دکتر جعفر حق‌پناه، استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل افغانستان در گفتگوی اختصاصی با ایراف، درباره دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای برای افغانستان در تهران گفت که ابتکار عمل منطقه ای درباره افغانستان محور مشترک این نشست است که از دید وی می‌تواند منجر به تعامل و هماهنگی بیشتر آنها در نشست دوحه سه نیز شود.
به گزارش ایراف، تهران روز شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳، میزبان دومین نشست گروه تماس منطقه ای است. این نشست قرار است با حضور نمایندگان ویژه کشورهای روسیه، چین، پاکستان و ایران درباره افغانستان برگزار شود؛ نشستی که به نظر می‌رسد در گام نخست زمینه‌های ایجاد یک اجماع منطقه‌ای را درباره افغانستان فراهم کند.
جعفر حق‌پناه، استاد مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران و کارشناس مسائل افغانستان، در گفتگوی اختصاصی با ایراف، اهمیت دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای تهران را در ابتکار عمل این کشورها در موضوع افغانستان دانست که می‌تواند منجر به تعامل و هماهنگی بیشتر آنها در نشست دوحه سه نیز شود.
این کارشناس مسائل افغانستان، اهمیت دومین نشست گروه تماس را از دو بُعد شکلی و محتوایی شایان توجه دانست و درباره اهمیت شکلی نشست افزود: “این نشست مقدمه‌ای است برای هماهنگی بعضی از کشورهای همسود و همجوار افغانستان که در عین حال قدرت‌های اصلی منطقه هم هستند، تا برای اجلاس دوحه سه، یک هماهنگ‌سازی و اشتراکات نظری در آن نشست داشته باشند”.
حق‌پناه، اهمیت محتوایی دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای را مهم‌تر از اهمیت شکلی آن دانست که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در نحوه تعامل کشورهای منطقه و همسایه با حکومت فعلی افغانستان را نیز نمایان سازد: “این مسأله در نشست‌های قبلی نیز مورد تأکید بود که به نوعی کشورهای منطقه یا کشورهای گروه تماس، بتوانند به نحوی ارتباط و تعامل با یک دولت شناسایی‌نشده را حل کنند. از این جهت نشست، اهمیت بیشتری دارد، چون این بار به نحوی حرف و حدیث‌ها درباره تعیین تکلیف‌های جدی‌تر درباره افغانستان در پیش است”.
این استاد رشته مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران، دلیل توجه کشورهای همسایه و منطقه به دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای تهران را در ابتکار عمل منطقه‌ای این کشورها ذکر کرد که “این دولت‌ها مایل بودند که ابتکار عمل را خودشان در موضوع افغانستان در دست داشته باشند و مانع از این شوند که قدرت‌های فرامنطقه‌ای، به ویژه آمریکا با مداخله از طریق نشست دوحه و اعمال فشار بر سازمان ملل برای یک تعیین یک نماینده ویژه، مجددا وارد این بازی شوند و ابتکار عمل را در دست بگیرند”.
در همین راستا، حق‌پناه درباره نقش ایران به عنوان مبتکر و میزبان دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای افزود: “طبیعتا ایران نقش جدی‌تری می‌خواهد داشته باشد، هم به عنوان نقش‌آفرین و جایگاه بی‌بدیلی که در امور افغانستان دارد و هم به جهت رقابتی که با آمریکا برای خودش قائل است به هیچ وجه مایل نیست که ورق به گذشته برگردد و همانند آنچه که طی سال‌های نظام جمهوری در افغانستان داشتیم، یکه‌تازی آمریکا محور و مبنا قرار بگیرد”.
حق‌پناه با توجه به شرایط و تحولات فعلی افغانستان، مزیت تهران را در مسائل افغانستان و همچنین دومین نشست گروه تماس منطقه‌ای و سپس نشست دوحه سه که قرار است کمتر از یک ماه دیگر، دهم و یازدهم تیر ۱۴۰۳ در قطر برگزار شود در همراهی سایر کشورهای همسایه و منطقه با ایران دانست: “مزیت تهران به این است که به نوعی در این فقره خاص افغانستان، همراهی روسیه و چین و تا حدودی کشورهای آسیای مرکزی که متحد روسیه هستند را هم به همراه دارد. درباره پاکستان هم می‌توان یک وضعیت بینابینی در نظر گرفت، پاکستانی‌ها هم خیلی مایل نیستند که آمریکا نقش‌آفرینی داشته باشد، البته این به معنای این نیست که در این موضوع کاملا هم‌سو با مواضع تهران است”.
این کارشناس مسائل افغانستان، مشکل افغانستان را در این نکته دانست که در موضوع افغانستان، همواره دو سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، در حال کشمکش و تضاد منافع هستند از همین‌روی به اجماع و توافق نظر برای تعیین تکلیف و راه حل بحران افغانستان نمی‌رسند. او علت اصلی از دست رفتن فرصت‌های سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۱ در حل بحران افغانستان را نیز در همین مساله دانست.
حق‌پناه با توجه به دغدغه‌های امنیتی کشورهای منطقه و همسایه افغانستان نسبت تحولات افغانستان، مهم‌ترین ویژگی شرایط حاضر را که منجر به ایجاد ابتکار منطقه‌ای برای این کشورها شده است، در عدم مشروعیت و حقانیت قدرت‌های بزرگ و مسولیت‌گریزی آنها در قبال افغانستان خواند: “با توجه به خطاهایی که قدرت‌های بزرگ در موضوع افغانستان در دوره‌ها و سال‌های پیش داشته‌اند، آنها مشروعیت و حقانیتی در سطح منطقه‌ای و جهانی در زمینه دخالت در امور افغانستان را ندارند. برای همین چنین به نظر می‌رسد که موقعیت برای ابتکار عمل‌های منطقه‌ای فراهم‌تر است”.
در این رابطه مطالعه دومین نشست گروه تماس منطقه ای در تهران آغاز شد پیشنهاد می شود.
