به گزارش ایراف؛ جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که به تبادل گسترده زندانیان افغان اهتمام ورزید. بهمن ماه سال گذشته کاظم غریب آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه با هدف تعاملات بین دو کشور در عرصه حقوقی و قضایی به ویژه بررسی روند انتقال زندانیان، در راس هیئتی به کابل سفر کرد و با مقامات حکومت سرپرست از جمله سرپرست وزارت خارجه دیدار و در مورد استرداد مجرمان به بحث و تبادل نظر پرداخت.
در همین زمان بود که محمد یوسف مستری سرپرست اداره تنظیم امور زندان‌های دولت سرپرست طالبان گفت مقامات ایرانی در سال 1401، هزار و 230 زندانی را تحویل مقامات طالبان داده اند.
بعد از آن نیز و در 17 مرداد سال جاری حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت سرپرست طالبان اعلام کرد که 4 هزار زندانی افغان در ایران، به وطن خود بازگردانده شده اند.
در راستای همین امر، امروز پنج شنبه 24 آبان ماه هیئتی از وزارت دادگستری ایران به ریاست عسکر جلالیان معاون امور بین الملل و حقوق بشر وزارت دادگستری به کابل سفر کرد.
جلالیان پیش از سفر به کابل اعلام کرده بود که مطابق با موافقنامه انتقال محکومان که در سال 1385 بین کشور به امضا رسید، طی دو ماه آینده هزار زندانی افغان به کشورشان بازگردانده می شوند.
جلالیان تاکیدکرد که موافقتنامه انتقال محکومان با افغانستان در سال ۱۳۸۵ منعقد شده است و هیات حاکمه جدید افغانستان نیز به این توافقنامه رسمی، پایبند و مقید است و اکنون عازم کابل هستم تا مذاکره‌ای درخصوص انتقال زندانیان افغانستانی در تهران و انتقال زندانیان ایرانی در افغانستان داشته باشیم.
تعداد زندانیان افغان در ایران به 7 هزار و 600 نفر می رسد
کاظم غریب آبادی، معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه تیرماه سال جاری گفت که طبق آمار نزدیک به ۹۵ درصد از زندانیان خارجی در کشور را اتباع افغانستان تشکیل می‌دهند که پیگیری‌های لازم برای انتقال محکومان واجد شرایط بر اساس توافقنامه دوجانبه در حال انجام است و امیدواریم امسال به نتیجه برسد.
چنانچه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد موحدی آزاد دادستان کل کشور هم روز سه شنبه 8 آبان اعلام کرد که حدود 8 هزار زندانی خارجی در زندان های ایران حضور دارند.
عمده جرم زندانیان افغان در ایران قاچاق مواد مخدر است
به گفته سرپرست اداره تنظیم امور زندان های حکومت سرپرست افغانستان، جرم بیشتر زندانیان افغان در جمهوری اسلامی ایران، قاچاق مواد مخدر، قتل، زنا و سایر جرایم جنایی است.
چنانچه معاون امور بین الملل و حقوق بشر وزارت دادگستری ایران نیز به تازگی در مصاحبه ای با خبرنگار ایرنا ضمن تایید این موضوع گفت: عمده این زندانیان، محکومان مربوط به جرایم مواد مخدر هستند همچنین برخی از آنها جرایمی مرتکب شده‌اند که وجه خصوصی جرم برطرف شده و اکنون از نظر جنبه عمومی جرم دوران حبس سپری می‌کنند.
افزون بر این مقامات ایرانی اعلام کرده اند که 400 تبعه افغان به جرم قتل در ایران در زندان هستند و حکومت ایران بنا بر نارضایتی بستگان مقتولان، این مجرمان را به حکومت طالبان تحویل نداده است.
اگر چه مقامات ایران به حکومت سرپرست طالبان اعلام کرده اند که حکم اعدام 250 شهروند افغانستانی را به حبس تبدیل کرده اند.
هزینه های تقریبی زندانیان افغان برای ایران چقدر است؟
با احتساب هزینه تقریبی 50 میلیون تومانی برای هر زندانی، و با در نظر گرفتن 7 هزار و 600 زندانی افغان در ایران، هزینه سالیانه این زندانیان رقمی بالغ بر300 میلیارد و 800 هزار تومان می شود که با انتقال این زندانیان به کشور متبوع از هزینه های کشور کاسته می شود.
