اکو در موسسه آموزش عالی بیمه اکو دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
سید عسکر موسوی، استاد مهمان در دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست گفت: ما در سه سال گذشته در همین موسسه آموزش عالی اکو دو ایده را پرورش دادیم و یکی از این ایده ها همین ایده سده قانون اساسی است و مطالعات زیادی در این حوزه انجام شد.
وی در خصوص افتتاح مرکز بین المللی مطالعات افغانستان در موسسه آموزش عالی بیمه اکو گفت: بحث مرکز مطالعات بین المللی افغانستان کار مطالعات را انجام می‌دهد. دو مرکز مطالعات درباره افغانستان در جهان وجود دارد یکی در فرانسه و دومی نیز در ایران راه اندازی خواهد شد.
موسوی عنوان کرد: بنیاد مسعود نیز به راه اندازی این مرکز مطالعات بسیار به کمک کرد. بنیاد مسعود قرار است با این مرکز همکاری کند.
وی در ادامه تاکید کرد: شناخت افراد از افغانستان بسیار ضعیف است و مؤسسات در ایران موضوع افغانستان را بسیار جدی نمی گیرند. استادان بسیار خوبی در ایران وجود دارند و قرار است بخشی از کار این مرکز تمرکز بر روی بخش مهاجرت باشد. این مرکز یک مرکز بسیار مهم است و افتتاح آن بسیار مبارک است.
محمد قاسم عرفانی، رئیس موسسه تحقیقات صلح و توسعه کابل هم در خصوص اهمیت بازخوانی قوانین اساسی، گفت: خوشحال هستیم که شاهد افتتاح مرکز مطالعات افغانستان در دانشگاه علامه هستیم. امیدوارم این مرکز بتواند با حمایت دوستان مطالعات لازم را در راستای اهداف و نیازهای هر دو کشور ایران و افغانستان انجام دهد.
وی افزود: افغانستان در طول ۹۹ سال ۹ قانون اساسی را تجربه کرده است و این یک رکورد است. ۶ قانون اساسی از این ۹ قانون اساسی به گونه ای خشونت بار و انقلابی القا شده است و نوعا طول عمر این قوانین اساسی بسیار کم بوده است و طولانی ترین قانون اساسی ۳۱ یا ۳۲ سوال دوام آورده است.
رئیس موسسه تحقیقات صلح و توسعه کابل در ادامه گفت: ما در یکصد سال گذشته چنین وضعیتی را تجربه کردیم؛ اما چرا چنین چیزی رخ داده است؟ نخستین عامل آرمان‌گرایی است و این آرمان‌گرایی در اغلب موارد این قوانین اساسی مصداق دارد. گروهی که تلاش کردند به قدرت برسند زمانی که به قدرت رسیدند آنچه را که فکر می‌کردند توسط آن می‌توانند کشور را بهتر اداره کنند در قوانین اساسی پیاده کردند در واقع آرمان های خود را در قوانین پیاده می‌کنند.
عرفانی تصریح کرد: آرمان‌گرایی باعث شده گروه های مختلف نادیده گرفته شوند و حتی بعد از مدت کوتاهی کسانی که خود قوانین را وضع کرده اند به چنین اشتباهی اعتراف می‌کنند.
وی عنوان کرد: قوانین اساسی افغانستان اغلب تحت تاثیر نفوذ مستقیم یا غیر مستقیم خارجی ها تصویب شده است و امروز خارجی ها خود اعتراف می‌کنند که قوانینی که برای افغانستان تصویب کردیم کارآمد نبوده است. افغانستان یک جامعه متکثر است و گرایش های سیاسی زیادی در آن وجود دارد و آرمان‌گرایانه که چنین قوانینی را تصویب کردند این تکثر را نادیده گرفتند.
رئیس موسسه تحقیقات صلح و توسعه کابل در ادامه اذعان کرد: در ۲۰ سال گذشته با توجه به ساختار قوم محور افغانستان، تعدادی از نخبگان با تکیه بر پشتوانه قومی خود به سوءاستفاده از قوانین روی آوردند. اگر روزی برسد که کشور افغانستان بتواند قوانین اساسی واقعی داشته باشد از تجربیات یکسال گذشته استفاده می‌کنیم و طرحی نو به میان می آوریم و تکثر جامعه افغانستان را در نظر خواهیم گرفت.
دکتر محمد تمیم حیدری، پژوهشگر علوم سیاسی و روابط بین الملل هم در این نشست گفت: آنچه در قانون اساسی جلب توجه می کند این است که قانون اساسی به نوع حکومت و قوای سه گانه مرتبط است. افغانستان فراز و فرودهای زیادی را در بحث قانون گذاری داشته است و ما حدود ۱۰ قانون اساسی در افغانستان داشته ایم.
وی افزود: قوانین اساسی افغانستان از نظر کیفی یک سیر تکاملی و پویایی داشته است اما ایرادات خود را نیز داشته است.قوانین اساسی در افغانستان به گونه ای ساختگی بودند و جریان ها این قوانین را می ساختند و این نظر یکی از محققین افغانستانی است.
