به گزارش ایراف، مسعود پزشکیان در دومین جلسه بررسی و تحلیل طرح‌های توسعه دریامحور با تأکید بر منطقه ساحلی مکران، چالش‌های پیش‌روی توسعه این منطقه را مورد بحث و بررسی قرار داد.
پزشکیان تقویت اقتصادهای بومی منطقه، تأمین زیرساخت‌های لازم در حوزه انرژی با تکیه بر انرژی‌های تجدیدپذیر، تسریع در تکمیل کریدورهای مواصلاتی منطقه با همکاری شرکای بین‌المللی وجذب و متمرکز نمودن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مکران را به عنوان ۴ راهکار و پیشنهاد مهم و فوری برای شتاب‌بخشی به آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای توسعه مکران مطرح کرد.
توسعه سواحل مکران یکی از ابعاد مهم در اقتصاد ایران است و تاکنون طرح‌های مختلفی برای توسعه این منطقه از سوی مسئولان ارشد نظام مطرح شده است.
شهریورماه ۱۴۰۱ بود که سیاست‌های کلی برنامه هفتم از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد که در بند ۱۱ آن به تحقق سیاست‌های کلی آمایش سرزمین با توجه به مزیت‌های بالفعل و بالقوه و اجرایی ساختن موارد برجسته آن با توجه ویژه بر دریا، سواحل، بنادر و آب‌های مرزی تاکید شده بود.
همچنین شهید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور دولت سیزدهم ششم آذرماه ۱۴۰۱ در بخشنامه‌ای خط مشی‌ها و چارچوب کلان برنامه هفتم توسعه را ابلاغ کرد که در موضوعات کلیدی آن، به رشد اقتصادی عدالت‌محور با رویکرد ارتقای بهره‌وری با تأکید بر اقتصاد دریامحور اشاره شده، چرا که موضوعاتی مانند انرژی و ترانزیت یا اقتصاد دریامحور که موتور محرکه و کانون رشد اقتصادی و افزایش تولید هستند.
در دولت سیزدهم مقرر شد، آنچه که بر زمین مانده از سر گرفته شود، از این رو توسعه سواحل مکران از نظر نقش و کارکرد ملی و به‌عنوان یک ابرپروژه مطرح شده و این موضوع در دستور کار دولت قرار گرفت.
ایجاد بندر بزرگ مکران می‌تواند تحول اقتصادی و صنعتی بزرگی را در سواحل دریای عمان ایجاد کند. از جمله امکان فعالیت مجموعه‌های پتروپالایشی و نفتی در این منطقه که ازنظر حمل‌ونقل و صادرات، ایجاد این بندر کمک شایانی به اقتصاد کشور خواهد کرد و در عین حال می‌تواند منطقه بسیار مناسبی برای ورود مواد خام در داخل کشور باشد.
در عین حال بندر بزرگ مکران به‌عنوان یک پایگاه لجستیکی و قطب حمل‌ونقل در کنار بنادر شهید رجایی و چابهار به توسعه حمل‌ونقل دریایی کشور کمک خواهد کرد.
تقویت اقتصاد بومی با تمرکز بر مرکز زدایی
یکی از مواردی که همواره مورد توجه مسئولان ارشد نظام بوده است مسئله تمرکز گرایی است تمرکزگرایی یکی از مشکلات اساسی طرح توسعه سواحل مکران است اگر قرار بر تصمیم‌گیری و سیاست گذاری در رابطه با مکران باشد، این امر در تهران و دور میز با انسان‌های غریبه با منطقه انجام می‌شود که شناخت درستی در رابطه با فرصت‌ها و تهدیدات مکران ندارند و همین برنامه‌ریزی‌های بدون شناخت، موجب شده است که ساکنان مناطق شرقی هرمزگان طی سنوات گذشته با حجمی از وعده‌های غیرعملیاتی روبرو باشند و همین امر نیز موجب ایجاد بی اعتمادی بین جوامع محلی و مسئولان امر شده است.
