به گزارش ایراف، دومین نشست فصلنامه فرهنگی-اجتماعی بلخ با بررسی موضوع تخصصی “نگاهی به آخرین وضعیت و تحول دانشگاه‌های فارسی‌زبان در افغانستان” و با حضور استادان ایرانی و افغانستانی در خانه شعر و داستان تهران برگزار شد.
این نشست با حضور و سخنرانی دکتر حسن صفرخانی، مشاور فرهنگی نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان، دکتر ماندانا تیشه‌یار، رئیس انجمن مطالعات صلح ایران، دکتر عباس گنجی، رئیس پیشین دانشگاه پیام‌نور واحد کابل، دکتر محمدسرور مولایی، استاد و رئیس پیشین دانشگاه بامیان و دکتر محمدامین رشادت، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه‌های کابل و با گردانندگی دکتر مجتبی نوروزی، معاون رایزن فرهنگی پیشین سفارت ایران در کابل برگزار شد.
هر شماره یک شخصیت مطرح علمی-فرهنگی افغانستان
مجتبی نوروزی، در آغاز نشست، از آمادگی انتشار شماره اول و دوم فصلنامه بلخ خبر داد و افزود: بنای فصلنامه بلخ بر این است که هر شماره به معرفی و برررسی یک شخصیت مطرح علمی-فرهنگی افغانستان بپردازد که شماره اول به زنده‌یاد استاد رهنورد زریاب، شخصیت بی‌بدیل ادبیات داستانی افغانستان و شماره دوم به شادروان محمدسرور رجایی، شخصیت بی‌بدیل فرهنگی مهاجران افغانستانی اختصاص یافته است، مسائل مختلف این دو شماره انجام شده است و به زودی به دو نسخه کاغذی و الکترونیکی منتشر خواهد شد.
نوروزی در ادامه درباره هدف از برگزاری نشست نیز اظهار داشت: برای هر شماره از فصلنامه بلخ، یک نشست تخصصی نیم‌روزه با حضور استادان و کارشناسان مربوطه برگزار می‌شود که مطالب این نشست‌ها نیز بعد از پیاده‌سازی و تنظیم به عنوان پرونده ویژه هر شماره فصلنامه بلخ خواهد آمد و نشست امروز در همین راستا، دومین نشست پرونده ویژه فصلنامه بلخ می‌باشد.
ما ظرفیت‌های بسیاری ارزشمندی در افغانستان داریم
حسن صفرخانی، نخستین سخنران نشست به لزوم انجام فعالیت‌های فرهنگی برای تقویت و توسعه روابط ایران و افغانستان پرداخت و با توجه به وجود ظرفیت‌های فراوان در این زمینه افزود: ما ظرفیت‌های بسیاری ارزشمندی در افغانستان داریم که ستارگان علم و ادب و فرهنگ افغانستان هستند که باید معرفی شوند که متأسفانه کمتر از آنها استفاده شده است و فصلنامه بلخ، تلاش و تکاپویی در همین راستا می‌باشد.
صفرخانی در ادامه موضوع تحول در نظام آموزشی افغانستان را بسیار مهم دانست و از اهمیت بهره‌برداری ظرفیت‌های دانشجویان افغانستانی در ایران برای افغانستان و در افغانستان سخن گفت و افزود: در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۳ ما حدود ۱۶ هزار دانشجوی افغانستانی در مقطع کارشناسی، ۱۴ هزار دانشجو در مقطع کارشناسی‌ارشد، ۲ هزار دانشجوی مقطع دکتری و صد نفر در مقطع پسادکتری در رشته‌های مختلف دانشگاه‌های ایران داشته‌ایم که باید سازوکاری برای بهره‌برداری از این ظرفیت عظیم دانشگاهیان شاغل به تحصیل افغانستانی در ایران برای توسعه و پیشرفت افغانستان اندیشیده و عملی شود.
فارسی زبان علم در افغانستان است
ماندانا تیشه‌یار، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مسئول پیشین مرکز ارتباطات بین‌المللی این دانشگاه، دومین سخنران نشست با محوریت موضوع جدید «امنیت فرهنگ‌پایه» در مطالعات امنیتی و به عنوان یکی از ابزارها و بسترهای مهم دیپلماسی علمی افزود: هرچه ارتباطات فرهنگی و علمی میان کشورها بیشتر شود، امنیت آن کشورها نیز افزایش می‌یابد.
تیشه‌یار در ادامه به کارنامه ده ساله دانشگاه علامه برای توسعه و تقویت ارتباطات میان‌دانشگاهی ایران و افغانستان پرداخت و افزود: درخشش دانشگاه علامه طباطبایی در زمینه روابط دانشگاهی دو کشور در یک دهه اخیر بسیار قابل توجه بوده است و ابتکارهایی برای اولین‌بار در این راستا شکل گرفته است از جمله؛ بازدیدهای علمی دوجانبه دانشگاهیان دو کشور، برگزاری کارگاه‌های علمی برای استادان دانشگاه‌های افغانستان، برگزاری چهار دوره همایش مشترک تهران-کابل و گفتگوی اندیشمندان دو کشور، اعطای بورسيه‌های تحصیلی و…
تیشه‌یار در رابطه به موضوع نشست نیز افزود: زبان علم در افغانستان هماره، زبان فارسی بوده است. اگر هم در جاهایی در افغانستان به زبان پشتو درس داده می‌شود، به گواهی عزیزان پشتوزبان، کیفیت آموزش آنقدر پایین بوده است که نمی‌توان آن را آموزش دانشگاهی نامید.
