دو نقشه و یک مناقشه؛ نحوه تشخیص فرش افغان از فرش نهاوند ایران

به گزارش ایراف، نمایشگاه فرش ترکیه در حالی برگزار می‌شود که براساس اطلاعیه ای که رسانه های افغانستان منتشر کرده‌اند افغانستان مهمان ویژه این نمایشگاه است و تاجران فرش افغان محصولات خود را در این نمایشگاه در معرض دید قرار داده اند.

آخوندزاده عبدالسلام جواد؛ سخنگوی وزارت صنعت و تجارت حکومت طالبان در این رابطه گفته است که در شش ماه نخست سال جاری صادرات قالی افغان درآمدی معادل 8 میلیون دلار برای افغانستان داشته است.

به گفته سخنگوی وزارت صنعت و تجارت، قالی افغانستان بیشتر به پاکستان، ترکیه، امارات متحده عربی و ازبکستان صادر شده است و تلاش می‌شود با ایجاد تسهیلات بیشتر برای بازرگانان، میزان صادرات قالی افزایش یابد.

نوراحمد نوری، رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان قالی گفته است: قالی افغانستان به دلیل سبک، طرح و رنگ در جهان شناخته شده است که عمدتا در مناطق شمالی به‌ویژه جوزجان، بلخ، فاریاب و سرپل سرگرم بافته می شود.

فرش افغان به نام ایران

در سال‌های اخیر بحث بین اتحادیه بافندگان قالی افغان و اتحادیه بافندگان فرش دستباف ایران ایجاد شده است به طوریکه این دعوا به رسانه ها نیز منتقل شده است.

محمدجواد اینانلو، رئیس موزه فرش ایران در نشست خبری اخیر خود گفته است فرش ایران از کثرت صاحب بی صاحب شده است. متولی زیادی در بخش دولتی و خصوصی دارد و اتحادیه‌ها و ادارات کل اصناف استان‌ها همه دست اندرکاران فرش محسوب می‌شوند، اما روزانه صدها قطعه فرش افغان به صورت قانونی از زابل وارد کشور می‌شود در بازار تهران اتیکت می‌خورد و به نام فرش ایرانی فروخته می‌شود. با این همه متولی که در صنعت فرش وجود دارد هیچکس جلوی این اقدامات را نمی‌گیرد.

رئیس موزه فرش اعلام کرد: چندی پیش از اداره آگاهی با من تماس گرفتند که در بازار تهران چند گونی فرش گرفته‌ایم و متوجه شدیم هیچکس مسئولیت این فرش‌ها را بر عهده نمی‌گیرد. بعد از بررسی متوجه شدیم این فرش‌ها از افغانستان و از مرز زابل وارد می‌شوند و به اسم فرش ایرانی در داخل ایران فروخته می‌شوند. پیشتر فرش چینی و افغان را در خارج از ایران با عنوان فرش ایرانی می‌فروختند و حالا فرش افغان را در داخل ایران به اسم فرش دستباف ایرانی به خودمان می‌فروشند.

با این حال مسئولان اتحادیه تولید کنندگان فرش افغان موضوع قاچاق فرش به ایران را رد و اعلام کرده اند که فرش افغانستان نشان خود را دارد و به هیچ عنوان قابل رقابت با کشور های دیگر نیست.

این بحث ها همچنان ادامه دار است تا جایی که مسئولان اتحادیه فرش ایران گفته اند یکی از عوامل این رخداد تحریم است. به همین دلیل ما نیازمند یک بازنگری روی مواد اولیه فرش هستیم تا منجر به این شود که هزینه‌های تمام‌شده فرش دستباف کاهش یابد.

از طرفی، ورود کنترل‌نشده و قاچاق فرش دستباف به کشور از دیگر معضلات ماست؛ به‌طوری‌که به‌جرئت می‌توان گفت به ازای هر تبعه افغان، صد فرش تولید افغانستان وارد بازار ایران می‌شود و قیمت پایین این تولیدات دلیل ورود حجم بالای این اجناس در بازار‌های مختلف شده است؛ به‌طوری‌که در محدوده سعادت‌آباد تهران، بیشتر فروشندگان این‌دسته فرش‌ها وجود دارند.

