چرا معادن افغانستان و پاکستان برای چین مهم است؟

به گزارش ایراف، ارزش معادن افغانستان یک تریلیون دلار تخمین زده می‌شود که ذخایر عظیم مس، آهن، طلا، لیتیوم و عناصر خاکی کمیاب را شامل می‌شود. برخی از منابع معدنی کلیدی عبارت‌اند از:

مس: ذخایر مس عینک در ولایت لوگر یکی از بزرگ‌ترین ذخایر مس توسعه‌نیافته جهان است. در سال 2007، یک کنسرسیوم چینی قراردادی 30 ساله به ارزش 3 میلیارد دلار برای توسعه این سایت به دست آورد، اگرچه پیشرفت به دلیل نگرانی‌های امنیتی کند بوده است.

آهن: افغانستان حدود 2.2 میلیارد تن ذخایر سنگ آهن دارد که این کشور را در میان 10 کشور برتر از نظر آهن قابل استخراج قرار می‌دهد. معدن حاجی‌گک در ولایت بامیان دارای 1.7 میلیارد تن سنگ معدنی با عیار بالا است.

عناصر خاکی کمیاب: افغانستان دارای ذخایر قابل توجهی از عناصر خاکی کمیاب است که برای فناوری‌های مدرن بسیار مهم است. یکی از بزرگ‌ترین ذخایر در خان‌نشین ولایت هلمند واقع شده است.

لیتیوم: این کشور دارای ذخایر قابل توجهی لیتیوم است که اغلب به عنوان «عربستان لیتیوم» شناخته می‌شود. این فلز برای باتری ها و فناوری های انرژی تجدیدپذیر ضروری است.

طلا: افغانستان 2698 کیلوگرم ذخایر طلا در امتداد دو کمربند اصلی دارد: از جنوب غربی بدخشان تا تخار و از جنوب غربی غزنی تا زابل.

با وجود این پتانسیل، تولید کنونی در افغانستان به دلیل نگرانی های امنیتی، فقدان زیرساخت ها و بی ثباتی سیاسی محدود است.

تسلط طالبان در سال 2021 وضعیت را پیچیده‌تر کرده است، به طوری که استخراج معادن اکنون عمدتاً توسط جناح‌های مختلف در این گروه کنترل می‌شود.

پاکستان سرشار از معدن اما نه به اندازه افغانستان

همچنین پاکستان دارای ثروت معدنی قابل توجهی است، اگرچه شاید به اندازه افغانستان نباشد.

منابع کلیدی شامل موارد زیر است:

مس و طلا: معدن رکو دیق در ایالت بلوچستان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر مس-طلا توسعه نیافته جهان است. پس از سال‌ها اختلافات حقوقی، پاکستان اخیراً با سرمایه‌گذاران خارجی برای راه اندازی مجدد پروژه به توافق رسید. باریک گلد سال 2028 را برای اولین تولید خود در معدن مس-طلا Reko Diq هدف قرار داده است.

زغال سنگ: پاکستان دارای ذخایر زغال سنگ قابل توجهی است، به ویژه در صحرای تار. این ذخایر با کمک چین برای سوخت نیروگاه ها و کاهش کمبود انرژی در حال توسعه هستند.

سنگ آهن: پاکستان دارای ذخایر سنگ آهن در مناطق مختلف از جمله پنجاب و بلوچستان است، هرچند که آن‌ها به وسعت افغانستان نیستند.

سنگ‌های قیمتی: این کشور به خاطر ذخایر سنگ های قیمتی خود از جمله یاقوت، زمرد و توپاز به ویژه در نواحی شمالی شهرت دارد.

تولید کنونی در پاکستان بیشتر از افغانستان است و عملیات معدن‌کاری فعال در زغال سنگ، مس و سایر مواد معدنی دیگر وجود دارد. با این حال، این بخش همچنان با چالش‌های مرتبط با زیرساخت، فناوری و سرمایه گذاری مواجه است.