تیشه‌یار در پایان سخنرانی با توجه به موضوع ارائه‌اش -امنیت فرهنگ‌پایه- به دولت جدید آقای پزشکیان پیشنهاد داد: خوب است که در دولت جدید، وزارت علوم برای تقویت و گسترش روابط علمی-فرهنگی دو کشور، یک رایزن علمی در افغانستان تعیین بکند.
مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران به مثابه رفتن به دانشگاه آکسفورد است
محمدسرور مولایی، شخصیت نام‌آشنای علمی-فرهنگی افغانستانی، به عنوان چهارمین سخنران نشست، در ابتدای سخنرانی خود از خدمات بی حد و حصر جمهوری اسلامی ایران برای افغانستان و مهاجران افغانستانی ساکن ایران تشکر و قدردانی کرد و اظهار داشت: من بیست سال پیش در مصاحبه‌ای به بی‌بی‌سیِ فارسی گفته بودم که مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران به مثابه رفتن به دانشگاه آکسفورد است و همچنان بر همان نظر هستم. گذشته از محدودیت‌هایی که در ایران داریم که برای مثال من بعد شصت‌سال زندگی در ایران و با اینکه همسرم بهم ایرانی و یک شخصیت ممتاز دانشگاهی است، همچنان مشکل اقامتی دارم؛ اما مسئله اصلی اینجاست که ما چه‌مقدار از امکانت ایران استفاده کردیم؟
مولایی در ادامه اهمیت فرهنگ و زبان بسیار مهم‌تر از سایر ابعاد فنی و تکنولوژیکی برای دو کشور و روابط دو کشور دانست و با اشاره به خدمات آموزشی ایران در افغانستان و همچنین برای مهاجران در ایران گفت: آموزش در خانه‌مان است.
مولایی اهتمام ارتباطات علمی-فرهنگی را بر دوش فرهنگیان و دانشگاهیان دو کشور دانست و در انتقاد از عملکرد دولت در این زمینه افزود: تاریخ صد و صد و پنجاه ساله اخیر افغانستان اثبات کرده است که دولت‌ها در افغانستان رغبتی به خدمت ندارند. در بیست سال گذشته نیز آنچه که چراغ آموزش را در افغانستان روشن نگه داشته بود، دانشجویان و تحصیل‌کردگان مهاجر افغانستانی در ایران بودند.
دغدغه متقاضیان افغانستانی تحصیل در ایران
عباس گنجی، به عنوان سومین سخنران نشست، از پیشینه حضور دانشگاه‌های ایرانی از سال‌های نخست دهه هشتاد هجری خورشیدی در افغانستان سخن گفت و دانشگاه‌های پیام‌نور و اهل‌بیت را پیشگام حضور و ارتباطات میان‌دانشگاهی دو کشور دانست و هیئت‌علمی دانشگاه هرات را نیز اولین دانشگاه افغانستانی در این امر ذکر کرد.
گنجی در ادامه صحبت خود با توجه به شرایط افغانستان، در رابطه با موضوع ویزا و بورسیه تحصیلی برای متقاضیان داخل افغانستان گفت: متأسفانه در بسیاری از موارد، دغدغه اول متقاضیان برای دریافت بورسیه یا ویزای تحصیلی، خروج از افغانستان است.
افغانستان به مثابه یک جامعه کوتاه‌مدت
محمدامین رشادت به عنوان آخرین سخنران نشست به تحلیل و ارزیابی موضوع «افغانستان به مثابه یک جامعه کوتاه‌مدت» پرداخت و تمام ویژگی‌های نظریه جامعه کوتاه‌مدت دکتر کاتوزیان را بر افغانستان منطبق دانست.
رشادت با توجه به ویژگی‌های جامعه کوتاه‌مدت افزود: در افغانستان، نه تنها علم و دانش، بلکه ثروت مالی هم به حالت انباشتگی نمی‌رسد و مفهوم طبقه شکل نمی‌گیرد و نظام حقوقی و روابط متقابل میان دولت و ملت پدید نمی‌آید، به همین دلیل می‌بینیم بعد از هر فروپاشی، همه‌چیز باید از نُو آغاز شود.
رشادت یکی از ویژگی‌های نظام آموزش عالی در دو دهه اخیر در افغانستان را شکل‌گیری دانشگاه‌های خصوصی دانست و افزود: با تاسیس دانشگاه‌های خصوصی، یک رونق و شکوفایی علمی در افغانستان شکل گرفت که نشان از شوق و اشتیاق مردم افغانستان برای فراگیری علم و دانش داشت.
این نشست با حضور جمعی از دانشگاهیان و فرهنگیان ایرانی و افغانستانی برگزار شد و بعد از پایان سخنرانی هر کارشناس، حاضران در نشست، درباره موضوعات ارائه شده، به نقد و نظر و پرسش و پاسخ می‌پرداختند.