وی گفت: تورم افغانستان منفی ۱۰ درصد است؛ این در حالی است که تورم ما مثبت ۵۰ درصد بوده است که با تورم موجود، هیچ بافنده‌ای تمایل ندارد سفارشی برای آینده بگیرد و در واقع نبود ثبات اقتصادی مشکل اصلی بافنده و تولیدکننده ایرانی است.

توکلی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران معتقد است: در جنگ نابرابر اقتصادی فرش افغانستانی برنده است نه فرش ایرانی. کالای قاچاق در گذشته به‌صورت زیرزمینی فروش می‌رفت؛ ولی الآن این فرش در بازار به‌صورت علنی عرضه می‌شود.

وی گفت: گذشته از پیگیری‌های صنفی به دنبال رایزی با پلیس امنیت اقتصادی هستیم تا به راه‌حلی عملیاتی برای جلوگیری از قاچاق به کشور شویم.

توکلی تاکید می‌کند: صنف فرش دستباف آماده است اطلاعات این افراد را در اختیار نهادهای قانونی قرار دهد. این فرش‌های قاچاق شده نه کیفیت برتری نسبت به فرش ایرانی دارند و نه هنری خاص؛ تنها مزیت آن، رنگ و نقشه به روز ولی با کیفیت و قیمت پایین است.

حامد چمن‌رخ، نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران نیز می‌گوید: ما اطلاعات کاملی از قاچاق فرش داریم. این شناخت از مبدأ یعنی از تولید تا تولیدکننده‌ها تا ورود آن به مشهد داریم و این افراد شناسایی شده اند. از طرفی معتقدیم با بگیر و ببند در مغازه‌ها این موضوع حل نمی‌شود.

او ادامه می‌دهد: فرش سوخت نیست که با نیسان وارد کشور شود. کالایی حجیم است که با تریلی جابه جا می‌شود. این کالا از مرز تایباد به داخل می‌آید ولی اینکه چگونه در گمرک متوجه موضوع نمی‌شوند، برای ما روشن نیست.

نحوه تشخیص فرش افغانستان از فرش ایرانی

برای اینکه با فرش افغانستان آشنا شویم سری به بازار فرش تهران زدیم اگرچه در قامت خبرنگار اول کسی زیر بار نمی رفت که فرش افغانستانی دارد و این فرش را به فروش می رساند؛ اما وقتی به عنوان خریدار به چند مغازه فرش فروشی سر زدیم مشخص شد که فرش افغانستان به وفور در بازار فرش ایران وجود دارد که البته قیمتش نسبت به فرش دستباف ایرانی بسیار پایین تر است. اگر فرش دستباف ایرانی قیمت های نجومی بالای 100 میلیون تومان دارد فرش دستباف افغان که البته متراژش به اندازه قالیچه است را می توان با چند ده میلیون تومان و حتی کمتر خریداری کرد.

در بازار فرش متوجه شدیم علاوه بر فرش افغان که کاملا قاچاق به ایران وارد می شود می توان با سفارش فرش هند و پاکستان را نیز جلوی در منزل دریافت کرد.

آن هایی که علاقه به فرش دستباف ایرانی دارند اما نمی توانند هزینه اش را بپردازند با خرید فرش افغان که طرح و رنگی همچون فرش دستباف نهاوند و گاه قشقایی و خراسان دارد می توانند قالی افغان را خریداری کنند و با نام فرش دستباف این مناطق معرفی کنند.

اما مسئله اینجا است که اگرچه طرح و رنگ این فرش‌ها یکی است، ولی نوع بافت و ضخامت فرش ایرانی با فرش افغان قابل مقایسه نیست، زیرا که فرش‌های افغان‌ بافت و ضخامت کمی دارند و همچون روفرشی ایرانی هستند، اما فرش های دستباف ایرانی ضخیم تر هستند و عنوان واقعی فرش را به خود گرفته اند.

یکی از فروشندگان فرش افغان می گوید این فرش چون دستباف است فقط جنبه هنری دارد و اصلا قابل مقایسه با فرش های ایران نیست. کافی است این فرش را یک بار بشویید خواهید دید که دیگر قابل استفاده نیست برای همین این فرش ها بیشتر به درد مراکز هنری می خورد و البته که مشتریان خاص خود را دارد.