چرا چین دنبال سرمایه‌گذاری در معادن افغانستان و پاکستان است؟

چین به طور فعال، منافع اقتصادی و استراتژیک را در افغانستان و پاکستان با تمرکز ویژه بر منابع معدنی و توسعه زیرساخت ها دنبال کرده است.

هر دو کشور بخشی از طرح کمربند و جاده چین (BRI) هستند که هدف آن ایجاد شبکه ای از مسیرهای تجاری و پروژه های زیربنایی در سراسر اوراسیا است. این چارچوبی برای سرمایه گذاری چینی در معدن و زیرساخت های مرتبط فراهم می کند. پروژه شاخص BRI کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) شامل سرمایه‌گذاری قابل توجه چین در زیرساخت های پاکستان از جمله بنادر، جاده ها و پروژه های انرژی است.

در حالی که CPEC عمدتاً بر حمل و نقل و انرژی متمرکز است، دسترسی به منابع معدنی پاکستان را نیز تسهیل می کند.

سرمایه‌گذاری‌های معدنی توسط نهادهای چینی گسترده و متعدد شده است. در افغانستان، چین به چندین پروژه معدنی، به ویژه معدن مس عینک، علاقه نشان داده است. با این حال، نگرانی های امنیتی هر گونه پیشرفت را محدود کرده است. در پاکستان، شرکت های چینی در پروژه های معدنی مختلف از جمله استخراج زغال سنگ در تار و مشارکت احتمالی در پروژه مس-طلا Reko Diq مشارکت دارند.

چین روابط دیپلماتیک خود را با دولت طالبان در افغانستان حفظ کرده است و خود را به عنوان یک میانجی و سرمایه‌گذار بالقوه در بازسازی این کشور قرار داده است. این رویکرد می‌تواند به شرکت‌های چینی در دسترسی به ثروت معدنی افغانستان مزیتی بدهد.

چین برای کمک به تضمین ثبات موقعیت استراتژیک خود، همکاری امنیتی با پاکستان از جمله مانورهای نظامی مشترک و فروش تسلیحات را افزایش داده است. این امر نفوذ کلی چین در منطقه را تقویت می کند و به حفاظت از منافع اقتصادی آن از جمله سرمایه گذاری در معدن کمک می کند.

چین فناوری و تخصص را برای اکتشاف و استخراج مواد معدنی در هر دو کشور فراهم کرده است و به توسعه بخش های معدنی آن‌ها کمک می کند.

از همان آغاز روابط، چین کمک های مالی و وام هایی را به هر دو کشور ارائه کرده است که اغلب با پروژه های زیرساختی مرتبط است که می تواند استخراج و حمل و نقل مواد معدنی را تسهیل کند.

مفاهیم ژئوپلیتیکی

علیرغم تلاش‌های چین، چندین چالش در بهره برداری کامل از منابع معدنی افغانستان و پاکستان باقی مانده است. افغانستان، به ویژه، با مسائل امنیتی مداومی مواجه است که مانع از عملیات استخراج معادن در مقیاس بزرگ می شود.

کنترل طالبان لایه دیگری از عدم اطمینان را برای سرمایه‌گذاران خارجی اضافه کرده است. هر دو کشور فاقد زیرساخت‌های لازم برای استخراج و حمل و نقل مواد معدنی در مقیاس بزرگ هستند که به سرمایه‌گذاری قابل توجهی نیاز دارد.

تغییرات در دولت و سیاست می‌تواند بر توافق‌نامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های معدنی تأثیر بگذارد، همانطور که در هر دو کشور در دهه گذشته دیده شده است. علاوه بر این، پروژه های معدنی در مقیاس بزرگ اغلب به دلیل نگرانی های زیست محیطی و تأثیرات بر جوامع محلی با مخالفت مواجه می شوند.

