به گزارش ایراف، خروج ایالات متحده از افغانستان در سال 2021 موجب شد تا سرمایه گذاران سه کشور چین، روسیه و ایران وارد این کشور شوند و اکنون پرواضح است که عملا این کشور از دستان آمریکا خارج شده است به همین دلیل، تحلیلگران اقتصادی معتقد اند که حتی با ورود ترامپ به کاخ سفید نیز بعید به نظر می‌رسد که او بتواند مانع از پیشرفت سرمایه گذاری این کشورها در افغانستان شود.
با وجود تمام سختی‌هایی که افغان‌ها در طول دو دهه حضور آمریکا متحمل شدند، اما جالب اینجا است که هنوز عده ای هستند که تمایل دارند تا با آمریکایی ها به جای روسیه و چین و ایران رابطه اقتصادی داشته باشند.
آنها معتقدند با وجود اینکه این سه کشور در حوزه های صنعتی و اقتصادی در آسیا حرفی برای گفتن دارند؛ ولی قدرت بلامنازع جهان در اقتصاد آمریکا است به همین دلیل باید برای پیشرفت و توسعه افغانستان با آمریکایی ها ارتباط برقرار کرد.
گفته شده این عده در حال رایزنی با طالبان هستند تا سفارت آمریکا را در افغانستان بعد از حضور ترامپ بازگشایی کنند و اجازه دهند روابط سیاسی و اقتصادی با دولت جدید آمریکا برقرار شود.
هر روزه در جراید داخلی افغانستان این موضوع مطرح می شود که این کشور با کمک های بشردوستانه توانسته استروی پای خود بایستد و اگر می خواهد رشد و توسعه پیدا کند باید مذاکرات جدی خود را با آمریکا آغاز کند که این مسئله منجر به افزایش کمک های بشردوستانه خواهد شد.
امریکا با اقتصاد افغانستان چه کرد؟
اگرچه بارها رسانه‌های مختلف داخلی و خارجی در خصوص تبعات حضور آمریکایی ها در افغانستان گزارش نوشته و تحلیل‌هایی ارائه کرده اند؛ اما هنوز عده ای در خاک افغانستان حضور دارند که مدعی هستند افغانستان تنها می تواند با کمک آمریکا به توسعه و رشد بالای اقتصادی برسد.
برای همین لازم است نگاهی گذرا به حضور 20 ساله امریکایی در افغانستان بیاندازیم و مدعی شویم که اگر واقعا افغانستان می توانست با حضور آمریکا در خاک این کشور به رشد اقتصادی برسد چرا در آن زمان که هم جمهوری خواهان و هم دموکرات ها سر کار بودند این هدف محقق نشد؟
آمریکا در حالی سال 2021 از افغانستان خارج شد که این کشور یکی از فقیرترین کشورهای جهان با سرانه تولید ناخالص داخلی حدود ۵۰۰ دلار بود و با مشکلات بزرگی چون میانگین بالای بیکاری، شرایط بد بهداشتی و کمبود شدید زیرساخت های اساسی مانند بهداشت، آب، و برق و ناامنی مواجه بود.
در این میان، مهاجرت گسترده افغان ها به ویژه نیروی کار متخصص و کادرهای توانمند در سال های اخیر به کشورهای غربی نه تنها موجب تشدید این مشکلات شده، بلکه در درازمدت آنها را تبدیل به خطر بزرگی مقابل رشد و توسعه افغانستان کرده است.
براساس آمارهای منتشر شده، حضور آمریکایی ها در خاک افغانستان موجب افزایش بدهی عمومی افغانستان شده است به طوری که فقط در سال های 2019 تا 2020 بدهی ها از 6.1 درصد به 7.8 درصد رسیده است. همچنین کسری کلان در تراز تجاری از ۱.۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به ۲.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ شده است.
برای فهم معنای این اعداد و ارقام کافی است به اظهارات بازرس کل آمریکا و مسئول بازسازی افغانستان توجه کنیم که گفته بود میانگین فقر در افغانستان در سال ۲۰۲۰ به رقم وحشتناک ۷۲ درصد رسیده است، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۵۵ درصد بود.
همچنین میانگین بیکاری در این کشور از ۲۴ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۳۸ درصد در سال ۲۰۲۰ افزایش یافت و ۳۸ میلیون نفر از جمعیت افغانستان با خطر سوء تغذیه و با قحطی مواجه بودند.
