محمود صیقل، دیپلمات و سفیر اسبق افغانستان در سازمان ملل می‌گوید که قانون‌گرایی در افغانستان نیازمند آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها است. او همچنین معتقد است تاثیر تحولات افغانستان محدود به این کشور نیست و بر منطقه و جهان نیز اثر می‌گذارد.
به گزارش ایراف، محمود صیقل، سفیر پیشین افغانستان در سازمان ملل با حضور آنلاین در هشتمین نشست از درس‌گفتارهای “سده قانون اساسی در افغانستان”، عصر روز شنبه ۲۳ تیر ۱۴۰۳ خرداد ۱۴۰۳ در اتاق انجمن مطالعات افغانستان موسسه آموزش عالی بیمه اکو، به تبیین و تحلیل “ضرورت تقویت قانونمندی و نظام‌گرایی در افغانستان” پرداخت.
صیقل در آغاز نشست با تبریک برگزاری انتخابات شکوهمند ریاست‌جمهوری به ملت ایران و رئیس‌جمهور منتخب ایران گفت: “خوشحالم که دموکراسی و مردم‌سالاری در کمتر از پنجاه روز در ایران به نمایش در آمد و این پیروزی را به ملت ایران و آقای پزشکیان تبریک می‌گویم”.
صیقل با اشاره به تحولات چند ساله اخیر همچون روی کار آمدن مجدد طالبان در افغانستان، جنگ غزه و جنگ اوکراین، نظام بین‌الملل حاکم بعد از جنگ جهانی دوم را لرزان‌تر از هر زمان دیگری توصیف نمود و اظهار داشت: “مبالغه نیست اگر بگویم تفاهم و نظم جهانی برهم خورده است و تطبیق بسیاری از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل همچون قطعنامه ۱۳۷۳ با موضوع مبارزه با تروریسم با مشکل مواجه شده است”.
صیقل در ادامه به موضوع اصلی ارائه خود در این نشست، تحت عنوان “ضرورت تقویت قانونمندی و نظام‌گرایی در افغانستان” پرداخت و گفت: “تنها از بستر آماده‌بودن ذهنیت‌ها است که می‌توان به یک قانون و جامع در افغانستان رسید”.
از نظر صیقل عوامل فقر و بی‌سوادی، بازی قدرت، عامل دین و کج‌فهمی دینی و همچنین مداخلات خارجی در امر تضعیف قانون، قانون‌گرایی و نظام‌گرایی در سیر تحولات افغانستان معاصر از ۱۷۴۷م تا به امروز دخیل بوده‌اند.
این دیپلمات کارکشته افغانستانی که در طول سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ نمایندگی افغانستان در سازمان ملل را نیز بر عهده داشته با اشاره به عامل بی‌سوادی به عنوان یکی از عوامل ذهنیتی تضعیف قانونمندی و نظام‌گرایی، درباره سواد درک قانونمندی و قانون‌پذیری گفت: “اکثریت مردم ما متأسفانه از نعمت سواد محروم بوده‌اند اما خواندن و نوشتن به تنهایی کافی نیست. آموزش برای درک قانون و قانونمندی در افغانستان نیاز است که متاسفانه آن‌چنان در نصاب آموزشی مکاتب و دانشگاه‌های ما هم جایگاهی نداشته است به نحوی که شاهد بودیم که در سال‌های گذشته بسیاری از افراد تحصیل‌کرده‌ی از غرب آمده به افغانستان، خود مصداق قانون‌گریزی و نقض قانون بودند”.
صیقل “بازی قدرت” را عامل دیگری در سیر تحولات افغانستان معاصر تا به امروز در امر تضعیف قانون‌گرایی و نظام‌گرایی در افغانستان دانست و در شرح آن گفت: “در کشور ما بازی قدرت در سطح فرد، خانواده، عشیره و بازی‌های ژئوپلتیک که یادآور جمله معروف تفرقه بینداز و حکومت کن می‌باشد، موجب شده است که مسائل افغانستان بیشتر رنگ و بوی قومی بگیرد و بدان دامن زده شود.”
صیقل تاثیر بازی قدرت بر تضعیف قانونمندی و نظام‌گرایی در افغانستان را اینطور توصیف نمود: “در افغانستان معاصر -از ۱۷۴۷م تا به امروز- بر اساس بازی قدرت بلکه جنون قدرت، بیشتر دولت‌های متمرکز فردی و خانوادگی با تمایلات دینی و ایدئولوژیکی داشته‌ایم که روی‌کردشان قوانین از بالا به پایین بوده است که منجر به عدم تمکین عموم مردم شده است”.
او همچنین در نقد عامل و عنصر بازی قدرت افزود: “بازی قدرت با استفاده ابزاری از دین، قوم، ایدئولوژی و همچنین حمایت‌های خارجی، از عوامل مهم قانون‌گریزی در افغانستان بوده است چه در رابطه با قانون اساسی و چه سایر قوانین همچون قانون انتخابات که در بیست سال گذشته شاهد این امر بوده‌ایم”.
صیقل در پایان صحبت‌های خود با گفتن “اتفاقات افغانستان محدود به افغانستان نمی‌ماند و تمام منطقه و جهان را تحت‌الشعاع قرار خواهد بود” درباره میزان التزام یا عدم التزام جریانات مقابل طالبان در رابطه با قانون نیز گفت: “اگر جریانات مقابل طالب، ضعف قانون‌گرایی و نظام‌گرایی را داشته باشند باز ما با تکرار تجربه‌های پیشین تاریخی مواجهه می‌شویم”.
شایان ذکر است سلسله درس‌گفتارهای “سده قانون اساسی” با ابتکار انجمن علمی مطالعات صلح ایران، بنیاد مسعود و موسسه تحقیقات صلح و توسعه کابل در موسسه بیمه عالی اکو و با پيگيری‌های خانم دکتر ماندانا تیشه‌یار برگزار می‌شود. این جلسات به صورت حضوری و آنلاین و با حضور فرهنگیان و دانشگاهیان ایران و افغانستان برگزار می‌شود که گردانندگی نشست را خانم شیرین تاجیک بر عهده دارد.
