خداداد حیدری، نویسنده و فعال فرهنگی مهاجران افغانستانی در ایران، مهم‌ترین چالش نویسندگان نسل امروز مهاجر را “پیداکردن هویت” و “رسیدن به هویت” قلمداد کرد و در اهمیت نقش نویسندگان مهاجر افغانستانی در تحکیم تعاملات فرهنگی مهاجران و جامعه ایرانی افزود: “ما باید در تحکیم همگرایی فرهنگی میان ایران و افغانستان بکوشیم چون به مرور نسل‌ها عوض می‌شوند”.
خداداد حیدری به عنوان دبیر نشست در حاشیه نشست “از هندوکش تا البرز”، در هشتمین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سرای ادبیات نمایشگاه، در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار ایراف، در ارزیابی چهار دهه کارنامه نویسندگان مهاجر افغانستانی در این کشور، آثار تولیدی برهه اول نویسندگان مهاجر در دهه شصت را بیشتر دارای مضامین و محتوای جهاد، جنگ و مقاومت، ناشی از سال‌های اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی دانست که از نظر حیدری این امر سبب شده بود، سوژه مهاجرت، آن‌چنان در اولویت آن نسل از نویسندگان مهاجر در ایران قرار نگیرد.
حیدری با بیان اینکه دهه هفتاد، اوج داستان‌نویسی نویسندگان مهاجر در سوژه مهاجرت و تجربه حاصل از آن محسوب می‌شود، محمدحسین محمدی و محمدآصف سلطان‌زاده را سرآمدن این نسل برشمرد.
از نظر حیدری این اوج در سال‌های بعد به حالت سکون در می‌آید: “ترکیبی از تجربه‌های جنگ و مقاومت دیروز و مهاجرت امروز، دست به دست هم دادند تا آثار خوبی در دهه هفتاد تولید شود. تا حدی که محمدحسین محمدی برنده جایزه گلشیری می‌شود و می‌تواند پرچم داستان‌نویسی مهاجران را نیز در ایران بالا ببرد. شخص دیگر در این عرصه و برهه، محمدآصف سلطان‌زاده است که امروز برای ما جای خوشحالی دارد که بسیاری از نویسندگان و فرهنگیان ایران او را می‌شناسند. اما ظاهرا چنین به نظر می‌رسد که این اوج، در سال‌های بعد به نوعی حالت سکون و ساکنی می‌رسد”.
حیدری دهه هشتاد و نود را به مثابه یکی از سخت‌ترین پیچ‌های داستان‌نویسی مهاجران در ایران دانست و در بیان ویژگی نویسندگان این برهه افزود: “وضعیت نویسندگان مهاجر در دهه هشتاد و نود به نحوی است که انگار در راهی قرار دارند که نه نقطه آغازین آن را می‌دانند و نه پایانش را. به همین دلیل معلوم نیست به کدام سمت و مسیر روانند. شاید بتوان گفت دهه هشتاد و نود، یکی از سخت‌ترین پیچ‌های داستان‌نویسی مهاجران باشد، پیچ خطرناکی که برخی را به سقوط نیز کشانده است.”
از همین‌روی، خداداد حیدری درباره مهم‌ترین چالش امروز نویسندگان مهاجر افغانستانی در ایران افزود: “یکی از پیچ‌ها و چالش‌های مهم امروز نویسنده مهاجر، پیداکردن هویت است. اینکه اول خودش را بشناسد و خودش را پیدا کند.”
از نظر حیدری نویسندگی، هنری است که از ذهنیت شخص نویسنده به عینیت و متن سوق پیدا می‌کند؛ اما همه و تمام یک اثر مربوط به نویسنده نمی‌شود و سمت دیگرش به مخاطبان و چگونگی بازخورد از سوی او برمی‌گردد.
در همین راستا حیدری با اذعان به اینکه نویسندگان مهاجر افغانستانی در بیش از چهار دهه اخیر، فراز و فرودهای بسیاری در ایران داشته‌اند؛ تجربه زیسته مهاجران و نویسندگان مهاجر در ایران را نمونه منحصربه‌فردی در مقایسه با وضعیت مهاجرت و مهاجران در سراسر جهان دانست: “موضوع مهاجران افغانستانی در ایران بسیار متفاوت از موضوع کلی مهاجرت و مهاجران در سراسر دنیاست، زیرا وقتی کسی از افغانستان وارد ایران می‌شود، آن‌چنان تفاوت فرهنگی و آداب و رسوم را حس نمی‌کند. از همین‌روی آن وضعیت مهاجرت که بر تمام دنیا عمومیمت دارد ما در ایران کمتر می‌بینیم و همین علت سبب شده است که در بسیاری از اوقات، احساس غریبگی را با نویسندگان ایرانی نداشته باشیم.”
شایان ذکر است هشتمین نشست از سلسله نشست‌های “از هندوکش تا البرز” در هشتمین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با همت خانه ادبیات افغانستان در تهران و موسسه شهرستان ادب و با حضور پر شور نویسندگان و فرهنگیان ایران و افغانستان برگزار شد.
خداداد حیدری، دبیر این نشست، پیشینه این نشست را مربوط به سال ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ ذکر کرد که با همت جمعی از فرهنگیان و نویسندگان مهاجر افغانستانی و ایرانی آغاز به کار نمود: “یکی از اشخاصی که برگزاری این نشست‌ها، مرهون همت‌های اوست، زنده‌یاد محمدسرور رجایی است که تلاش‌های بسیاری برای اتصال و وصل‌کردن نویسندگان مهاجر افغانستانی با نویسندگان ایرانی داشت.”
حیدری درباره هدف از برگزاری نشست گفت: “هدف از این نشست، تحکیم بیشتر اشتراکات فرهنگی و گسترش روابط بین نویسندگان جوان مهاجر افغانستانی ساکن ایران با نویسندگان ایرانی است و در این هشت دوره‌ای که گذراندیم به بیشترین نتیجه‌ای که مد نظرمان بود، رسیدیم”
پیشنهاد می شود: «نقاط نارنجی شناور»؛ قصه زندگی و روایت هویت گمشده مهاجران
