یک رسانه منطقه‌ای در یادداشتی تازه نوشته است که مقابله با داعش، آسیای مرکزی را به تعامل با طالبان ترغیب می کند.
به گزارش ایراف، بخش روسی خبرگزاری تی آر تی در مورد روابط طالبان و کشورهای آسیای مرکزی نوشته است که امسال قرقیزستان و قزاقستان طالبان را از فهرست سازمان های تروریستی خارج کردند. بسیاری از کشورهای منطقه پروژه های زیربنایی بزرگ را با کابل ترسیم کرده اند؛ چرا کشورها به دنبال بهبود روابط با طالبان هستند؟
به نوشته این رسانه، یکی از مهم‌ترین اخبار آگوست 2021، خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و متعاقب آن تصرف دولت توسط طالبان بود. در آن زمان این گروه تقریباً در تمام کشورهای جهان «تروریستی» شناخته شده بود؛ اما سه سال بعد، دو کشور – قزاقستان و قرقیزستان – طالبان را از لیست گروه های تروریستی حذف کردند. ازبکستان هیئت هایی را به کابل می فرستد و ترکمنستان در حال افزایش همکاری است. خود طالبان آزادانه از کشورهای منطقه بازدید می کنند، در مجمع اقتصادی بین المللی در سن پترزبورگ شرکت می کنند و ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه، حتی آنها را متحد مسکو در مبارزه با تروریسم می نامد.
این در حالی است که هنوز مشکلات حقوق بشری در داخل افغانستان وجود دارد. اجرای حکم اعدام در ملاء عام در کشور ادامه دارد. با این حال، در عرصه بین المللی، طالبان تلاش می کند خود را به عنوان یک دولت دیپلماتیک معرفی کند که بتواند با آن مذاکره کند.
تی آر تی به نقل از کارشناسان نوشته است که طالبان قصد ندارند به کسی حمله کنند که این یک بیانیه بسیار قدرتمند است. حتی در واکنش به تصمیم مقامات آمریکایی مبنی بر انتقال تجهیزات نظامی از کابل به ازبکستان، طالبان تهدید به بازگرداندن آن به زور نکردند، بلکه فقط اعتراض خود را اعلام کردند.
این یادداشت به نقل از کارشناسان آورده است که کشورهای آسیای میانه واقعیت هایی را که در افغانستان ایجاد شده است می بینند و آماده سازگاری با آنها هستند. علاوه بر این، همکاری با طالبان که اعلام می‌کنند و در عمل با داعش مبارزه می‌کنند، کاملاً با منافع آنها سازگار است.
این یادداشت نوشته است که بر کسی پوشیده نیست که کشورهای منطقه زمانی به یکی از اصلی ترین صادرکنندگان داعش به سوریه و عراق تبدیل شده بودند که تروریست های این گروه در حال افزایش بودند و مناطق قابل توجهی را در آنجا تحت کنترل داشتند. کارشناسان توضیح می دهند که با توجه به جذابیت تداوم ایدئولوژی داعش برای تعدادی از ساکنان کشورهای آسیای مرکزی، رهبری این کشورها علاقه مند هستند که این مشکل را نه تنها در داخل خود، بلکه در مرزهای خارجی نیز متوقف کنند.
به گفته تحلیلگران، این امر احتمال بازگشت تروریست های جنگ زده به سرزمین خود را با چشم انداز بی ثباتی بعدی به حداقل می رساند.
از «تروریست» تا شریک تجاری
مقامات قزاقستان اولین کسانی بودند که تصمیم گرفتند طالبان را از لیست تروریست ها حذف کنند. این اتفاق در خرداد ماه سال جاری رخ داد. قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهور این کشور، این موضوع را با ملاحظات همکاری تجاری و اقتصادی و درک این موضوع که «این رژیم یک عامل بلندمدت است» توضیح داد.
سال گذشته سریک جومانگارین، معاون نخست وزیر قزاقستان خاطرنشان کرد که افغانستان یک بازار آرد اولویت دار برای قزاقستان است که 70 درصد از کل حجم صادرات این محصول را تشکیل می دهد. علاوه بر این، از میان تمام کشورهای آسیای مرکزی، کابل بیشترین تجارت را با آستانه دارد. در سال گذشته حجم مبادلات تجاری دو کشور به یک میلیارد دلار رسید.
مقامات قرقیزستان از قزاقستان الگوبرداری کردند. در 7 سپتامبر آشکار شد که بیشکک طالبان را از لیست گروه های ممنوعه حذف کرده است. در عین حال، وزارت خارجه این کشور خاطرنشان کرد که به “حمایت از تلاش های جامعه بین المللی با هدف تضمین یک محیط باثبات و صلح آمیز در افغانستان و منطقه به طور کلی” متعهد است. وزارت خارجه طالبان نیز از این تصمیم ابراز قدردانی کرد.
