به گزارش ایراف؛ محمدامین احمدی، عضو پيشين كميسيون تدقيق قانون اساسی و كميسيون نظارت و تطبيق قانون اساسي در افغانستان با حضور آنلاین در دوازدهمین نشست از درس‌گفتارهای “سده قانون اساسی در افغانستان”، عصر روز شنبه ۲۱ مرداد ۱۴۰۳ که در اتاق انجمن مطالعات افغانستان موسسه آموزش عالی بیمه اکو برگزار شد، به ارائه سخنرانی با موضوع “قانون‌اساسی جمهوری اسلامی افغانستان؛ در بوته نقد و اصلاح” پرداخت.
احمدی، در بخش اول سخنرانی‌اش، امتیازات قانون‌اساسی دوره نظام جمهوری را مورد بررسی و تحلیل قرارداد و مواردی همچون نفی هرگونه تبعیض بر مبنای مذهب، تضمین حقوق زنان، حقوق اقوام، نظام اداری نیمه‌متمرکز را از امتیازات قانون‌اساسی نظام پیشین افغانستان دانست و افزود: در میان مجموع قوانین اساسی افغانستان، این قانون، مردمی‌ترین و دموکراتیک‌ترین قانون اساسی بوده است که از لحاظ وضع و تصویب نیز دارای مشروعیت بوده است.
این استاد حقوق در بخش دوم سخنرانی خود به مشکلات و ایرادات قانون‌اساسی دوره نظام جمهوری پرداخت و با اشاره ضعف‌های این قانون در بخش حقوق و وظایف مردم، اظهار داشت: ضعف‌های بخش حقوق و وظایف مردم در قانون‌اساسی پیشین افغانستان، زمینه‌های اقتدارگرایی را به وجود می‌آورد و حقوق مردم از شهروند به اتباع تنزّل پیدا نمود.
احمدی همچنین یکی از نقدهای دیگر بر قانون‌اساسی نظام دوره جمهوریت را درج افغان به عنوان هویت همه مردم افغانستان متاثر از قانون‌اساسی سال ۱۳۴۳ دوره ظاهرشاه دانست و گفت: افغان بودن همه مردم افغانستان از قانون‌اساسی ۱۳۴۳ شروع شد که متأسفانه در قانون‌اساسی ۱۳۸۲ نیز تداوم یافت، در صورتی که این مفهوم، چتر همه‌شمول در افغانستان نیست.
احمدی در بخش پایانی سخنرانی خود در رابطه با اصلاحات در قانون‌اساسی افغانستان از لزوم تغییر عنوان دَری به فارسی و اتباع به شهروند به عنوان مهم‌ترین موارد اصلاحی در قانون‌اساسی افغانستان تعبیر نمود.
احمدی درباره تغییر عنوان زبانی از “دَری” به “فارسی” با اشاره به پیشینه این موضوع که از قانون‌اساسی ۱۳۴۳ در افغانستان مطرح شد افزود: در فرهنگ عمومی مردم افغانستان، مردم مفهوم دَری جایگاهی ندارد و حتی پشتون‌ها نیز به فارسی‌زبان افغانستان فارسی‌وان می‌گویند و نه دَری‌وان.
در پایان این نشست، محمدامین احمدی در پاسخ به این سئوال خبرنگار پايگاه خبری-تحلیلی ایراف که مردم افغانستان در بیست سال گذشته به چه میزان به قانون‌اساسی مصوّب سال ۱۳۸۲ التزام قلبی و عملی داشتند؟ پاسخ داد: مردم حس دوگانه‌ای داشتند. از یک سو نگاه‌های بود که این قانون را محصول غربی‌ها و آمریکایی‌ها می‌دانستند و از طرف دیگر در واقع قضیه و در عینیت به قانون‌اساسی متوسل بودند و ریشه‌های انضمامی پذیریش قانون‌اساسی در میان مردم وجود داشت.
شایان ذکر است سلسله درس‌گفتارهای “سده قانون اساسی” با ابتکار انجمن علمی مطالعات صلح ایران، بنیاد مسعود و موسسه تحقیقات صلح و توسعه کابل در موسسه بیمه عالی اکو و با پيگيری‌های خانم دکتر ماندانا تیشه‌یار و دکتر سید‌عسکر‌موسوی برگزار می‌شود. این جلسات به صورت حضوری و آنلاین و با حضور فرهنگیان و دانشگاهیان ایران و افغانستان برگزار می‌شود که گردانندگی نشست را خانم شیرین تاجیک بر عهده دارد.
