به گزارش ایراف، آب مسئله ای حیاتی برای مردمان افغانستان است، اما با وجود اینکه رودخانه های بزرگی در این کشور قرار گرفته؛ ولی هنوز بخش خصوصی قوی برای شبکه سازی آب سالم و رساندن آن به دست مردمان این کشور وجود ندارد.
به همین دلیل است که هنوز بخش قابل توجهی از اهالی این کشور به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند.
در طول 20 سال گذشته، نقشه توسعه آب رسانی به مناطق مختلف افغانستان کشیده شده است و در آن زمان، رقمی حدود 5 میلیارد دلار نیز برای این منظور در نظر گرفته شد؛ ولی تاکنون بخش خصوصی و یا دولتی قوی که بتواند آب را تصفیه کرده و آن را در سراسر افغانستان توزیع کند وجود ندارد.
به همین دلیل موسسات مختلف مطالعاتی و تحقیقاتی اعلام کرده اند که باید یک سازمان فراملی در این زمینه تشکیل شود تا آب بتواند در سراسر افغانستان گسترده شود.
آب چه تاثیری بر رشد اقتصادی افغانستان دارد؟
براساس مطالعات صورت گرفته توسط بانک جهانی و سازمان ملل به خصوص بعد از همه گیری کرونا مشکل تامین آب سالم در افغانستان شدت پیدا کرد و این مسئله روی اقتصاد کشور افغانستان نیز اثر مستقیم گذاشت، به طوری که بر اساس گزارش اخیر بانک جهانی نبود آب تمیز موجب شده است تا تولید ناخالص داخلی در افغانستان نزدیک به 30 درصد کاهش پیدا کند.
در حال حاضر حدود 90 درصد از آب موجود در افغانستان به بخش کشاورزی می رسد و بخش قابل توجهی از این آب نیز به خاطر نبود امکانات و تجهیزات مناسب آبیاری هدر می رود.
اگرچه بخش قابل توجهی از آب رودخانه ها به زمین های کشاورزی می رسد، ولی هنوز بیش از نیمی از جمعیت افغانستان نیز فاقد غذای مناسب هستند و به اصطلاح در ناامنی غذایی به سر می برند.
موسسات بین المللی معتقدند که اولا با تقسیم بندی مناسب آب در افغانستان و همچنین به کار بردن امکانات مناسب آب رسانی نباید 90 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف شود و در ثانی با کمتر از این میزان می توان محصولات مناسب تولید کرد و از طرف دیگر آب باید در بخش مصرف و نظافت نیز مورد استفاده قرار گیرد.
براساس اطلاعاتی که موسسات آمریکایی منتشر کرده اند سرانه مصرف آب در افغانستان در یک دهه گذشته نزدیک به 150 متر مکعب در سال برای هر نفر بوده است که به دلیل مشکلاتی که در طول سال‌های اخیر برای این کشور ایجاد شده است میزان سرانه آب برای هر نفر به کمتر از 100 متر مکعب رسیده است و این یک فاجعه محسوب می شود، زیرا هم اکنون میانگین سرانه مصرف آب در سال برای هر نفر در جهان حدود 300 متر مکعب است که در لس آنجلس این رقم به 500 متر مکعب می رسد.
افغانستان علیرغم برخورداری از منابع آبی قابل توجه، قادر به استفاده مؤثر از آنها نیست. رودخانه های کشور افغانستان از جمله آمودریا، هلمند، هریرود و کابل، پتانسیل تولید برق آبی، آبیاری و سایر مصارف را دارند.
با این حال، به دلیل دهه ها جنگ و درگیری، زیرساخت های آبی موجود به شدت آسیب دیده و ناکافی است.
علاوه بر این، بسیاری از نهرها و رودخانه ها در افغانستان به مناطق بیابانی می ریزند، جایی که بدون پر کردن شبکه های اصلی رودخانه تبخیر می شوند. سایر رودخانه ها و نهرها فقط به صورت فصلی جریان دارند و کمبود آب را تشدید می کنند.
منابع آبی زیرزمینی نیز تحت فشار شدید هستند – تقاضا اغلب از عرضه بیشتر است. در روستاهای افغانستان، آب های زیرزمینی عمدتاً برای آبیاری از طریق کاریز، چشمه های کوهستانی و چاه های خورشیدی استفاده می شود.
بحران کم‌آبی نیز تأثیر شدیدی بر سفره‌های زیرزمینی منطقه مرکزی داشته و باعث کاهش سطح آب و خشک شدن منابع مختلف از جمله چاه‌های دستی، چشمه‌ها، کاریز، گمانه‌ها و نهرها شده است.
نوآوری فن آوری در قالب چاه های عمیق با انرژی خورشیدی امکان تبدیل صدها هزار هکتار از مناطق بیابانی را به زمین های مولد کشاورزی، به ویژه در جنوب غربی افغانستان، که بیشتر آن با خشخاش کشت می شود، فراهم کرد.
تشکیل فوری صندوق بین المللی حمایت از آب در افغانستان
همانطور که گفته شد نقشه ای وجود دارد که می تواند منابع آبی موجود در افغانستان را به سراسر این کشور منتقل کند اما مسئله مهم تامین هزینه های اجرای این نقشه است.
در همین مورد صندوق بین المللی پول و بانک جهانی پیشنهاد داده اند که یک ساختار مالی خوب در مدیریت منابع آب در افغانستان تشکیل شود، زیرا که ایجاد صندوق اضطراری آب و اقلیم افغانستان یکی از راه های توجه مناسب به پروژه های تغییر اقلیم و منابع آب است. تأسیس صندوق، تأمین مالی را در یک مجموعه اختصاصی متمرکز و محصور می‌کند و امکان سرمایه‌گذاری منسجم و بهبود اعتماد اهداکنندگان دوجانبه و چندجانبه را فراهم می‌کند.
علاوه بر این، از تکه تکه شدن کمک های بین المللی جلوگیری می کند و برنامه ریزی مشترک، هماهنگی و اولویت بندی منابع آب و تغییرات آب و هوایی را ترویج می کند.
گفتنی است که دولت سابق با تشکیل صندوق ملی محیط زیست و تغییرات اقلیمی موافقت کرد و پیشنهاد صندوق آب نیز مطرح شد، اما مسائل سیاسی مانع از تشکیل این صندوق شد.
این صندوق می تواند در حفاظت از معیشت مزرعه در برابر بلایای طبیعی، پروژه های آب رسانی، تصفیه آب، تامین آب برای بخش های مختلف سرمایه گذاری و هدف گذاری کند.