از سویی دیگر عدم اقناع‌سازی مردم بومی و بی توجهی به منافع آن‌ها در تعریف طرح‌های توسعه‌ای موجب ایجاد تقابل‌هایی بین جوامع بومی محلی و سرمایه‌گذاران می‌شود که ضرورت دارد برای حل این نقایص، دولتی‌ها نیم نگاهی به توسعه مردم پایه نیز داشته باشند و از بزرگان و معتمدان مناطق نیز برای اقناع سازی مردم استفاده کنند، ضمن اینکه جای خالی نیروهای بومی در ساختار توسعه سواحل مکران نیز کاملاً مشهود است و استفاده از مدیران توانمند بومی می‌تواند به اعتمادسازی بین مردم و مسئولان کمک کند.
عباس جمال‌الدینی، نماینده استان هرمزگان در شورای عالی استان‌ها با اشاره به اهمیت سواحل مکران و قرارگیری آن در کانون توجه دولت و نیروهای مسلح، افزود: توسعه صنعتی سواحل مکران می‌تواند منجر به توسعه اقتصادی منطقه شود و توانمندسازی جوامع محلی را به همراه داشته باشد.
وی افزود: یکی از ضرورت‌هایی که باید در توسعه سواحل مکران لحاظ شود این است که مردم باید از مزایای کوتاه مدت و بلند مدت توسعه سواحل مکران بهره‌مند شوند.
جمال‌الدینی بیان کرد: تحقق توسعه بدون مشارکت دادن جوامع محلی توسعه‌ای غیر واقعی است از این رو باید در تعاملی دو سویه هم از ظرفیت جوامع محلی استفاده شود و هم مزایای توسعه به بومی‌ها و ساکنان منطقه برسد.
امنیت انرژی با تمرکز در منطقه مکران
هاشم اورعی رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران درباره امکان تأمین انرژی سواحل مکران از محل انرژی‌های تجدیدپذیر بیان کرد: پیشنهاد من این است که اگر یک روزی قرار شد طرح توسعه مکران اجرایی شود، یک طرح ۱۰ ساله صنعت انرژی تجدیدپذیر برای این مناطق با توجه به پتانسیل‌های موجود تدوین شود.
وی افزود: این طرح می‌تواند در توسعه ملی، بهبود شرایط تولید ناخالص داخلی، اقتصاد منطقه و همه زمینه‌ها نقش آفرینی کرده و سهم قابل توجهی ایفا خواهد کرد.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران ادامه داد: پیشنهاد من توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در سواحل مکران است، زیرا در کنار سواحل معمولاً باد مناسب داریم. در خود دریا و سواحل می‌توان به سمت توسعه انرژی تجدیدپذیر رفت و کل انرژی منطقه را از این محل تأمین کرد.
وی گفت: حتی می‌توان برای صادرات انرژی تولیدی هم برنامه‌ریزی کرد. در ایران ظرفیت زیادی برای توسعه انرژی تجدیدپذیر داریم و انجام هر پروژه‌ای، مثل این است که یک مشت از کوه برداشته باشیم.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با تأکید بر لزوم تدوین یک برنامه پنج تا ۱۰ ساله برای توسعه انرژی تجدیدپذیر در کشور بیان کرد: اگر چنین برنامه‌ای تدوین شود، دیگر لازم نیست پنل خورشیدی یا توربین بادی از خارج وارد شود. ایجاد واحد‌های تولیدی در خود آن منطقه توجیه اقتصادی پیدا می‌کند و می‌توانیم تولید صنعتی مایحتاج خود را داشته باشیم. این رویه علاوه بر ایجاد اشتغال، ارزش افزوده مناسبی نصیب کشور می‌کند.
