نمایش انتحار داعش، سیاست انکار طالبان

به گزارش ایراف،سایت اعماق وابسته به گروه داعش با انتشار بیانیه‌ای مسئولیت حمله بر کارمندان طالبان در مقابل دفتر کابلبانک در ولایت قندوز را برعهده گرفت. این مرگبارترین حمله این گروه در سال جاری است. هرچند طالبان گفته است که 5 نفر در این رویداد جان باختند؛ اما برخی رسانه های افغانستان به نقل از منابع محلی گزارش داده اند که شمار جانباختگان بیشتر از آن چیزی است که طالبان اعلام کرده است. در اعلامیه خود داعش نیز آمده است که آنها ده ها نفر را از جمله مقامات طالبان را هدف قرار داده اند. 

این حمله به نظامیان طالبان در حالی صورت گرفت که داعش دو ماه پیش در آذرماه سال جاری، خلیل الرحمن حقانی، سرپرست وزارت مهاجرین طالبان و از اعضای ارشد شبکه حقانی فردی که گفته می شود تدابیر سخت امنیتی را برای حفاظت از خود لحاظ کرده بود را ترور کرد.

این نخستین حمله داعش به یک مقام بلندپایه طالبان در سطح وزارت از زمان تسلط طالبان بر قدرت بود. این گروه همچنین به تاریخ 18 دی ماه سال جاری دو روحانی را در ولایت بغلان افغانستان هدف قرار داد. سپس در دوم ماه بهمن، مسئولیت حمله به یک شهروند چینی در شهرستان دشت قلعه تخار را به عهده گرفت.

داعش در حالی نیروهای امنیتی طالبان را هدف قرار داد که یک روز پیش از آن در نشست ویژه شورای امنیت سازمان ملل، کشورهای جهان به ویژه منطقه نگرانی های خود را از تهدیدات امنیتی ناشی از فعالیت داعش از افغانستان مطرح کردند.

اما طالبان در میانه نمایش انتحار داعش، بر طبل انکار کوبیده و از طریق دیپلماسی انکار به دنبال آن است تا افغانستان تحت کنترل خود را کشوری امن نشان دهد که ناامنی آن ریشه بیرونی دارد و حاصل شیطنت کشورهای متخاصم و خارجی است. 

به عبارت دیگر، طالبان بر این عقیده است که مبارزه مداوم آنها علیه داعش نتیجه بخش بوده و فعالیت این گروه در افغانستان نه از داخل این کشور، بلکه از ورای مرزها به ویژه در پاکستان سازماندهی می شود. 

عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان در واکنش به اظهارات منیر اکرم، نماینده دائم پاکستان در افغانستان در نشست شورای امنیت گفت: «هیچ تهدیدی از خاک افغانستان به سایر کشورها وارد نشده است. وقایع امنیتی در افغانستان ناشی از فعالیت گروه‌هایی است که از آن سوی خط دیورند وارد این کشور می‌شوند.»

رحمت الله فیضان، معاون نمایندگی وزارت خارجه طالبان در غرب افغانستان نیز در واکنش به اظهارات اخیر پاکستان مبنی بر گسترش تروریسم از خاک افغانستان تحت حاکمیت این گروه در یادداشتی نوشت که شواهد امنیتی نشان می‌دهد که عاملان بسیاری از حوادث در آن سوی خط دیورند مستقر هستند و بازیگران منطقه ای و بین المللی باید بدانند که پیامدهای ناامنی در افغانستان دیر یا زود دامن آنان را نیز خواهد گرفت.

عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت کشور (امور داخله) طالبان نیز در واکنش به این حملات اعلام کرد که این حملات تروریستی منشأ بیرونی دارند. وی اظهار داشت: “براساس یافته‌های امنیتی و مدارک موجود، عاملان این جنایت‌های نابخشودنی که دشمن اسلام و مردم افغانستان هستند، از خارج از مرزهای کشور هدایت و سازماندهی می‌شوند.”

از سوی دیگر، طالبان بر این باور است که نگرانی های ناشی از تهدید داعش خرید اعتبار برای این گروه است. طالبان مدعی است که مبارزه آنها علیه داعش توانسته این گروه را در افغانستان سرکوب کند و نگرانی از حضور این گروه در افغانستان به نفع داعش است. 

چندی پیش، حمدالله فطرت، معاون سخنگوی طالبان در واکنش به گزارش بازرس ویژه آمریکا برای افغانستان در مورد حضور داعش و دیگر گروه های تروریستی در این کشور ضمن رد این گزارش، گفته بود: «ابراز نگرانی در مورد فعالیت های داعش اساسا یک کارزار به نفع این گروه است.»