آزادی اتباع افغان از زندان های سایر کشور ها و ادامه تلاش طالبان برای رهایی
کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان 18 آبان ماه اعلام کرد که در سال جاری میلادی بیش از 7 هزار و 100 تن از اتباع افغانستان در پاکستان بازداشت و یا زندانی شده اند.
این سازمان در گزارشی که منتشر کرده اعلام کرد که تنها در ماه اکتبر 800 نفر از اتباع افغانستان در پاکستان، بازداشت و یا زندانی شده اند.
گزارش سازمان ملل از روند فزاینده بازداشت و زندانی شدن اتباع افغانستان در پاکستان در حالی منتشر می‌شود که طبق آمار کنسولگری افغانستان در کراچی، طی سال گذشته تاکنون بیش از 4 هزار پناهجوی افغان از جمله زنان و کودکان که در ایالت سند پاکستان زندانی بودند، آزاد و به افغانستان بازگشتند.
افزون براین وزارت مهاجرین حکومت سرپرست افغانستان اعلام کرده است که نزدیک به ۱۶۰۰ تن از مهاجران افغان در زندان‌های ترکیه به سر می‌برند.
عبدالرحمن راشد؛ معاون این وزارت گفت که تلاش‌ها برای آزادی مهاجران افغان در ترکیه جریان دارد و از آغاز سال جاری تاکنون نزدیک به ۶۰۰ تن از مهاجران افغان از زندان‌های ترکیه آزاد و دوباره به این کشور برگشته‌اند.
گزارش‌هایی از زندانی‌شدن بیش از ۲۴۰۰ شهروند افغان در زندان های امارات متحده عرب منتشر شده است.
دیدبان حقوق بشر در زمستان ۱۴۰۱ گزارش داده بود که این تعداد شهروندان افغان که بازداشت شده توسط ایالات متحده و اعضای ناتو پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱ به ابوظبی منتقل شده بودند.
دیدبان حقوق بشر گفته بود که بازداشت این افراد خودسرانه صورت گرفته و خواستار رهایی آنان شده بود.
این در حالیست که وزارت امور خارجه حکومت سرپرست طالبان در اریبهشت ماه سال جاری گفت که ده ها تن از اتباع زندانی در امارات متحده عرب شامل عفو رهبری حکومت امارات شده اند و تعدادی از آنها آزاد شده اند و بقییه نیز در آینده نزدیک به وطن خود بازمیگردند.
چندی پیش نیز وزارت امور خارجه طالبان ضمن بیان اینکه این وزارت زندانیان افغان زیادی را از کشورهای مختلف آزاد کرده است، گفت که برای آزادی دیگر زندانیان نیز تلاش می کند.
آزادی زندانیان افغان گامی مثبت در همکاری‌های قضایی و حقوقی دو کشور
از آنجایی که دو کشور ایران و افغانستان طی سالیان متمادی تعاملات خوبی در حوزه های قضایی و حقوقی داشته اند. تبادل زندانیان گامی مثبت در روابط دوجانبه محسوب می شود و حسن نیت دولت ایران که بیش از 40 سال میزبان خوب مهاجران افغان بوده است، را بیش از بیش به منصه ظهور می رساند.
چنانچه به گفته معاون امور بین الملل و حقوق بشر وزارت دادگستری ایران، شاید بسیاری از بدخواهان علاقه نداشته باشند که ارتباط ایران با همسایگانش گسترده و عمیق باشد ولی دو ملت ایران و افغانستان رابطه عمیقی با یکدیگر دارند و باید تلاش کنیم تا این روابط صمیمانه دو ملت پابرجا بماند.
عسکر جلالیان در سفر اخیر به کابل و در بازديد از محل نگهداری مجرمين مواد مخدر و كانون اصلاح و تربيت افغانستان همچنین به فرصت ها و ظرفیت های زیاد برای همکاری دوجانبه از جمله تشكيل كميته آسيب شناسی اشاره و تاکید کرد که بايد همه تلاش خود را برای فعال كردن اين ظرفيت‌ها و كاهش جرم و آسيب‌های اجتماعی به كار بگيريم.
افزون براین اگر از جنبه حقوق بشری به این موضوع نگاه بکنیم، این محکومان وقتی به کشور خود بازگردانده شوند، جدا از آنکه دوران محکومیت خود را در کشور متبوع می گذرانند، می‌توانند نظارت حداقلی بر خانواده‌ها و اموال خود داشته باشند تا خانواده های آنها بیش از این آسیب نبینند.
