به گزارش ایراف، سازمان دیده‌بان حقوق بشر اخیرا در گزارشی گفته است که کاهش شدید کمکهای خارجی در زمینه سیستم بهداشت افغانستان، حق سلامت شهروندان افغان را به خطر انداخته است.
در این گزارش دیده بان حقوق بشر آمده، فروپاشی اقتصاد افغانستان پس از تسلط طالبان در آگست ۲۰۲۱ به زیرساخت‌های مراکز بهداشتی و نظام بهداشتی این کشور آسیب جدی وارد کرد همچنین دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی را تضعیف کرده، اقتصاد را بی‌ثبات و ناامنی غذایی را بدتر کرد.
سهم دولت قبل نیز در تامین بهداشت عمومی ناچیز بود، که باعث شد این سیستم با قطع کمک‌ها در خطر فروپاشی قرار گیرد.همچنین ممنوعیت‌های تحصیلی و کاری زنان و دختران با روی کار آمدن طالبان تعداد کارکنان کادر بهداشتی و پزشکی و کارایی سیستم درمان را به شدت کاهش داده است.در این میان برخی نهادهای بین المللی در افغانستان همچنان به کمک هایشان ادامه می دهند از کارزارهای واکسیناسیون گرفته تا کودکان دچار سوتغذیه. با این حال هنوز موارد ابتلا به بیماریهای کودکان در این کشور بسیار بالاست.
در زیر به برخی از بیماری های کودکان و عوامل تشدید آنها در افغانستان می پردازیم:
بیماری های حاد تنفسی
سازمان جهانی بهداشت در گزارشی گفته است که از آغاز ژانویه تا پایان ماه مارس بیش از ۴۷۰ هزار مورد عفونت حاد تنفسی مانند سرماخوردگی و انفولانزا در ۳۴ ولایت افغانستان ثبت شده است.
بر اساس این گزارش، ۲۹۸ هزار مورد مربوط به کودکان آسیب‌پذیر زیر پنج‌سال و زنان است.
همچنین آمار سازمان جهانی بهداشت، شمار موارد بیماری حاد تنفسی را در سال ۲۰۲۳ در افغانستان نزدیک ۱ میلیون و ۴۲۳ هزار مورد و شمار تلفات را ۲۸۸۹ تن اعلام کرد.
شماری از پزشکان افغانستان عواملی مانند شدت سرما، آلودگی هوا و نبود واکسن‌های منظم و تغذیۀ مناسب و عدم دسترسی به مراکز درمانی را از علل عمدهٔ افزایش این بیماری در میان کودکان می دانند.
صندوق حمایت از کودکان ملل متحد (یونیسف) اعلام کرده است که حدود ۹.۵ میلیون نفر در افغانستان در مناطقی زندگی می‌کنند که به خدمات بهداشتی و درمانی دسترسی ندارند.
فلج اطفال
سازمان بهداشت جهانی اخیرا اعلام کرده است که از آغازسال جاری میلادی تا کنون، ۲۳ مورد مثبت فلج اطفال در افغانستان ثبت شده است. در حالی که سال گذشته ۶ مورد به ثبت رسیده است.
فلج اطفال یک بیماری ویروسی است که به طور عمده کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری در بقیه کشور ها ریشه کن شده است اما در افغانستان و پاکستان هنوز کودکان را قربانی می کند.
در افغانستان، تلاش‌های بسیاری برای کنترل و کاهش انتشار بیماری فلج اطفال انجام شده است، اما هنوز موارد گزارش شده از فلج اطفال وجود دارد.
عواملی مانند بروز اختلالات امنیتی، دسترسی محدود به مناطق روستایی و کم توانی‌ها و تجهیز نبودن سیستم بهداشت و درمان افغانستان، برخی موانع و محدودیت های طالبان از جمله چالش ها در ریشه کن کردن فلج اطفال در افغانستان هستند.
یکی از بزرگترین حامیان مالی کارزار ریشه کن کردن فلج اطفال در افغانستان و پاکستان بنیاد “بیل گیتس” است.
