به گزارش ایراف، تصمیم دولت ترامپ برای کاهش میلیاردها دلار کمک به یکی از فقیرترین کشورهای جهان پیامدهای گسترده ای خواهد داشت. به طوری که سازمان ملل متحد در گزارش خود اعلام کرده است که یکی از تبعات کاهش این کمک ها در افغانستان، ممکن است منجر به افزایش سرکوب جمعیت توسط طالبان شود.
کارشناسان بین المللی اقتصادی معتقد اند کاهش ضریب نفوذ آمریکا در افغانستان با تصمیمات ترامپ به افزایش نفوذ چین به این کشور کمک خواهد کرد.
دونالد ترامپ تصمیم خود را با این ادعا که آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده (USAID) توسط “دیوانه‌های رادیکال” اداره می شود، توجیه کرده است و ایلان ماسک که برنامه کاهش هزینه های دولت آمریکا را رهبری می کند، آن را یک “سازمان جنایتکار” نامیده است.
آمریکا چه مقدار کمک به افغانستان ارسال کرد؟
بررسی اطلاعات منتشر شده در رسانه های بین المللی نشان می دهد با وجود تسلط طالبان از سال 2021 تاکنون، کمک های ایالات متحده نقشی حیاتی در افغانستان ایفا کرده است، به طوری که از زمان خروج نیروهای ایالات متحده در سال 2021 چیزی حدود 21 میلیارد دلار کمک های بشردوستانه از طریق آژانس های مختلف به این کشور ارسال شده است.
اگرچه طالبان بارها وابستگی و ارتباط خود با ایالات متحده و کمک های مالی آن را انکار کرده است، اما تأثیر فوری این تصمیم زمانی آشکار شد که کارمندان دولت افغانستان مطلع شدند که حقوق آنها برای سه ماه آینده به دلایل “فنی” به حالت تعلیق درآمده است.
برای جبران این کسری، دولت طالبان احتمالاً زکات و مالیات‌های مذهبی (عشر) را افزایش خواهد داد که به شدت فشار بر اقتصاد افغانستان را افزایش می‌دهد.
در حالی که تقریباً تمام کمک های نقدی ایالات متحده که تحت عنوان حمایت های بشردوستانه به صورت هفتگی ارسال می شد، توسط رژیم طالبان کنترل و هدایت می شد، تعلیق این کمک ها بلافاصله بر قیمت مواد غذایی و کالاهای تجاری در بازارهای افغانستان تأثیر گذاشت به طوری‌که پس از این تصمیم ارزش پول افغانی در برابر ارزهای خارجی 14 افغانی کاهش یافت.
نیمی از جمعیت افغانستان نیازمند کمک‌های بشردوستانه
سازمان ملل تخمین می زند که 22.9 میلیون نفر تقریباً نیمی از جمعیت افغانستان در سال جاری به کمک های بشردوستانه نیاز خواهند داشت. بیمارستان‌های دولتی، به‌ویژه بخش‌های کودکان و زنان، احتمالاً از لغو کمک‌ها به شدت آسیب خواهند دید.
از زمان خروج پر هرج و مرج ایالات متحده از افغانستان در سال 2021، وزارت امور خارجه آمریکا و USAID به تأمین مالی بخش های کلیدی در افغانستان از جمله بهداشت، آموزش، کشاورزی، و امنیت غذایی و همچنین حمایت از جامعه مدنی و رسانه ها ادامه دادند. همه این کمک ها اکنون به حالت تعلیق درآمده است.
چین به جای آمریکا
در همین حال، چین که روابط نزدیکی با طالبان دارد، حضور خود را در افغانستان به‌ویژه در بخش‌های دیپلماتیک، اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری‌های معدنی و گردشگری به میزان قابل توجهی افزایش داده است.
چین در ابتدا از به قدرت رسیدن طالبان استقبال کرد و خروج ناتو را فرصتی برای تقویت نفوذ منطقه ای خود تلقی کرد. طالبان دسترسی بی‌سابقه‌ای به منابع معدنی افغانستان برای چین فراهم کرده است. در ماه مارس 2022، وزیر امور خارجه چین از کابل بازدید کرد و چین اولین کشوری بود که تمامی پروتکل های دیپلماتیک را برای پذیرش سفیر طالبان طی کرد.
در آگوست 2023، ملا عبدالکبیر، معاون سیاسی پیشین نخست وزیر طالبان، حمایت این گروه از برنامه سرمایه گذاری تریلیون دلاری چین، ابتکار کمربند و جاده (BRI) را اعلام کرد. در اکتبر 2024، چین معافیت تعرفه ای را برای افغانستان اعلام کرد، که نه تنها نشان دهنده بخش مهمی از حمایت اقتصادی این کشور از طالبان است، بلکه زمینه را برای نفوذ عمیق تر چین در تجارت افغانستان فراهم می کند.
