به گزارش ایراف؛ استان گیلان به‌دلیل برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب و همسایگی با کشورهای حاشیه دریای خزر دارای پتانسیل‌های ویژه در توسعه صادرات و تجارت کشور است از این‌رو تقویت زیرساخت‌های راه و ریلی این استان یک ضرورت غیرقابل انکار بوده است.
در 3 سال گذشته، دولت سیزدهم در کنار اهتمام به تکمیل عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا و اتحادیه بین‌المللی شانگهای، نگاه ویژه‌ای نیز به تکمیل شبکه حمل و نقلی و ریلی کشور داشته است و در این بخش، استان گیلان با برخورداری از ظرفیت عظیم بندری جایگاه مهمی به‌لحاظ اتصال ترانزیتی بین‌المللی و دسترسی به بازار مصرف کشورهای مشترک المنافع دارد و لذا یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام استان در حوزه راه‌آهن و آزادراه بوده است زیرا بخشی از این زیرساخت‌ها طی سال‌ها با وجود قرارگیری در برنامه‌های توسعه نیمه‌کاره رها شده بود.
راه‌آهن رشت-کاسپین و رشت-آستارا و آزادراه رشت-قزوین بخشی از این زیرساخت‌ها هستند که در این‌راستا پروژه 8 کیلومتر باقی‌مانده آزادراه رشت-قزوین در اسفند 1402 با حضور مسئولان بعد از سال‌ها انتظار به بهره‌برداری رسید و به‌عنوان عیدی دولت تقدیم گردشگران و مردم منطقه شد.
راه‌آهن رشت-آستارا هم با طول 164 کیلومتر یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ریلی کشور است که سال گذشته، توافقنامه ایران و روسیه برای ساخت این خط ریلی امضا شد و به گفته مسئولان، مراحل نهایی تدوین قرارداد اجرایی موافقت‌نامه این خط ریلی در حال انجام است و به زودی عملیات اجرایی پروژه آغاز می‌شود.
با هدایت و پیگیری رییس جمهور شهید در سفر اول ایشان به گیلان در بهمن سال 1400 این پروژه در اولویت قرار گرفت.
پروژه راه‌آهن رشت-کاسپین را می‌توان یادگاری ارزشمند دیگر از شهید جمهور دانست؛ ابرپروژه‌ای که تا سال 1398 فقط سه درصد پیشرفت داشت و عمده کار آن از سال 98 آغاز شد؛ این پروژه علاوه بر اهمیت در حمل و نقل داخلی، بار و مسافر استان گیلان، از نظر ایجاد یک کریدور ریلی جدید برای صادرات و واردات کشور و همچنین ترانزیت کالا از مناطق شمالی کشور به خلیج فارس، آب‌های آزاد بین‌المللی و دیگر کشورهای همسایه ایران بسیار اثرگذار است.
اهمیت راه‌آهن رشت- کاسپین به حدی بود که رییس جمهور در بهمن سال 1400 در سفر به گیلان شخصاً در جریان روند تکمیل این پروژه قرار گرفته بود و آن را یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ملی در گیلان و حتی کشور خواند که در صورت بهره‌برداری، بخش عظیمی از پروژه کریدور شمال به جنوب را تکمیل می‌کند و در همان زمان، حدود 2 هزار میلیارد تومان اعتبار از سفر استانی رییس جمهور به گیلان تقدیم شد تا آزادراه قزوین-رشت و راه‌آهن رشت-کاسپین را به بهره‌برداری برساند.
این مصوبات و پیگیری‌های رییس جمهور برای گیلانیان مایه امید شد تا بعد از سال‌ها شاهد اتفاقات خوب برای این خطه سرسبز و استراتژیک کشور باشند؛ خطه‌ای که روزی به عنوان دروازه ورود به اروپا مطرح بود و شناخته می‌شد.
اواخر سال گذشته، خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی افتتاح راه‌آهن رشت-کاسپین را یکی از ابرپروژه‌های سال 1402 عنوان کرده و گفته بود که با افتتاح این راه‌آهن در کنار آزادراه منجیل-رودبار، بیش از 80 درصد اهداف سال 1402 در توسعه شبکه حمل و نقل کشور محقق می‌شود؛ او همان زمان تامین مصالح در پروژه‌های راهسازی استان گیلان را با توجه به نبود معادن قرضه بسیار سخت دانسته و گفته بود “نبود مصالح زیرسازی و روسازی، شرایط جوی منطقه، عدم دسترسی آسان به محل پروژه و تامین مالی به موقع مهم‌ترین موضوعاتی است که روند پروژه راه‌آهن رشت-کاسپین را با مشکل روبه‌رو کرد.”
