بررسی تحولات افغانستان
از دیر زمانی است که افغانستان در زمینه کشت و تولید مواد مخدر به عاملی مصیب‌بار برای خود و کل جهان شناخته می‌شود. بر اساس آخرین گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، افغانستان بزرگترین تولید کنند مواد مخدر در جهان بوده و ۸۰ درصد تریاک جهان را تولید میکند. چنین سطح بالایی از تولید جدا از مصائب جهانی که این پدیده شوم به‌بار آورده، در داخل افغانستان نیز چنانچه آمارها نشان می‌دهد حدود سه میلیون نفر را به اعتیاد به مواد مخدر کشانده که در گزارش اخیر طالبان پنج میلیون نفر ذکر شده است. با وجود آن که میزان کشت مواد مخدر در افغانستان دوران جمهوریت و با حضور نیروهای آمریکایی و ناتو (بخصوص در مناطق جنوب غربی و خاصتاً هلمند که بیشترین نیروهای خارجی در آن مناطق مستقر بود) سالانه افزایش تصاعدی داشت، اما مواد مخدر با نام طالبان پیوند خورده بود و هر دو لازم و ملزوم یکدیگر شناخته می‌شدند به این معنا که در مناطق تحت کنترل طالبان بیشترین کشت مواد مخدر انجام می‌شد و کشت و تولید و ترافیک مواد مخدر با مدیریت طالبان انجام می‌شد.
بازگشت دوباره طالبان به قدرت این نگرانی را ایجاد کرد که این گروه با کنترل کل افغانستان اهتمام بیشتری به کشت مواد مخدر به خرج خواهد داد و زمین‌های بیشتری را به کشت مواد مخدر اختصاص خواهد داد چرا که پول هنگفتی حاصل از این تجارت، بیشتر از هر منبعی دیگری چرخ اقتصاد حکومت طالبان را به گردش در خواهد آورد. اما برخلاف چنین تصوری، رهبر طالبان در ماه آوریل ۲۰۲۲ فرمان ممنوعیت کشت مواد مخدر را صادر کرد. با این که صدور چنین حکمی مایه دلگرمی بود اما کمتر کسی به این حکم خوش‌بین بود چرا که تصور بر این بود که طالبان از این درآمد سرشار دست نخواهد کشید. اکثر تحلیل‌ها این اقدام طالبان را بلوف دانسته و هدف از آن را فریب اذهان جامعه جهانی بیان می‌کردند. با این حال برعکس چنین تصوری اخیراً یک نهاد انگلیسی تحت عنوان AlcisGeo با انتشار یافته‌های خود درباره تأثیرات ممنوعیت کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان، نتایج را بی‌سابقه خواند و اعلام کرد میزان کشت خشخاش در افغانستان به کمترین میزان طی 20 سال گذشته رسیده است. در این گزارش که با اتکاء به تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای ارائه شده، آمده است که در ولایت هلمند (مرکز عمده کشت گیاه خشخاش) کشت خشخاش کاهش حدود ۹۹ درصدی را نشان می‌دهد. از نگاه این گزارش، مبارزه طالبان با کشت مواد مخدر، یک رویداد نه بلکه یک روند است که حکومت طالبان آن را آهسته اما پیوسته دنبال میکند. هرچند که راستی‌آزمایی این گزارش محل بحث است اما با توجه به اقدامات طالبان مانند اجرای کمپین‌های نابودی مزارع، تنبیه کشاورزان متخلف و جمع‌آوری معتادان از سطح شهر‌ها می‌توان تا حدودی صداقت طالبان را در این راستا مورد تأیید قرار داد. علاوه بر این، به‌تازگی تام وست نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان نیز در پیامی گزارش مزبور را معتبر و مهم خوانده و اذعان داشته که هر کشور، در منطقه و فرامنطقه منافع مشترکی در افغانستان عاری از مواد مخدر دارد.
کاهش کشت مواد مخدر در افغانستان تحت حاکمیت طالبان می‌تواند گامی استوار و قابل ستایش در راستای اجرای تعهدات طالبان برای ساختن افغانستان عاری از امنیتی‌سازی برای منطقه و جهان باشد و به ترمیم وجه و بهبود پرستیژ و افزایش اعتبار طالبان در سطح داخلی، منطقه‌ای و جهانی کمک کند. اما با این وجود نمی‌تواند کل ماجرای تبدیل کردن افغانستان به کشوری صلح‌طلب باشد. حکومت طالبان برای این بتواند به عنوان عضوی از جامعه جهانی شناخته شود، در کنار ایجاد حکومتی با قاعده مردم‌سالارانه و شاکله فراگیر، باید سیاست خارجی مبتنی بر هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با کشورهای دیگر به‌خصوص با همسایگان را در مبنا و عمل روی دست گیرد.