بایکدام کورامایف، کارشناس روابط بین الملل به TRT روسی گفته است: بزرگترین دستاورد دولت طالبان کاهش 95 درصدی تولید تریاک است. ده ها و شاید صدها میلیون نفر این داروی کشنده را دریافت نخواهند کرد و برای این کار باید به دولت به رهبری طالبان اعتبار بدهیم.
در مورد فرصت های اقتصادی، به گفته این کارشناس، بیشکک و کابل پتانسیل بالایی در عرضه محصولات روستایی دارند: «اجازه دهید پروژه CASA-1000 را نیز یادآوری کنم که در چارچوب آن قرقیزستان و تاجیکستان که منابع برق آبی هستند قادر خواهند بود برق مازاد خود را به افغانستان و پاکستان برسانند. ثبات سیاسی در کشور به ما این امکان را می دهد که این پروژه ها را احیا و فعال کنیم.»
سنگ بنای این پروژه در می 2016 گذاشته شد. با این حال، پس از به قدرت رسیدن طالبان، ساخت و ساز متوقف شد. بهار امسال آنها تصمیم گرفتند این پروژه را احیا کنند. هزینه آن 1.2 میلیارد دلار برای سرمایه گذاران هزینه خواهد داشت.
پروژه مهم دیگر مربوط به ساخت بزرگراه ترانس-افغان است. فرض بر این است که این مسیر از ترمذ ازبکستان، مزار شریف و لوگر افغانستان به نقطه مرزی پاکستان در خرلاچی در منطقه کرم می گذرد. راه آهن زمان تحویل کالا را از 35 روز به 5 روز کاهش می دهد و همچنین به کشورهای آسیای میانه دسترسی به اقیانوس هند را می دهد. برای روسیه، این کریدور به یک مسیر اضافی با دسترسی به بنادر ایران و پاکستان تبدیل خواهد شد.
این یادداشت در ادامه آورده است که افغانستان کشوری با 40 میلیون نفر جمعیت است. حتی همسایه شمالی آن ازبکستان 5 میلیون نفر کمتر دارد. چنگیز لپسیباف، کارشناس علوم سیاسی در گفتگو با این رسانه خاطرنشان می کند که در ایجاد روابط با کابل، این عامل باید در نظر گرفته شود.
این کشور بزرگی است و جمعیت آن باید تغذیه شود. اگر این کار انجام نشود، ساکنان طبیعتاً به دنبال این هستند که این غذا را از کجا تهیه کنند. و چندین گزینه وجود دارد: شما می توانید به پاکستان متحد بروید یا به سمت چین حرکت کنید، اما کوه ها و مکان های ناخوشایند برای جنگ وجود دارد، یا تاجیکستان. بنابراین، برای مثال، دوشنبه به طور طبیعی سعی می کند با طالبان معاشقه کند تا از هرگونه درگیری جلوگیری کند.
این امر در مورد سایر کشورهای منطقه نیز صدق می کند. دولت ها تلاش می کنند از موقعیتی که کابل آنها را دشمن می بیند اجتناب کنند، زیرا تنها دو گزینه برای تعامل وجود دارد: یا از تجارت با آنها خودداری کرده و مردم را گرسنه نگه می دارند، یا شروع جنگ که به منابع زیادی نیاز دارد. «بنابراین، کشورهای آسیای مرکزی در صورت امکان با افغانستان دوست خواهند بود و سعی خواهند کرد با آن درگیری نداشته باشند. از سوی دیگر، آنها سعی خواهند کرد تا حد امکان از این وضعیت منفعت خود را خارج کنند.»
اما به گفته این کارشناس، ممکن است این آرامش نیز متزلزل شود. طالبان به سرعت در حال حفر کانال قوش تپه هستند که آب را از آمودریا می گیرد. این درحالی است که پایین دست ازبکستان و ترکمنستان در خطر بیابان زایی قرار دارند. همه کشورهای آسیای مرکزی نگرانی عمیق خود را در مورد برنامه های طالبان ابراز می کنند اما تلاش برای رسیدن به توافق با کابل به نتیجه نمی رسد.
علاوه بر این، آنها به حفر یک کانال عظیم ادامه می دهند که تعادل آب در منطقه را به هم می زند. این یک مشکل به تاخیر خورده است که در 2-3 سال آینده دوباره ظاهر خواهد شد.
در مورد حذف طالبان از لیست تروریست ها، این تصمیم کاملا سیاسی است. برای جلوگیری از پارادوکسی که در آن دولت با افرادی که آن را مجرم می داند معامله می کند. کارشناسان موافق هستند که سایر کشورهای منطقه ممکن است در آینده قابل پیش بینی از این الگو پیروی کنند. این موضوع در روسیه نیز در حال بررسی است.
اونتیکوف می‌گوید که کابل به رهبری طالبان، در ابتدا منزوی نبود: «اگرچه ممکن است وضعیت مضحک به نظر برسد، اما احتمالاً برای اصلاح این پارادوکس به زمان بیشتری نیاز است. البته مشروط بر اینکه خود مقامات افغانستان روش های تروریستی را از کار خود در خارج و داخل افغانستان حذف کنند.»
