بارندگی‌های شدید و سیلاب‌های مرگبار طی چند هفته اخیر بسیاری از ولایت‌های افغانستان را درنوردیده است. در تازه‌ترین مورد، جاری‌شدن سیل مدهش در چند ولایت به ویژه بغلان و تخار در شمال و غور و هرات در غرب این کشور، بیش از ۳۰۰ قربانی گرفت، هزاران نفر را بی‌خانمان ساخت و زمین‌های کشاورزی، راه‌های ارتباطی، شبکه برق و زیرساخت‌های اقتصادی را ویران کرد.
در این میان، دولتمردان طالبان با وجود تلاش زیاد برای رسیدگی به سیل‌زدگان از طریق سفر به مناطق سیل‌زده و بسیج دستگاه‌های مرتبط و حتی استفاده از نظامیان و نیروهای امنیتی برای امداد و نجات، هنوز نتوانسته‌اند تصویری روشن از ابعاد فاجعه ارائه کنند. به همین دلیل، گستره ویرانی‌ها، آمار قربانی‌ها و میزان نیازمندی‌های حیاتی، به طور کامل مشخص نیست.
با این وجود، سازمانهای بین‌المللی می‌گویند که سیل در بغلان طی ۵۰ سال اخیر، سابقه نداشته است و این امر، نشان می‌دهد که عمق و ابعاد فاجعه بسیار بزرگ است و در قیاس با آن، اقداماتی که صورت گرفته، اندک و در نتیجه بی‌تاثیر بوده است.
تصاویر هولناک و غم‌انگیز منتشرشده هم نشان می‌دهد که در برخی نقاط ولایت بغلان، شماری از روستاها به طور کامل از میان رفته و هیچ اثر و خبری از سرنوشت ساکنان آن نیست.
در موارد دیگر، نابودی زیرساخت‌های جاده‌ای امکان دسترسی به مناطق سیل‌زده را با دشواری مضاعف رو به رو کرده و به همین دلیل، نه تنها امکان کمک‌رسانی سریع و ساده به آسیبدیدگان میسر نیست؛ بلکه حتی گزارشی از مناطق آسیب‌دیده هم وجود ندارد و کسی نمی‌داند که چه تعداد افراد و اموال مردم در این فاجعه مهیب و مرگبار، تحت تاثیر قرار گرفته و چگونه باید به کمک نیازمندان، نجات گرفتارشدگان و جلوگیری از پیامدهای پس از فاجعه مانند تامین غذا، آب آشامیدنی و پیشگیری از شیوع بیماری پرداخت.
اکنون که دو روز از وقوع سیل می‌گذرد حتی یک آمار معتبر ابتدایی درباره شمار قربانیان هم در دست نیست. سازمانهای داخلی و بین‌المللی می‌گویند که تنها در بغلان بیش از ۳۰۰ نفر جان باخته و بیش از هزار نفر زخمی شده‌اند. این آمار با توجه به عظمت و گستره فاجعه می‌تواند به سرعت تغییر کند.
افزون بر این، در دیگر ولایت‌های شمالی و غربی افغانستان نیز سیلاب‌های مدهش از مردم قربانی گرفته است. از جمله در تخار، تاکنون مرگ دست‌کم ۲۰ نفر تایید شده و در برخی مناطق دیگر نیز تلفات انسانی، از بین رفتن دام‌ها و نابودی زمین‌های کشاورزی و قطع راه‌های ارتباطی گزارش شده است.
با این‌همه، اقدامات و تمهیدات صورت گرفته از سوی دولت طالبان، در مقایسه با ابعاد و مقیاس فاجعه، کافی نبوده است.
در چنین شرایطی علیرغم اعلام آمادگی بسیاری از کشورها و سازمانهای منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله جمهوری اسلامی ایران برای استقرار تیم‌های امداد و نجات و ارسال بسته‌های کمکی به سیل‌زدگان، مقام‌های دولت طالبان، همچنان بر استفاده از ظرفیت‌های داخلی برای مواجهه با بحران تاکید می‌کنند، از مردم و تاجران ملی کمک می‌خواهند؛ اما بنا به هر دلیلی نمی‌خواهند نسبت به پذیرش کمک کشورها و سازمانهای خارجی تمایل نشان دهند.
این رویکرد که تصور می‌شود برآمده از نوعی سیاست تعارفی – حیثیتی دولتمردان افغان به امر سیاست و حکومت‌داری باشد، تنها به تعمیق و تشدید بحران و تاخیر در کمک‌رسانی فوری به کسانی منجر می‌شود که همچنان امیدوار اند از این فاجعه مرگبار، جان سالم بدر ببرند و برای این منظور، چشم به راه کمک کشورهای دور و نزدیک هستند.
این در حالی است که حتی در توسعه‌یافته‌ترین کشورها نیز ظرفیت‌های داخلی برای مواجهه فوری و کافی با فجایع طبیعی، بسنده نیست و از آن‌سو، کمک به آسیبدیدگان، بی‌توجه به ملیت و تابعیت آنان، یک مسئولیت انسانی و رسالتی جهانی است.
نکته قابل تامل این است که در پی وقوع زلزله مرگبار هرات نیز رویکردی مشابه، سبب شد تا ساعات تعیین‌‌کننده و طلایی برای نجات جان بازماندگان و کمک به آسیبدیدگان، صرف رایزنی‌های بیهوده، هماهنگی‌های غیرضروری، دیوان‌سالاری دست‌وپا گیر و سازوکارهای بوروکراتیک شود و در نتیجه آن، شمار قربانیان بیشتر شود و درد و رنج نیازمندان، تشدید گردد.
در نتیجه همان رویکرد بود که اکنون که ماه‌ها از آن رویداد می‌گذرد زخم عمیق ناشی از زلزله هرات، هنوز به طور کامل، التیام و بهبود نیافته و مساله معیشت، سرپناه و سرنوشت آینده هزاران خانواده بی‌خانمان، همچنان لاینحل باقی مانده است.
انتظار می‌رود که آن تجربه ناپخته و با پیامدهای زیانبار در زمینه امدادرسانی به سیل‌زدگان شمال افغانستان، تکرار نشود و تمهیدات اداری و موانع بوروکراتیک در مسیر امدادرسانی هرچه سریع‌تر از میان برداشته شود و دولت سرپرست افغانستان با مشارکت کشورها و سازمانهای کمک‌کننده به منظور مدیریت کمک‌ها و ارسال سریع و عادلانه آن به نیازمندان سیل‌زده، یک ستاد بحران تشکیل دهد و فرایند ارسال، انتقال و توزیع کمک‌ها و استفاده حداکثری از تیم‌های امداد و نجات را تسهیل کند.
پیشنهاد می شود:کمک سازمان جهانی بهداشت به سیل‌زدگان بغلان؛ آمادگی هلال احمر ایران برای امدادرسانی
