همواره یکی از دلایل اصلی مهاجرت از افغانستان به ایران، امکان تحصیل با کیفیت در ایران برای کودکان بوده است. برخی از کودکان افغانستانی که توانستند در برهه‌ی مختلف زمانی در ایران درس بخوانند، توانستند زندگی متفاوت‌تری برای خود و دیگر اعضای خانواده‌ی خود رقم بزنند. حق تحصیل برای کودکان مهاجر، امکان تغییر شرایط زندگی آنان در آینده را فراهم می‌سازد. نگرش آنان به زندگی و خود را تغییر می‌دهد. به آنان امکان امید ورزی می‌دهد تا با تلاش بیشتر بتوانند در آینده، زندگی متفاوتی برای خودشان، خانواده‌شان و مردم دیگر را فراهم سازند.
جمهوری اسلامی ایران پس از طرح فرمان رهبری که به موجب آن تمامی کودکان مهاجر اعم از رسمی و یا غیررسمی امکان تحصیل در مدارس ایران را خواهند داشت، گامی مهم در تسهیل تحصیل کودکان مهاجر داشته است.
در این گزارش با دو نفر از زنانی که در ایران درس خوانده‌اند، دانشگاه رفته‌اند، عالی ترین مدارج تحصیلی را طی کرده‌اند، مصاحبه شده است. آمنه فقیری و نصیبه حسینی هر دو از زنان موفقی هستند که توانستند در مقطع تحصیلات تکمیلی در ایران تحصیل کنند. یکی از آنان دارای مدرک فوق تخصص گوش است. در بیمارستان‌های ایران و افغانستان جراح حاذقی است. فرد دیگر در دانشگاه تربیت مدرس ایران تحصیل کرده است. مسئول آزمایشگاه در ایران و افغانستان بوده است.
هر دو سابقه تدریس در دانشگاه‌های معتبر افغانستان را دارند. بنا به گفته هر دوی آنان درس خواندن، زندگی آنان را به شکل معناداری تغییر داده است. به آنان فرصت شناخت خود و محیط اطراف خود و همچنین تلاش برای خدمت به دیگران و مفید بودن را داده است.
خانم فقیری که در ایران در رشته‌های زیست شناسی عمومی درس خوانده و در ایران و افغانستان سابقه‌ی تدریس و کار دارد، می‌گوید: «درباره تاثیر تحصیل در شرایط زندگی باید بگویم، قطعا تاثیرات بسیار زیادی روی زندگی ام داشته. از تغییر در نوع نگاهم به زندگی، به جهان و تغییر در جهان بینی گرفته تا زندگی شخصی. داشتن فکر باز و منعطف، اعتماد به نفس بالا، قدرت سخن گفتن در جمع، تاثیرگذاری روی اطرافیان، پیدا کردن روحیه تیمی و پیشبرد کارهای تیمی همه برایم از تحصیل بوده است.»
با وجود برخی از شرایط دشوار تحصیل مهاجران در ایران، به نظر می‌رسد کیفیت بالای آموزش در ایران، بالاخص در رشته‌های علوم پزشکی و رشته‌های وابسته به آن، فرصتی را فراهم کرده است که این زنان بتوانند در ایران و افغانستان خدمات ارزنده‌‌ای به دیگر مردم داشته باشند.
بنا به گفته آنان برخی از نخبگان پزشکی در کشورهای دیگر دنیا، در ابتدا در ایران درس خوانده‌اند. کیفیت بالای آموزش پزشکی در ایران به آنان فرصت بهره‌مندی از علم و تجربه بالای اساتید را داده است. در ادامه قسمتی از مصاحبه خانم دکتر نصیبه فراهانی آمده است که ایشان با تلاش و ممارست خود در یادگیری، توانستند علاوه بر آن که در درمان بسیاری از بیماران افغانستانی و ایرانی کمک نمایند. توانستند به عنوان اولین خانم رییس بیمارستان شوند: «واقعیت امر این است که سطح آموزش برای دانشجویان پزشکی در ایران بسیار خوب و بالاست. منتهی این مسئله به ظرفیت پذیرش مطالب توسط دانشجو و زحمت خودش هم خیلی بستگی دارد. نمی‌خواهم اغراق کنم اما شما در سطح دنیا، نخبگان پزشکی زیادی را می‌بینید که محصول سیستم پزشکی ایران هستند. این‌ها در جای جای دنیا به عنوان سرآمدان و نخبگان مطرح هستند. قابل کتمان و انکار هم نیستند. من خودم را مثال می‌زنم، من همه داشته های علمی و مهارت‌های جراحی‌ام به واسطه سال‌های تحصیلم در ایران بوده، اما در سال‌هایی که در افغانستان مغلق‌ترین و سخت‌ترین عمل‌ها را آن هم با نبود و ضعف تجهیزات و وسایل جراحی انجام می‌دادم.»
با توجه به تجربه این دو زن موفق می‌توان بر اهمیت تحصیل و فرصتی که به کودکان مستعد و توانمند می‌دهند، بسیار بهره برد. به طور مثال کسی که توانسته است، تحصیلات خود را به پایان برساند. مهارت‌هایی را کسب نماید که به درد مردم بخورد علاوه بر کاهش درد و رنج دیگر مردمان، به کاهش هزینه‌های آنان و دولت نیز کمک شایانی می‌کند.
بنا به گفته یکی از پزشکانی که در ایران درس خوانده است حضور ایشان در بیمارستان‌های افغانستان باعث شد که برخی از بیماری‌های سخت نیز درمان شود، نیاز نباشد که بیماران به کشورهای دیگر سفر کنند و هزینه‌ی مضاعفی بر دوش خانواده‌های آنان گذاشته شود.
او می‌گوید: «چرا که آن‌ها بیمارانی که مشکلات حاد یا خاص داشتند را عمدتا توصیه می‌کردند که برای انجام عمل به هند، ترکیه، ایران یا پاکستان بروند. اوایل وقتی انجام این عمل‌ها در داخل کشور را می دیدند، باور نمی‌کردند. حتی موارد متعدد جراحی های پیشرفته گوش را داشتیم که بیمار دو یا سه بار در هند عمل شده بود. اما نتیجه لازم گرفته نشده بود، بسیاری از این بیماران با مراجعه و تشخیص درست و دقیق مشکل و متعاقب آن انجام عمل فوق تخصصی، مشکل‌شان حل می گردید و لبخند رضایت بر لبان‌شان جاری می‌شد. این مسئله ناشی از چیست؟ مسلما ناشی از دانش، مهارت و تجربه ای است که از سال‌ها تحصیل در ایران حاصل گردیده. این مساله باعث گردیده بود که بیماران من از تمامی ولایات کشور بودند و بعضا راه‌های طولانی و صعب العبور را طی می‌کردند تا معاینه شده و مشکل بیمارشان حل شود.»
همانطور که در ابتدای این گزارش اشاره شد، تحصیل کودکان می‌تواند فرصت رشد و توسعه برای کشور مبدا و مقصد به همراه بیاورد. هزینه‌هایی که به منظور بهره‌مندی کودکان در آموزش با کیفیت می‌شود را نمی‌بایست هزینه درنظر گرفت، بلکه سرمایه‌گذاری است که می‌تواند در آینده به جامعه سود رساند.
درباره ی 750 هزار دانش آموز افغانستانی در مدارس ایران درس می خوانند بخوانید.