طالبان بر لبه تیغ تیز مشکلات داخلی و چالش‌های بیرونی

اما باید گفت که تداوم حملات داعش در افغانستان که در چند مورد اخیر نشان می دهد این گروه بیشتر از قبل اولویت خود را نه تعداد حملات، بلکه نوع حملات قرار داده است چگونه به درون لایه های امنیتی طالبان نفوذ کرده و با هدف قرار دادن افراد و مقامات این گروه و متحدین خارجی اش به دنبال فشار بر طالبان است. 

چند حمله اخیر که در آن اتباع خارجی و مقامات طالبان هدف قرار گرفته اند نشان می دهد که سیاست انکار طالبان مبنی بر عدم حضور داعش نتوانسته پاسخگو باشد. این در حالی است که شرایط داخلی و بیرونی برای این گروه نیز چندان مطلوب نیست و به نظر می رسد طالبان بر لبه تیغ تیز مشکلات داخلی و چالش های بیرونی راه می رود.

به طور مثال، روابط با پاکستان که تا پیش از تسلط طالبان بر قدرت به عنوان قوی ترین متحد این گروه شناخته می شد، تیره شده است. دلیل این اختلافات افزایش سطح بی سابقه ناامنی در پاکستان در جریان بیش از سه سال گذشته است که به باور این کشور از افغانستان سازماندهی می شود.

پاکستان در سال 2024 شاهد 440 حمله با 2500 کشته بوده است که اسلام آباد مسئولیت بخشی بزرگی از آن را متوجه تحریک طالبان پاکستانی متحد طالبان افغان می داند. در حالی که طالبان ضمن انکار نقش افغانستان در این حملات اصرار دارد که اسلام آباد باید مسائل امنیتی خود را در داخل کشور حل کند. اکنون نیز اسلام آباد به دلیل عدم دریافت همکاری های معنادار از سوی مقامات طالبان به دنبال راه های بدیلی چون دراز کردن دست دوستی به سوی جریان های مخالف طالبان و حتی شاید آنگونه که کابل می گوید حمایت از داعش برای سازماندهی حملات به افغانستان باشد.

با وجود تلاش های دیپلماتیک جهانی از جمله حضور در نشست هایی چون تهران، دوحه و مسکو، طالبان نتوانسته به رسمیت شناخته شدن جهانی را برای خود به عنوان دولت قانونی افغانستان تضمین کند. این در حالی است که کشورهای جهان اختلافات شدیدی بر سر نوع رابطه با طالبان دارند. نشست شورای امنیت سازمان ملل در دسامبر 2024 نشان داد که اختلافات شدیدی بین اعضای دائمی در مورد چگونگی تعامل با طالبان وجود دارد. نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل نیز نشان داد که نگرانی های امنیتی از افغانستان در سطح بالایی قرار دارد.

در داخل افغانستان نیز شرایط پیچیده است. گزارش های هفته اخیر از درون افغانستان حکایت از سطح بی سابقه ای از اختلافات درون گروهی دارد. شیرمحمد عباس استانکزی، معاون وزارت خارجه به دلیل انتقاد از سیاست های رهبر طالبان حکم بازداشت و ممنوع الخروجی دریافت کرده بود که منجر به فرار او از افغانستان شد. ناظران فرار این مقام ارشد طالبان را حاکی از اختلافات شدید و نارضایتی های عمیق در میان اعضای طالبان عنوان کردند.

از سوی دیگر، وضعیت اقتصادی افغانستان نیز روزهای دشواری را طی می کند. حقوق بسیاری از کارمندان دولت تاکنون پرداخت نشده است. این شرایط اقتصادی به ویژه با تعلیق کمک های مالی آمریکا به افغانستان تشدید شده است.

عقیم ماندن سیاست انکار

داعش مسئولیت دست‌کم 19 حمله تروریستی را علیه غیرنظامیان هزاره و شیعه، اتباع خارجی و مقامات طالبان پذیرفته است. سازمان ملل افزایش ناامنی را در سال 2024 گزارش کرد که 8650 حادثه امنیتی را بین نوامبر 2023 تا نوامبر 2024 ثبت کرد. سازمان ملل خاطرنشان کرد که 156 غیرنظامی کشته و 426 نفر دیگر زخمی شدند که بسیاری از این حوادث را به داعش نسبت داده اند. این در حالی است که تاکنون طالبان در تلاش بوده تا با کارت مبارزه علیه داعش برای خود اعتبار و حمایت منطقه ای و جهانی بخرد، اما باید گفت که  اکنون زمان آن فرارسیده است که طالبان با کنار گذاشتن دیپلماسی انکار  و درنظر گرفتن واقعیت های میدانی به دنبال راه های بدیل برای مبارزه با داعش در افغانستان باشد، در غیر این صورت این سیاست نه تنها حافظ نظام طالبان نخواهد بود، بلکه عامل تضعیف آن خواهد شد؛ سیاستی که به نظر می رسد دیگر عقیم مانده و نتیجه بخش نخواهد بود.