«نگران نباشید: همه چیز درست خواهد شد». این نخستین اظهار نظر یک مقام امنیتی پاکستانی و یک مقام خارجی پس از تصرف دوباره افغانستان توسط طالبان در سال 2021 بود. ژنرال فیض حمید، رئیس وقت سازمان اطلاعات ارتش پاکستان در هتل سرینا کابل و در حالی که فنجان قهوه «پیروزی» خود را می نوشید این اظهارات را بیان کرد.
در آن هنگام این تصور به وجود آمده بود که حالا همه چیز در دست پاکستان است و این کشور به رویای دیرینه «عمق استراتژیک» با حضور رهبرانی «وفادار» به خود در راس حاکمیت افغانستان رسیده است؛ اما گذر زمان و تحولات، اسلام آباد را ناکام از آنچه در رویایی آن بیشتر از دو دهه حمایت همه جانبه خود را به طالبان داده بود و در وضعیت شکستی استراتژیک قرار داده است.
اکنون روابط دوطرف تیره است و فیض حمید در بازداشت به سر می‌برد و با محاکمه نظامی روبه رو است. پاکستان که زمانی دست نامرئی طالبان بود اکنون در سراشیبی سقوط نفوذس در افغانستان قرار دارد که برای جلوگیری از این سقوط در حال چنگ زدن به هر ریسمانی است؛ وضعیتی که کارشناسان معتقدند که پاکستان مزایای احتمالی بازگشت طالبان به قدرت در کابل را اشتباه محاسبه کرده بود.
به گفته ناظران این ساده انگاری پاکستان بود که تصور می کرد که همه مشکلات این کشور با قدرت گرفتن طالبان از بین خواهد رفت.
این تیرگی روابط تا آنجا پیش رفته است که مقامات پاکستانی وقوع هرگونه حادثه در این کشور را به کابل و حاکمان آن نسبت می دهند. پس از حادثه ربوده شدن قطار «جعفر اکسپرس» منیر اکرم، نماینده دائمی پاکستان در سازمان ملل به تازگی اعلام کرده که کشورش قصد دارد قطعنامه ای علیه هند و طالبان به دلیل دست داشتن در فعالیت های تروریستی در سازمان ملل ارائه کند. این اظهار نظر پس از آن صورت گرفت که پاکستان مدعی شده است که این دو کشور در حادثه ربوده شدن قطار «جعفر اکسپرس» دست دارند.
تاکید بر نقش طالبان افغان و دوست جدید آن‌ها یعنی هند در سخنان سخنگوی دستگاه دیپلماسی پاکستان نیز نمود یافت. شفقت علی خان، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان نیز در نشست خبری هفتگی خود، هند را به نقش داشتن در حادثه قطار جعفر اکسپرس متهم کرد. او همچنین مدعی شد که این حمله از خاک افغانستان سازماندهی شده است.
در واکنش به این اظهارات، وزارت خارجه هند ضمن بی اساس خواندن این ادعاها گفت که تمام جهان می داند که مرکز تروریسم جهانی کجاست.
عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان نیز اتهامات پاکستان مبنی بر دست داشتن این کشور در حادثه قطار جعفر اکسپرس را رد کرد. او در پیامی در ایکس نوشت: طرف پاکستانی به جای چنین اظهارات غیرمسئولانه ای بر حل مشکلات امنیتی و داخلی خود تمرکز کند.
این اظهارات مقامات پاکستانی فارغ از اینکه آیا اتهام است یا واقعیت، یک مساله دیگر را روشن ساخته است و آن نگرانی از تحقق کابوس نفوذ هند در افغانستان. طبیعتا برای اسلام آباد بسیار سخت و گران است که سال‌ها سرمایه گذاری آن بر طالبان حالا به نفع رقبای آن به ویژه هند تمام شود.
به عبارت دیگر، اسلام آباد در حالی به بهانه مبارزه با تروریسم به دنبال اعمال فشار جهانی علیه هند دشمن دیرینه و طالبان دوست قدیمی است که دهلی نو و کابل در فضایی بی سروصدا به دنبال تقویت روابط خود هستند. نماینده دائم هند در نشست اخیر شورای امنیت در مورد افغانستان بر لزوم رابطه این کشور با طالبان تاکید کرده بود. پیش از این نیز زمزمه هایی از حضور نماینده ای از طالبان برای سفارت افغانستان در دهلی نو منتشر شده است.
دیدار ویکرام میسری با امیرخان متقی که پس از آن طالبان هند را «شریک مهم» خواند احتمال فصل نوینی از روابط بین دوطرف را برجسته کرد.
در این میان اما ستاره اقبال پاکستان که در آگوست 2021 روشن بود روز به روز تاریک تر و کم فروغ تر شده است و این سوال برجسته که آیا هند به دنبال پر کردن جالی خالی پاکستان است؟ آیا این کشور ظرفیت و یا شرایط تبدیل شدن به شریکی مهم و استراتژیک و البته مهم تر از همه پرنفوذ در میان طالبان را دارد؟
پاسخ اولیه به این پرسش ها هنوز زود است. هرچند که روابط هند و طالبان حالا بیش از هر زمان دیگری در برابر چشم همگان علنی شده است و حتی زمزمه شناسایی طالبان از سوی هند نیز در محافل سیاسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ اما دوطرف هنوز ملاحظات سیاسی و امنیتی خاص خود را دارند.
اما آنچه مشخص است این که فعال شدن این گزینه برای تحولات افغانستان در شرایطی که پاکستان روزهای خونینی را تجربه می‌کند به نفع صلح و امنیت منطقه ای نیست.
اسلام آباد اخیرا با همکاری آمریکا در طرح بازداشت مظنون حمله فرودگاه کابل امیدوار است که با جلب اعتماد واشنگتن همکاری های ازهم گسیخته اطلاعاتی گذشته را بازیابی کند و به عنوان شریکی قابل اعتماد برای امریکا در تامین امنیت و مبارزه با تروریسم به اهداف امنیتی خود به ویژه در قبال افغانستان تحقق بخشد.
توسل اسلام آباد به روش های مختلف برای تحت فشار قرار دادن طالبان از یک سو و تقویت روابط دهلی و کابل و مهمانداری طالبان از تحریک طالبان پاکستانی به زعم اسلام آباد از سوی دیگر در شرایطی که اختلافات کنترل و حل نشود، طبیعتا به خیر صلح و ثبات منطقه ای نخواهد بود، به ویژه آنکه اکنون گروه های تروریستی بیش از هر زمان دیگری جغرافیا و امکانات مطلوب خود را در اختیار دارند.