وی اضافه کرد: اگر بخواهیم به توسعه انرژی تجدیدپذیر به‌عنوان جزئی از برنامه توسعه بندر و سواحل مکران توجه کنیم، به راحتی می‌توان ارزیابی کرد که چه میزان از پنل‌های خورشیدی و بادی در خشکی نصب شوند و امکان پیاده سازی چه میزان طرح در دریا وجود دارد.
نقش موثر مکران در کریدور های بین المللی
بر اساس نظر کارشناسان، مکران نه در کریدور شرق به غرب بلکه در کریدور شمال به جنوب تعریف می‌شود. شمال به جنوب سه مسیر دارد؛ یک مسیر از بنادر شمالی، یعنی بنادر آستارا، انزلی، نوشهر، فریدون‌کنار و امیرآباد به سمت بندرعباس است که مسیر ریلی دارد. پس بنادر شمالی به بندرعباس متصل هستند. این وضعیت برای روسیه خوب است و مزیت دارد. مسیر دیگر مسیر قفقاز است که از سال‌های قبل یعنی در دوره‌های ریاست‌جمهوری خاتمی یا احمدی‌نژاد آمدیم پروژه بزرگ‌راهی را تعریف کردیم و مسیر میاندوآب به کرمانشاه را وصل کردیم تا ترکیه بتواند از آن‌جا به بندر امام کالا بیاورد. مسیر سوم بندر چابهار به سمت سرخس است که می‌شود محور شرقی کریدور شمال به جنوب. در این مسیر مکران اهمیت پیدا می‌کند.
تمام کشورهای حوزه اقیانوس هند، آسیای میانه و شرق روسیه، می‌توانند از مکران منتفع شوند. به‌عنوان مثال هند حجم زیادی از زغال‌سنگ خود را از معادن روسیه تأمین می‌کند، همچنین کشورهای حوزه آسیای میانه به اروپا کالاهای خام صادر و مواد مصرفی وارد می‌کنند، به نحوی که بیشتر این کالاها از طریق بنادر شمالی و جنوبی صادر می‌شوند.
کاری که ما می‌توانیم انجام بدهیم این است که کریدور سرخس – چابهار را فعال کنیم تا چین و هند از طریق بندر چابهار به آسیای میانه، روسیه و اروپا متصل شوند و ارزش افزوده این مسیر کریدوری از طریق سواحل مکران شامل حال ایران می‌شود.
البته باید زیرساخت‌ها توسعه داده شود. در سواحل مکران، دو بندر جاسک و چابهار را داریم که چابهار خود دو بندر اصلی دارد، یکی شهید کلانتری و دیگری شهید بهشتی؛ که مهم‌ترین آن در منطقه شرق تنگه هرمز، یعنی بندر شهید بهشتی است. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز قطعاً می‌توانند مثمرثمر باشند.
امارات شرکتی دارد به نام دی.پی.ورلد که در حوزه ترانزیت کالا فعال است. آنان سرمایه‌گذاری عظیمی در حوزه آسیای میانه می‌کنند و هیچ کشوری جز ایران نمی‌تواند این مزیت را داشته باشد که بتواند کالاها را انتقال بدهد. این امر بستگی دارد که کشورهای حوزه خلیج‌فارس بخواهند از کدام بندر ما استفاده کنند، بندرعباس، بندر شهید رجایی یا بندر بوشهر یا بندر گناوه. هر کدام از این بندرها در حوزه خلیج‌فارس مهم هستند.
ما می‌توانیم این‌ها را به سمت بندر شهید بهشتی جذب کنیم یعنی بخواهیم در بندر شهید بهشتی سرمایه‌گذاری کنند و بتوانند کالا را انتقال دهند.
توسعه سواحل مکران از منویات مقام معظم رهبری و از موضوعات مورد تاکید رییس جمهور است، این سواحل از مهم‌ترین محورهای پیشران توسعه کشور است و می‌تواند به عنوان موتور محرک برای پیشرفت کشور مطرح باشد.
