به گزارش ایراف،در یک فایل صوتی منتسب به عباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه طالبان او می‌گوید که نباید هبت الله آخوندزاده، رهبر طالبان را پرستش کرد و مقام او را تا خدایی و پیامبری بالا برد. او می افزاید رهبر طالبان تا وقتی رئیس است که در راه خدا باشد و اگر از این مسیر منحرف شود دیگر رهبر نیست. اظهاراتی که نشان می‌دهد او از انحصار قدرت از سوی هبت الله آخوندزاده رضایت ندارد.
این مقام طالبان در این سخنان که زمان و مکان دقیق آن مشخص نیست با مخاطب قرار دادن رهبر طالبان می گوید: ما به تو ایمان نیاوردیم؛ بلکه به خدا ایمان آوردیم. به خاطر تو وطن را نمی توانیم خراب کنیم.
گفته هایی که حکایت از آن دارد که بر سر اجرایی شدن فرامین ملا هبت الله آخوندزاده اجماعی کلی در میان مقامات طالبان ندارد و حتی شکاف و اختلاف‌نظر عمیق‌تر می‌شود.
این سخنان او در حالی در شبکه های اجتماعی درحال همرسانی است که نام استانکزی در روزهای اخیر بار دیگر بر سر زبان ها افتاده است. هفته گذشته گزارش هایی از «فرار» او از افغانستان به دلیل انتقادات تندش به سیاست های رهبر طالبان و به موازات آن، صدور حکم بازداشت او منتشر شد.
گفته می شود این حکم پس از آن صادر شده که او در جریان مراسمی در ولایت خوست در اواخر دی‌ماه سال جاری محدودیت آموزشی علیه دختران را بی عدالتی در حق 20 میلیون نفر خواند. او همچنین تصریح کرده بود که «هیچ بهانه ای برای بستن دروازه علم و دانش به روی دختران وجود ندارد.» اظهاراتی که مبنای شرعی قوانین طالبان را زیر سوال برد.
برخی منابع در افغانستان گفته اند که او توسط یعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع طالبان و دیگر منتقد سیاست های ملا هبت الله آخوندزاده از افغانستان خارج و به دبی رفته است. در همین رابطه، وزارت خارجه طالبان گزارش های خروج او از افغانستان را تکذیب کرد؛ اما خود او تاکنون به طور رسمی در مورد این گزارش ها هیچ اظهارنظری نداشته است.
این سخنان معاون سیاسی وزارت خارجه طالبان بار دیگر مساله اختلافات طالبان و تفاوت دیدگاه میان آنها را برجسته کرده است. این نخستین بار نیست که صدای اختلافات طالبان و مشخصا نارضایتی از سیاست های هبت الله آخوندزاده به بیرون شنیده می شود. از زمان حاکمیت مجدد طالبان، مقامات ارشد این گروه به صورت تلویحی و به تازگی به طور مستقیم و تند از سیاست های رهبر طالبان و تصمیم های او برای اداره افغانستان انتقاد می کنند.
در جریان شورش دو دهه ای در افغانستان علیرغم آنکه این گروه با داعش در حال رقابت و با دولت مرکزی افغانستان و نیروهای خارجی در این کشور در جنگ بود، اما «انسجام» آنها مورد توجه و عاملی برجسته در تقویت این جنبش بود. به طوری که در پیروزی طالبان در تابستان 2021 نقش موثری داشت. هرچند در جریان شورش نیز انشعاباتی میان طالبان به دلیل اختلاف بر سر رهبری وجود داشت که منجر به ایجاد شاخه ملارسول در غرب افغانستان شد.
اما به موازات بازگشت طالبان به افغانستان، اختلافات بر سر قدرت جدی تر شد. برای نخستین بار در سال 2022 عباس استانکزی اولین فردی بود که علنا از سیاست های رهبر طالبان به دلیل ممنوعیت آموزش دختران در مدارس انتقاد کرد. بعد از آن روند انتقادات از قوانین و فرامین رهبر طالبان جدی تر و مستقیم تر و پررنگ تر شد. این اختلافات بیشتر خود را در مسائلی چون روابط با کشورهای جهان به ویژه غرب، بحث آموزش و کار دختران نشان داده است؛ موضوعاتی که جریان عملگراتر طالبان آن را دلیل رویگردانی جهان از افغانستان می دانند؛ اما سنت گرایان طالبان مکانیزمی برای تقویت بنیه نظام اسلامی خود در برابر رقبا ارزیابی می‌کنند.
در همین راستا برخی ناظران چون مایکل سمپل بر این باور اند که نقطه اصلی این اختلافات بیشتر دعوا بر سر قدرت و امتیاز است و مسائلی چون آموزش دختران، سیاستگذاری های داخلی و بین المللی طالبان مسائلی حاشیه ای تر هستند. از سوی دیگر، در هیچ یک از اظهارات انتقادی رهبران طالبان صحبتی از تغییر نظام به میان نیامده است؛ بلکه آنچه نقطه اختلاف بوده مسائل فرعی تر است. اموری که احتمالا دستمایه هبت الله آخوندزاده برای بیشینه سازی قدرت در برابر رقبا است و به نظر می رسد که نارضایتی مقامات طالبان از سیاست های او ریشه در هدف وی برای تقویت، تثبیت و تحکیم قدرت داشته باشد.
این اختلافات حالا در شرایطی پررنگ تر می شود که با ترور خلیل الرحمن حقانی، سرپرست وزارت مهاجرین طالبان چند روز پس از انتقاد برادرزاده قدرتمند او از رهبر طالبان، علیرغم قبول مسئولیت این ترور توسط داعش، زمزمه تنش ها بالا گرفت و این رویه پس از انتصاب عبدالکبیر، معاون سیاسی پیشین نخست وزیر طالبان که در جریان بیش از سه سال گذشته و در غیاب نخست وزیر منزوی طالبان امور کابل را برعهده داشت به عنوان جانشین حقانی و خودداری او از ترک قصر سپیدار بیشتر زیر ذره بین قرار گرفت.
به هر روی، تحولات چند ماه اخیر از ترور خلیل الرحمن حقانی گرفته تا عزل عبدالکبیر و حالا سرنوشت مبهم استانکزی، نشان از آن دارد که اختلافات درون گروهی طالبان بر سر تقسیم قدرت، درمیان تک‌روی‌های هبت‌الله بر کنترل قدرت روندی جدی را طی می‌کند و در این مسیر، حذف سیاسی، ترور، تبعید، بازداشت و… همه برای حفظ نظام طالبان از گزینه های فعال روی میز خواهد بود.