این پژوهشگر علوم سیاسی و روابط بین الملل در ادامه بیان داشت: سیر تکامل قوانین اساسی در تمام کشور ها وجود داشته و منحصر به افغانستان نیست. اگر قانون اساسی ۱۳۸۲ را مطالعه کنیم متوجه می شویم بطور کلی قوانین خوبی بوده اما یک سری ایرادات نیز داشته است.
حیدری در ادامه عنوان می‌کند: مبنای قانون در افغانستان بیش از آنکه عدالت و نیازهای اجتماعی مردم باشد نظر کسانی بوده که در راس حکومت بوده و تمرکز گرایی این قوانین باعث از بین رفتن این قوانین شد.این چندگانگی قوانین اساسی نشان می‌دهد ما مردم خود را نمی‌شناختیم و آسیب شناسی صورت نپذیرفته بود.
وی بیان کرد: ساختار متمرکز در افغانستان هیچ گاه جوابگو نبوده و ملت سازی به معنای واقعی در افغانستان صورت نپذیرفته است.افغانستان هویت ملی نداشته است و اگر هویت ملی داشتیم با این مشکلات مواجه نمی شدیم. هویت ملی ، سرود ملی و پرچم و این چیزهایی که به عنوان نماد ملی هستند برای افغانستان وجود ندارد.در افغانستان احزاب ملی وجود ندارد و این نیز یک خلاء است و ما نتوانستم یک حزب ملی و فراگیر داشته باشیم.
این پژوهشگر علوم سیاسی و روابط بین الملل در پایان افزود:
نقض قوانین توسط حکام و کسانی که در رأس قدرت بودند نیز یکی از چالش مهم افغانستان بوده است.
دکتر سعید شکوهی رئیس موسسه آموزش عالی بیمه اکو گفت: افغانستان برای ما جایگاه بسیار والایی دارد. افغانستان از لحاظ سازمانی جزئی از سازمان اکو است و این موسسه پیوند عمیقی با سازمان اکو دارد. موسسه ما محفلی برای محققان افغانستان است و در طول این سال‌ها جلسات زیادی در این زمینه برگزار شده است.
وی افزود: مرکز بین المللی مطالعات افغانستان چند سالی بود در دستور کار ما بود و به لطف خدا امروز راه‌اندازی شد و امیدواریم محفلی باشد برای رفع مشکلات مردم افغانستان و پیوند ایران و افغانستان باشد.امیدوارم بتوانیم رشته مطالعات افغانستان را در این موسسه راه اندازی کنیم.
دکتر محمد علی بهمنی قاجار پژوهشگر ارشد حقوق و تاریخ در خصوص چشم انداز نظام سیاسی مبتنی بر قانون اساسی در افغانستان، گفت: با همت بزرگانی مانند جناب موسوی و دکتر تیشه یار سال گذشته جلسات متعددی درباره سده قانون اساسی افغانستان برگزار شد و بنده نیز در برخی از این جلسات شرکت کردم.قوانین متعددی در افغانستان نگاشته شده و در همه این قوانین نکات مثبت وجود داشت و بدون تردید همینکه در کشوری با ساختار سنتی قانون اساسی نگاشته می‌شود یک تحول مثبت است بنابراین نفس قانون اساسی مثبت است.
وی افزود: قوانین اساسی در افغانستان دستاوردهای مثبتی هم داشته و در آخرین قانون اساسی افغانستان ما با یک نظام حقوقی مواجه بودیم و کمیسیون مستقل انتخابات در این قانون وجود داشت همچنین زنان در این قانون نقش داشتند و…اما در نهایت این قانون سقوط کرد و دلیلش نیز این بود نظام هز چند از نظر تئوری خوب بود اما در عمل کارایی نداشت.
پژوهشگر ارشد حقوق و تاریخ در ادامه نشست گفت: این قانون اساسی با الگوگیری از آمریکا درست شده بود و برای کشوری مانند افغانستان با چنین تکثری مناسب نبود.قانون اساسی زمان ظاهر شاه نیز ایراداتی داشت و باید تا حدودی نیمه متمرکز میشد تا بتواند جامعه متکثر افغانستان را اداره کند.
بهمنی قاجار در ادامه توضیح داد: مسئله اصلی در افغانستان این بود که پروسه ملت سازی در افغانستان کامل نشده بود و کشورهای خارجی که می‌خواستند به افغانستان کمک کنند می‌خواستند از نسخه های خارجی برای این کشور استفاده کنند که جوابگو نبود.
وی افزود: ایران می‌توانست الگوی مناسبی برای پروسه دولت – ملت سازی در افغانستان باشد و کوتاهی هایی در این زمینه اتفاق است هم از سمت ایران هم از سمت کسانی که بر افغانستان حکومت می‌کردند باعث شد این اتفاق رخ ندهد.
پژوهشگر ارشد حقوق و تاریخ در پایان عنوان کرد: ایجاد یک مرکز بین المللی مانند مرکز بین المللی مطالعات افغانستان در حقیقت یک کمکی است برای کامل کردن پروسه دولت _ ملت سازی و کمکی است برای ایجاد نظام حقوقی که در شان مردم افغانستان باشد.