برای توسعه افغانستان پول بود اما تمایل نبود
در زمان حضور آمریکایی ها بخشی از درآمد مالیاتی آمریکا به سمت افغانستان می آمد؛ اما چرا این درآمد تاثیری در رشد اقتصادی آمریکا نداشت؟
آنچه که در بالا گفته شد گوشه ای از اتفاقات اقتصادی است که در زمان حضور آمریکایی ها در افغانستان رخ داد؛ اما مسئله اینجا است که چرا آن زمان که آمریکایی ها حضور داشتند و بخشی از درآمد مالیاتی آمریکایی ها طبق مصوبه مجلس سنا باید در افغانستان هزینه می شد؛ ولی شرایط اقتصادی در افغانستان مناسب نبود؟
امروزه برخی از کارشناسان اعلام کرده اند با خروج آمریکا از افغانستان رسما 20 میلیارد دلار از کمک های آمریکا به افغانستان کاهش یافته است و این مسئله موجب شده است تا برخی در داخل افغانستان به دنبال ارتباط با آمریکایی ها باشند.
بر اساس آمارهای ارائه شده مالیات دهندگان آمریکایی بیش از ۱۴۵ میلیارد دلار از پول‌شان را صرف ساختن اقتصاد در افغانستان کرده اند؛ اما دقیقا همزمان با خروج امریکایی ها از افغانستان برخی از تحلیلگران بین المللی اعلام کرده اند که افغانستان در آستانه سقوط اقتصادی قرار گرفته است.
همان زمان نشریه دیلی میل، در گزارشی اعلام کرد چرا این پول ها در اقتصاد افغانستان هزینه نشد و عملا این پول ها در کجا مصرف شده است؟
یان اگلند، دبیر کل شورای پناهندگان نروژ که قبلا به عنوان عالی‌ترین مقام امور انسان دوستانه سازمان ملل خدمت کرده در این رابطه گفته بود که دولت‌های متوالی در آمریکا با گرفتن مالیات از شهروندان‌شان گفته بودند که می خواهند صدها میلیون دلار را صرف ساختن دولت جدید در افغانستان کنند؛ اما در واقع این پول ها فقط صرف نگهداری سربازان آمریکایی در خاک افغانستان شده است.
یک مقام وزارت دفاع آمریکا نیز به دیلی میل گفته بود چیزی که ما در افغانستان هزینه کردیم بسیار بیشتر از دستاوردهای ما در این کشور بود.
منتقدان حضور آمریکا در خاک افغانستان می‌گویند کمک‌ها به افغانستان اگرچه باید صرف زیرساخت‌ها و توسعه، نظیر جاده‌ها و تاسیسات مراکز بهداشت و سلامت می شدند؛ اما نتوانستند در جای مناسب هزینه شوند و برای خود آمریکایی ها نیز سوال است که این همه پول کجا رفته است؟
وال استریت ژورنال نیز در گزارشی که بعد از خروج آمریکایی ها از خاک افغانستان منتشر کرد رسما اعلام کرده بود که با خروج آمریکا از این کشور دیگر ریخت‌وپاش ها به اتمام می رسد.
جالب اینجا است که از سال 2021 تاکنون میلیاردها دلار دارایی بانک مرکزی افغانستان در خارج از این کشور مسدود شده و این فشارها را بر نظام بانکداری افغانستان افزایش داده و اقتصاد آن را هم خفه کرده است.
نهادهای بین المللی اعلام کرده اند که براساس برنامه ای که دولت های آمریکا همواره برای تخصیص بودجه ارائه می‌کردند باید سالانه 2 میلیارد دلار در بخش کشاورزی هزینه می شد؛ اما این پول برای کشت خشخاش به کار می رفت و عملا نتوانست جایگزینی برای این محصول ایجاد کند.
مایکل مک کینلی، سفیر آمریکا در افغانستان از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ به وال استریت ژورنال گفته است به طور منصفانه باید گفت کشورسازی در افغانستان موفقیت آمیز نبود.
علاوه بر این و با وجود انتظار شماری از افغان‌ها برای بازگشت دوباره آمریکا به افغانستان و احیای اقتصاد ورشکسته این کشور با توجه به تبعات سنگین و پیامدهای پرهزینه حضور اشغال ۲۰ ساله افغانستان توسط آمریکا و متحدانش و عواقب بلندمدت شکست ایالات متحده در آنچه اصطلاحاً «گورستان امپراتوری‌ها» نامیده می‌شود، امکان تحقق این آرزو دست کم در دوره دونالد ترامپ؛ رئیس جمهور بعدی آمریکا بسیار بعید به نظر می‌رسد.