بیماری کلرا
سازمان جهانی بهداشت (WHO) از ثبت بیشترین آمار کلرا در افغانستان خبر داده است.
این سازمان در گزارشی گفته بود که از اول ژانویه تا ۲۶ می سال جاری میلادی ۴۶ هزار و ۷۵۸ مورد کلرا در افغانستان به ثبت رسیده است. سازمان جهانی بهداشت خبر داده است که افغانستان بیشترین آمار کلرا را در بین کشور‌های درگیر با این بیماری، داشته است.
عوامل افزایش کلرا در این گزارش ازدیاد جمعیت، رویداد‌های طبیعی و تغییرات اقلیمی و آب آلوده عنوان شده است.
کلرا Cholera یا وبا، عفونت روده کوچک است و سویه های مختلفی دارد. فرد آلوده به ویروس “ویبریو کلرا” به اسهال و استفراغ شدید دچار می شود.
یکی از دلایل مهم در افزایش بیماری کلرا در افغانستان، وقوع سیلاب های گاه و بی گاه است که با تخریب منابع آبی شهروندان، دسترسی به آب پاک محدود می شود.
به گفته اوچا، در ۳۰ ولایت افغانستان کیفیت آب آشامیدنی بسیار پایین است و بیشتر مردم را در خطر بیماری های متنوع قرار داده است.
پیش از این نیز صندوق کودکان سازمان ملل متحد(یونیسف) گفته بود که ۴۲ درصد منابع آبی افغانستان به دلیل خشکسالی طولانی در این کشور خشک شده و مردم را با کمبود شدید آب آشامیدنی پاک روبرو کرده است. در برخی مناطق، مردم در صف های طولانی می ایستند تا موفق شوند آب آشامیدنی روزانه خود را بخرند.
اثرات سوتغذیه
سوتغذیه و ضعف عمومی بدن که از شدت گرسنگی حاصل می شود در افغانستان جان شمار زیادی از کودکان را می گیرد. فدراسیون بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر با اشاره به افزایش شمار کودکان دچار سوء تغذیه در افغانستان تاکید کردند که حمایت مالی برای نجات زندگی هزاران کودک در افغانستان حیاتی است.
این دو نهاد در بیانیه ای در آغاز امسال خبر داده بودند که ممکن است حدود دو میلیون و نه صد هزار کودک زیر پنج سال در سال ۲۰۲۴ از سوء تغذیۀ حاد رنج ببرند.
شدت سوتغذیه در برخی مناطق به حدی است که ۷۰۰ کودک در بیمارستانی در ننگرهار در شش ماه نخست سال جاری خورشیدی، جان باخته‌اند.
بر اساس گزارش ها، ۳۰.۴ درصد از جمعیت افغانستان از سوءتغذیه رنج می‌برند و ۵.۸ درصد از کودکان در این کشور پیش از رسیدن به سن پنج سالگی جان خود را از دست می‌دهند .
با این حال طالبان ارزیابی های نهادهای بین المللی را تایید نکرده و ادعا دارند که اوضاع در افغانستان تا این حد جدی نیست و اینها فقط اخبار و تبلیغات منفی علیه حکومت آنهاست.
در پایان باید گفت، افغانستان کشوری که سال های طولانی جنگ و درگیری خارجی و داخلی را تجربه کرده و تمام زیرساخت ها و اقتصاد آن ویران شده اکنون با روی کار آمدن دوباره طالبان چالش هایش نیز بیشتر شده است.
سیستم بهداشت و درمان افغانستان متکی بر کمکهای بین المللی است، اما با این حال وزارت بهداشت افغانستان با کمک سازمان‌های بین المللی در حال ارائه واکسن‌های ضروری و خدمات بهداشتی درمانی به کودکان در سراسر کشور هستند.
همچنین سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بهداشتی مانند آب فاضلاب، بهره‌وری آب، و سیستم‌های بهداشت عمومی از جمله برنامه های ضروری است که همواره در دستور کار حکومت هاست و طالبان می‌توانند با اقدامات فوری در این زمینه به بهبود شرایط بهداشتی و سلامتی کودکان در افغانستان کمک کنند.