با این حال، مشارکت فزاینده چین همچنین نگرانی‌هایی را در میان دیگر قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در مورد نفوذ فزاینده این کشور در جنوب آسیا ایجاد می‌کند. این امر منجر به افزایش رقابت و مانورهای استراتژیک در منطقه شده است. سایر کشورها از جمله هند، روسیه و برخی کشورهای غربی نیز در منابع معدنی منطقه منافعی دارند که به طور بالقوه تلاش های چین را پیچیده می‌کند.

تمرکز بر پاکستان

چین نقش مهم و رو به رشدی را در توسعه صنعت معدن پاکستان ایفا می‌کند که در توافقنامه‌ها و ابتکارات اخیر بین دو کشور نشان می‌دهد.

چین و پاکستان توافق کرده‌اند که سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در صنعت معدن پاکستان را ارتقا دهند. انتظار می رود این هجوم سرمایه و تخصص چینی توسعه منابع معدنی پاکستان را تقویت کند.

دو کشور در حال تقویت برنامه ریزی پارک های صنعت معدن از جمله تسهیلات برای فرآوری عمیق سنگ معدن هستند. هدف این ابتکار ایجاد مراکز استخراج و فرآوری یکپارچه، به طور بالقوه افزایش ارزش افزوده صادرات مواد معدنی پاکستان است.

چین و پاکستان اخیراً توافق کرده‌اند تا همکاری‌های معدنی را تقویت کنند و اجرای پیمان تقویت توسعه معادن و همکاری‌های صنعتی را ترویج کنند. این توافقنامه چارچوبی برای گسترش همکاری در این بخش فراهم می کند.

این مشارکت استراتژیک سرمایه گذاری چین در زیرساخت ها و بخش های صنعتی پاکستان از جمله معدن را تسهیل می کند.

انتقال فناوری و تخصص با سرعتی بی‌سابقه در حال افزایش است. انتظار می‌رود شرکت‌های چینی فناوری و تخصص پیشرفته را به بخش معدن پاکستان بیاورند و به طور بالقوه قابلیت‌های اکتشاف، استخراج و فرآوری را بهبود بخشند.

هر دو کشور در حال حاضر معدن را به عنوان یک زمینه مهم برای همکاری صنعتی می شناسند. این نشان می‌دهد که معدن یک بخش اولویت برای تلاش‌های توسعه مشترک خواهد بود.

چین همچنین برای تقویت همکاری با پاکستان در زمینه‌هایی مانند منابع نفت و گاز دریایی و هیدرات‌های گاز طبیعی ابراز علاقه کرده است. این همکاری را فراتر از استخراج سنتی زمینی گسترش می دهد.

دولت پاکستان فعالانه سرمایه‌گذاری چینی‌ها را در بخش معدن تشویق می‌کند. به عنوان مثال، نخست وزیر شهباز شریف از شرکت‌های چینی دعوت کرده است تا در بخش معدن پاکستان سرمایه‌گذاری کنند و وعده تسهیل کامل برای استخراج، فرآوری و صادرات مواد معدنی را داده است.

این همکاری فراتر از استخراج است و کل زنجیره ارزش از اکتشاف تا پردازش و صادرات را در بر می‌گیرد. این رویکرد کل‌نگر می‌تواند به پاکستان کمک کند تا یک صنعت معدنی قوی‌تر و سودآورتر را توسعه دهد.

سرمایه‌گذاری چین در بخش معدن پاکستان به عنوان یک امتیاز بالقوه برای اقتصاد در حال مبارزه این کشور تلقی می شود که سرمایه‌گذاری خارجی بسیار مورد نیاز را فراهم می‌کند و به طور بالقوه صادرات را تقویت می‌کند.

در پایان، در حالی که افغانستان و پاکستان دارای ثروت معدنی قابل توجهی هستند، تحقق این پتانسیل به دلیل عوامل مختلف همچنان چالش‌برانگیز است. تعامل فعال چین در هر دو کشور نشان‌دهنده منافع استراتژیک آن است؛ اما موفقیت در توسعه کامل این منابع به غلبه بر موانع مهم مربوط به امنیت، زیرساخت‌ها و پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک بستگی دارد.