در جریان چند روز گذشته مسکو حامل پیام‌های مهم برای طالبان بوده است. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پس از بازگشت از ازبکستان در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد علی رغم مشکلاتی که در برقراری رابطه وجود دارد ارتباط با طالبان یک نیاز است.
پوتین ضمن بیان اینکه افغانستان امروز را طالبان کنترل می‌کنند و آنها مرکز قدرت در این کشور هستند، عنوان کرد که روسیه ناگزیر است با طالبان ارتباط برقرار کند.
دیمیتری مدودف، نائب رئیس شورای امنیت روسیه نیز با اشاره به تصمیم احتمالی روسیه مبنی بر حذف طالبان از لیست گروه‌های ممنوعه این کشور، گفت که مسکو به برقراری روابط تمام عیار با طالبان نزدیک است.
همچنین،سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه نیز در جریان سفر خود به ازبکستان روز دوشنبه ضمن بیان اینکه کشورش نمی تواند نسبت به افغانستان بی تفاوت بماند، طالبان را قدرت واقعی افغانستان توصیف کرد. پیش از این نیز، ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان خبر از تصمیم روسیه مبنی بر حذف نام طالبان از فهرست سیاه این کشور داد.
این درحالی است که در سال ۱۹۹۹ شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۱۲۶۷ را تصویب کرد که در آن طالبان مسئول تامین پناهگاه و آموزش برای تروریست‌های بین‌المللی شناخته شد. چندماه بعد، پوتین دستور اجرای قطعنامه سازمان ملل و اعمال تحریم ها علیه طالبان را امضا کرد.
سپس در سال ۲۰۰۳ دادگاه عالی روسیه جنبش طالبان را به عنوان یک سازمان تروریستی به رسمیت شناخت و مطرح کرد که این گروه با نیروهای مسلح غیرقانونی در چچن ارتباط دارد و سعی دارد قدرت را در ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان به دست گیرد.
اما روسیه درحالی خبر از حذف طالبان از فهرست ممنوعه خود می دهد که ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان، در دسامبر 2023 در گفت و گو با رادیو ان.سی.ای روسیه ضمن اشاره به تصمیم قزاقستان مبنی بر حذف نام طالبان از فهرست تروریستی بیان کرد که مسکو چنین هدفی ندارد. چراکه طالبان تغییر نکرده و روسیه در این مورد مذاکره نمی کند.
اما چه شد که عالی ترین مقام های روسیه، صحبت های بی پیشینه ای در مورد روابط با طالبان و حذف این گروه از فهرست سازمان های تروریستی زدند. آیا این صحبت ها آنطور که در بیانیه وزارت امورخارجه طالبان آمده است نتیجه تلاش های دیپلماتیک مثبت طالبان بوده یا هم تغییر رویکرد صدوهشتاد درجه ای کرملین نسبت به کابل؟
سازمان ملل متحد چند روز گذشته اعلام کرد که قرار است سومین نشست دوحه برای افغانستان در 10 و 11 تیرماه با حضور نمایندگان مختلف جامعه جهانی در قطر برگزار شود. این خبر درحالی اعلام شد که معاون دبیرکل این سازمان در سفر هفته گذشته خود به کابل، از حکومت سرپرست برای حضور در سومین نشست دوحه دعوت کرد.
به زعم بسیاری از کارشناسان نشست دوحه به ابتکار سازمان ملل برای تحقق اهداف آمریکا در افغانستان راه اندازی شده است. این اجلاس که یکی از نشست های مهم برای افغانستان تصور می شود، درحالی قرار است برگزار شود که آمریکا در پشت سر سازمان ملل پنهان شده تا از این طریق با تحت فشار قراردادن طالبان علاوه تسهیل مسیر تحقق اهداف خود در افغانستان به رقابت با رقبای خود چون چین و روسیه در افغانستان بپردازد. این درحالی است که احتمال می رود روسیه در این نشست حضور پیدا نکند.
عدم حضور مسکو در دوحه نیاز یک نماینده از این کشور که منافع این قدرت جهانی را درنظر بگیرد، برجسته می کند. این نماینده باید مورد اعتماد مسکو باشد تا درجای خالی این کشور توانایی چانه زنی با قدرتمندترین رقیب جهانی اش یعنی آمریکا را داشته باشد.
این درحالی است که آمریکا در ماه های اخیر سفرهای منطقه ای را در راستای ایجاد اجماع و تقویت همکاری و هماهنگی در مورد افغانستان ترتیب داده است. طبیعتاً ایجاد این اجماع به قدرت لابی گری و چانه زنی ایالات متحده در نشست دوحه سه در برابر طالبان کمک خواهد کرد. در نتیجه روسیه در پی آن است تا با دادن امتیاز با طالبان، اعتماد این گروه را جلب کند تا بتواند از آن در برابر رقبای خود استفاده کند.
روسیه اکنون در عرصه جهانی و منطقه ای به طور همزمان درحال مبارزه با چندین جبهه است. تامین امنیت در منطقه آسیای مرکزی به عنوان حیات خلوت این کشور و رفع تهدیدات ناشی از فعالیت داعش از یک سو و درگیری با غرب در جنگ اوکراین از طرف دیگر است. در چنین شرایطی به زعم ناظران بین المللی روسها هنوز خیالشان از جانب دولت کابل راحت نشده است.
از سال 2021 برخلاف بسیاری از کشورها، روسیه رابطه خود را با کابل حفظ کرده است، که این مسئله این امیدواری را در کرملین ایجاد کرده است که تا از این طریق بتواند به مهار داعش و رفع تهدیدات امنیتی بپردازد. کارشناسان بین المللی معتقدند که روسیه در پی آن است تا خود را به عنوان تامین کننده امنیت در منطقه معرفی کند به ویژه در مقایسه با شکست ایالات متحده در افغانستان. این کشور همچنین نگران ثبات منطقه، قاچاق مواد مخدر و تهدیدات تروریستی به ویژه پس از حمله اخیر داعش به تالار شهر کرکوس شده است اما نیل به این اهداف نیازمند تامین اعتماد لازم از سوی کابل است.
از طرف دیگر، همکاری فزاینده بین طالبان و روسیه نقشی مهم در تقویت روسیه در رقابت با غرب به ویژه در جنگ با اوکراین دارد. از زمان آغاز جنگ اوکراین مسکو در تلاش است تا اجماع منطقه ای و جهانی برای خود در جنگ اوکراین به دست بیاورد.
درنتیجه با توجه به اظهارنظرهای مقامات روسی در برابر طالبان این دوگانه به وجود می آید که آیا روسیه دست به تغییر رویکرد ناگهانی در قبال افغانستان تحت کنترل طالبان زده است و یا هم در پی آن است که از این طریق به دنبال امتیازگیری از جامعه جهانی برای تحقق اهداف خود باشد.
پیشنهادمی شود: مسکو: در حال بررسی حذف طالبان از فهرست گروه های تروریستی هستیم