افتتاح راه‌آهن رشت- کاسپین به اسفند 1402 نرسید اما طبق آماری که از سوی مسئولان ارائه شد، میزان پیشرفت فیزیکی راه‌آهن رشت-کاسپین با همه سختی‌ها در اسفند 1402 به حدود 97 درصد رسید و انتظار دستان مبارک رییس‌جمهور را برای افتتاح می‌کشید.
پروژه‌ای که به طول 37 کیلومتر با اعتبار بیش از 30 هزار میلیارد ریال احداث شده و ارزش روز آن بالغ بر 60 هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود و آخرین بخش از کریدور ریلی دریا به دریا است که اتصال ریلی بنادر جنوبی کشور به بنادر شمالی در استان گیلان را برقرار می‌کند.
در همین ایام، وزارت راه و شهرسازی از افتتاح راه‌آهن رشت-کاسپین با حضور وزیر راه و شهرسازی در روز سه‌شنبه هشت خردادماه در ایستگاه خمام خبر داده بود اما این سفر لغو و به زمانی دیگر موکول شد و به گفته منابع مطلع، مقرر شد تا در هفته آینده با حضور مسئولان به بهره‌برداری برسد.
کریدور شمال به جنوب چه اهمیتی دارد؟
تکمیل کریدور شمال – جنوب علاوه بر توسعه ترانزیت ملی و بین‌المللی در کشور و استفاده از ظرفیت‌های سرزمینی، یک منبع درآمد پایدار و مطمئن برای ایران در دنیای امروز به محسوب می‌شود. راهگذر شمال به جنوب که راه گذر راهبردی و مهمی برای کشورهای در مسیر این کریدور یعنی کشورهای روسیه، ایران، آذربایجان و هند و همچنین کشورهای حاشیه این راهگذر به شمار می‌رود می‌تواند در بهره‌مندی کشورها از اثرات مثبت این کریدور نقش ایفا کند.
تکمیل این کریدور و بهره‌مندی از آن در کنار درآمدهای مختلفی که در کشور وجود دارد می‌تواند درآمد خوبی از ترانزیت را نصیب ایران کند که این موضوع مدنظر تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان است. بنابراین به دلیل موقعیت استراتژیک جغرافیای کشور این فرصت‌ها نباید از دست برود. سال‌های سال است که راجع به تکمیل کریدورها صحبت می‌شود. در مقطعی نیز کارهایی انجام شده ولی به گفته مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در این دولت، تکمیل زنجیره کریدوری یکی از اولویت‌های اصلی ریاست جمهوری است و در عین حال، تکمیل کریدورهای شمال- جنوب کشور از مهم‌ترین اولویت‌های توسعه شبکه حمل و نقلی به شمار می‌رود.
البته نبود خط ریلی در مسیر رشت – آستارا یکی از حلقه‌های مفقوده کریدور شمال – جنوب محسوب می‌شود که دولت سیزدهم در تلاش برای راه‌اندازی آن در قراردادهایی با روسیه است. در عین حال که برای فعال‌سازی همه ظرفیت‌های کریدور شمال – جنوب نیازمند تقویت شبکه حمل و نقل در دریای خزر، از طریق ایجاد ارتباط بیشتر با بنادر روسیه و سایر کشورهای این حوزه هستیم.
برخی از همسایگان مانند قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان به نحوی محصور در خشکی هستند و برای رسیدن به دریا باید از طریق ایران کالاهای خود را حمل کنند. بهره‌مندی ایران از کریدورها ازجمله کریدور شمال-جنوب از این منظر، بسیار حائز اهمیت است.
این کریدور، می‌تواند دیپلماسی سیاسی اقتصادی ایران در قفقاز را بیش از پیش فعال و نقش‌آفرین کند. تکمیل کریدور شمال-جنوب علاوه بر توسعه ترانزیت بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های سرزمینی، یک منبع درآمد پایدار برای ایران است. پیش‌بینی می‌شود با عملیاتی‌شدن این کریدور، ایران سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار درآمد از این مسیر ترانزیتی کسب کند که می‌تواند تا حدی وابستگی کشور به درآمدهای نفتی را کاهش دهد.
ظرفیت ترانزیت کریدور شمال – جنوب، ۳۰ میلیون تن در سال است اما در حال حاضر ایران از دو میلیون تن این ظرفیت بهره می‌برد. در این صورت ایران نیاز به خام‌فروشی نخواهد داشت و از سوی دیگر توان صادراتش افزایش می‌یابد. از این کریدور سالانه حدود ۲۵۰ میلیارد دلار محصولات هندی و چینی و آسیای شرقی به مقصد اروپا ترانزیت خواهد شد.
درباره ی مزایای راهبردی کریدور شمال_جنوب برای افغانستان بخوانید.
