تغییر رویکرد آسیای مرکزی از انزوا به تعامل اقتصادی با طالبان

به گزراش ایراف، به نقل از اینترپریتر (the-interpreter)؛ تغییر تدریجی در رویکرد دولت های آسیای مرکزی در قبال افغانستان رخ داده است. در حالی که واکنش های اولیه به بازگشت طالبان به قدرت در سال 2021 با احتیاط همراه بود، کشورهای هم مرز اکنون در حال تجدید نظر در استراتژی های خود با هدف عادی سازی روابط اقتصادی هستند.

چین، روسیه و هند نیز همین روند را دنبال کرده اند. همه در حال حاضر طالبان را به خوبی ریشه‌دار می‌دانند که بعید است از افغانستان جایی بروند.

روند عادی سازی روابط با طالبان ناشی از نیاز به ثبات است و این باور را برجسته می کند که انزوا ممکن است فروپاشی اقتصادی در افغانستان را تشدید کند و بر کشورهای همسایه تأثیر بگذارد. با این حال، دولت های غربی محتاط هستند.

در این میان، رویکرد قزاقستان مثال جالبی است. در اوایل سال جاری، قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان، حذف طالبان از فهرست گروه های تروریستی قزاقستان را اعلام کرد، وضعیتی که آنها از سال 2005 در آن قرار داشتند.

توکایف با اذعان به نفوذ طالبان بر اهمیت همکاری تجاری و اقتصادی با افغانستان تاکید کرد.در ماه اوت، قزاقستان برای تقویت روابط دوجانبه، یک کاردار از افغانستان به رهبری طالبان را تأیید کرد. هدف قزاقستان به ویژه همکاری در مبارزه با افراط گرایی، کنترل مواد مخدر و تجارت بود.

این تصمیم خالی از چالش نیست. نگرانی ها در مورد حقوق بشر تحت حاکمیت طالبان همچنان ادامه دارد. اما امید به ادغام مجدد افغانستان در ساختارهای اقتصادی و امنیتی منطقه است.

این رویکرد ممکن است حتی به نفع منافع غرب علیرغم تیرگی روابط آنها با طالبان باشد.

تعامل عملگرایانه با افغانستان می تواند خطر افراط گرایی را کاهش دهد، زیرا تجارت بین قزاقستان و افغانستان در سال 2022 نزدیک به یک میلیارد دلار بود و برنامه هایی برای گسترش بیشتر نیز وجود دارد.همچنین در این مدت قزاقستان، کمک های بشردوستانه به افغانستان ارائه کرده است.

با هشدارها در مورد تهدید تروریستی بالقوه ناشی از منطقه افغانستان – مانند گزارش اخیر گروه مطالعاتی ارشد دو حزبی موسسه صلح ایالات متحده – حمایت از توسعه اجتماعی-اقتصادی افغانستان می تواند مزایایی فراتر از کشورهای همسایه داشته باشد.

افزایش فرصت‌های تجاری و اقتصادی می‌تواند انگیزه‌هایی را برای مردم افغانستان فراهم کند تا اتکای آنها به تجارت مواد مخدر کاهش یابد.

در جولای سال گذشته، ابتکار C5+1 – که ایالات متحده و پنج کشور آسیای مرکزی را گرد هم می آورد – یک نشست ویژه در آستانه برای رسیدگی به چالش ها در افغانستان برگزار کرد.

نمایندگان قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و ایالات متحده در مورد نیاز به حمایت بین المللی از افغانستان با ثبات، مستقل و فراگیر بحث کردند و در عین حال بر اهمیت ارتباط منطقه ای از طریق پروژه های زیربنایی که آسیای مرکزی را از طریق افغانستان به آسیای جنوبی متصل می کند، تاکید کردند. .

هدف این همکاری تقویت توسعه اقتصادی افغانستان، کاهش فقر و محدود کردن نفوذ تروریست ها است. قزاقستان همچنین به دنبال ایجاد یک مرکز منطقه ای سازمان ملل متحد برای اهداف توسعه پایدار در آلماتی با تمرکز بر آسیای مرکزی و افغانستان است.

علاوه بر این، با وجود ممنوعیت طالبان برای کشت خشخاش، افغانستان همچنان یکی از تولیدکنندگان عمده تریاک است که در نهایت راه خود را در سراسر اوراسیا پیدا می کند. قزاقستان و سایر کشورهای همسایه آسیای مرکزی با برقراری روابط اقتصادی قوی تر و تلاش های مشترک، بهتر می توانند گسترش مواد مخدر را کنترل و محدود کنند.

افزایش فرصت‌های تجاری و اقتصادی می‌تواند انگیزه‌هایی را برای مردم افغانستان فراهم کند تا اتکای آنها به تجارت مواد مخدر کاهش یابد. فقر شدید در جوامع روستایی و کشاورزی چالش بزرگی را برای تعهد طالبان به ممنوعیت دائمی، به شدت اجرا شده و افغانستان عاری از مواد مخدر ایجاد می‌کند. کشت خشخاش در طول سالیان متمادی برای صدها هزار افغان یک راه نجات مالی بوده است.

به گفته یکی از مقامات وزارت خارجه ایالات متحده، کشاورزان احتمالاً به کشت خشخاش باز خواهند گشت مگر اینکه برنامه ای برای کشت جایگزین وجود داشته باشد.

توسعه پروژه‌های زیربنایی جدید، مانند جاده‌ها و راه‌آهن‌هایی که آسیای مرکزی را به افغانستان متصل می‌کند، می‌تواند جابجایی کارآمد کالا را در سطح جهانی تسهیل کند.

در سال 2021، افغانستان، پاکستان و ازبکستان توافق کردند که راه آهن ترمز- مزار-شریف-کابل-پیشاور را گسترش دهند و مسیرهای تجاری را برای سایر کشورهای آسیای جنوبی و مرکزی و همچنین خاورمیانه باز کنند.

علاوه بر این، اداره راه آهن افغانستان و شرکت ساخت و ساز اینتگرا قزاقستان توافقنامه ای را برای از سرگیری کار بر روی شاخه راه آهن از ایستگاه رزناک تا ایستگاه رباطریان امضا کردند. این امر از امیدهای دیرینه برای کاهش وابستگی به مسیرهای دریایی سنتی، که خود در برابر تنش های ژئوپلیتیک آسیب پذیر هستند، حمایت می کند.

تصمیم قزاقستان برای حذف طالبان از فهرست تروریستی خود با هدف تقویت ثبات منطقه ای از طریق تعامل و همکاری اقتصادی است که به تنهایی، این یک قدم کوچک است اما به عنوان بخشی از یک تغییر گسترده تر، ممکن است به رفع مشکلاتی کمک کند که خیلی بیشتر گسترش می یابند.