اگرچه بعید است که چین تمام هزینه‌هایی را که قبلاً توسط ایالات متحده پوشش می‌داد تقبل کند، اما به هرحال ممکن است به طور انتخابی از برخی فرصت‌های ایجاد شده استفاده کند و از شکاف‌های موجود برای پیشبرد منافع خود استفاده کند.
چین در تلاش برای کنترل گفتمان عمومی در مناطقی که به عنوان بخشی از BRI در آن سرمایه گذاری می کند، مبالغ زیادی را برای به دست آوردن کنترل بر رسانه های خارجی، به ویژه در آفریقا، هزینه کرده است.
در داخل افغانستان، برخی از زیرساخت‌های رسانه‌ای همچنان فعال هستند و فرصتی ایده‌آل برای چین فراهم می‌کند تا با پایان یافتن منابع مالی، بر محتوای آنها نفوذ کند.
چین همچنین ممکن است برخی موسسات آموزشی و دانشگاه هایی را که قبلاً به طور مستقیم یا غیرمستقیم توسط ایالات متحده حمایت می شد، هدف قرار دهد و به سمت کمک به این موسسات نیز قدم بردارد.
نفوذ بر رسانه ها و آموزش بخش مهمی از استراتژی قدرت نرم چین است که هدف آن تغییر تفکر بخشی از مردم افغانستان است که هنوز به دنبال کمک از سمت آمریکا و اروپا هستند.
علاوه بر این، حضور گروه های افراطی در افغانستان نیز نگرانی های امنیتی جدی را برای پکن به وجود آورده است. از زمان تسلط طالبان بر افغانستان، شاخه خراسان داعش مسئولیت چندین حمله علیه شهروندان چینی در افغانستان و تاجیکستان را بر عهده گرفته است.
اداره کار جبهه متحد حزب چین (UFWD) که اغلب به عنوان “سلاح جادویی” چین از آن یاد می شود، تحولات در افغانستان را از نزدیک زیر نظر خواهد داشت. از آنجایی که یکی از وظایف اولیه UFWD تأثیر گذاشتن بر گفتمان عمومی در مورد موضوعات حساس مانند تایوان، سین کیانگ و تبت است، کنترل رسانه های افغانستان می تواند فرصتی جذاب برای این نهاد باشد.
حجم سرمایه گذاری چین در افغانستان
طبق اعلام مقامات حکومت سرپرست افغانستان، چین بیش از دو میلیارد دلار در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است و این سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه معادن، پارک‌های صنعتی، خانه‌سازی و استخراج نفت بوده است. در آخرین مورد، ابتدای سال جاری شمسی، چین با ۷۱ میلیون دلار، پروژه شهرک مسکونی «نیله باغ» را در شهر کابل آغاز کرد.
پس از حاکم شدن طالبان بر افغانستان، چین با راهبردی واقع‌بینانه، ریسک تعامل با حکومت طالبان را متقبل شد و به عنوان اولین کشور، استوارنامه سفیر حکومت سرپرست طالبان را پذیرفت و گامی معنادار به سوی شناسایی دوفاکتوی حکومت طالبان برداشت. پس از این اقدام جسورانه چین، زمینه برای تعاملات بزرگ اقتصادی بین چین و افغانستان بیش از پیش فراهم شد.
تمایل سرمایه‌گذاران چینی به افغانستان و افزایش حجم سرمایه‌گذاری به ۲ میلیارد دلار، دلالت بر خیز بلند و آرام چین در افغانستان پساخروج آمریکا دارد. این سئوال مطرح می‌شود که پس از شکست شوروی سابق و آمریکا در افغانستان، آیا واقعا چین به عنوان رقیب مسکو و واشنگتن، سرنوشت موفقی در افغانستان خواهد داشت؟
بارزترین تفاوت در نحوه ورود این کشورها به افغانستان است. شوروی و آمریکا با تهاجم و قدرت نظامی وارد افغانستان شدند که این رفتار نظامی سرانجام باعث خیزش مسلحانه مردم افغانستان با این دو قدرت اشغالگر شد. علاوه بر این، کشورهای منطقه نیز از حضور نظامی این دو کشور در افغانستان ناراضی بودند. بالعکس، چین از دریچه اقتصاد وارد افغانستان شده است. حکومت و مردم افغانستان و همچنین کشورهای منطقه حساسیتی به این حضور نرم ندارند و از سرمایه‌گذاری‌های چین در بخش‌های مختلف استقبال می‌کنند.
