به گزارش ایراف، دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC)، امروز (دوشنبه، ۸ دی) در گزارشی اعلام کرد، نظرسنجی جدید این سازمان در سه ولایت شمالی افغانستان (بدخشان، بلخ و قندوز) نشان میدهد که میزان رعایت ممنوعیت کشت مواد مخدر که در آوریل ۲۰۲۲ اعلام شد، همچنان بالا است. با این حال، این تحول، بحران اقتصادی عمیقی را برای جوامع روستایی به همراه آورده است.
بر اساس این نظرسنجی، به طور متوسط ۸۵ درصد خانوارها در مناطق مورد بررسی گزارش دادهاند که درآمد حاصل از کشت خشخاش یا به طور کامل جایگزین نشده یا تنها بخشی از آن جبران شده است.
تنها ۱۵ درصد از طریق فعالیتهای جایگزین معیشتی توانستهاند به طور کامل خسارت خود را جبران کنند. این مسئله نشاندهنده اثر شوک اقتصادی بر جوامع کشاورزی و نیاز فوری به حمایتهای هدفمند است.
تبعیت از فرمان ممنوعیت کشت خشخاش؛ غلات جایگزین کمبازده
اگرچه کشت خشخاش در ولایت بدخشان افزایش یافته است، اما دادهها حاکی از تبعیت گسترده از ممنوعیت است. حدود ۹۵ درصد از کشاورزان سابق خشخاش در بدخشان و بلخ گزارش دادهاند که به دلیل این ممنوعیت، کشت تریاک را متوقف کردهاند.
شواهد نشان میدهد غلات، به ویژه گندم، به محصول جایگزین غالب تبدیل شده و بیش از ۹۰ درصد پاسخدهندگان در هر استان آن را ذکر کردهاند.
تحلیل تصاویر ماهوارهای این سازمان نیز این تغییر الگوی کشت را تأیید میکند. با این حال، ارزش اقتصادی این جایگزین به مراتب پایینتر است.
در سال ۲۰۲۳، متوسط درآمد هر هکتار گندم تنها ۷۷۰ دلار بود، در حالی که درآمد حاصل از خشخاش حدود ۱۰,۰۰۰ دلار به ازای هر هکتار بود. این اختلاف فاحش، فشار مالی شدیدی بر جوامع روستایی وارد کرده است.
هشدار و توصیههای مقام سازمان ملل
اولیور استولپه، نماینده منطقهای این سازمان برای افغانستان و منطقه، در این باره گفت: «این کاهش درآمد فراتر از خانوارها است، قدرت خرید روستاییان را تضعیف میکند، فعالیت اقتصادی محلی را کاهش میدهد و آسیبپذیری جوامع در برابر فقر و ناامنی غذایی را افزایش میدهد. محصولات جایگزین تاکنون بازدهی مشابه با خشخاش نداشتهاند.»
وی خواستار یک رویکرد هماهنگ و بلندمدت برای توسعه جایگزینهای پایدار شد که شامل ترویج محصولات با ارزش بالا، بهبود سیستمهای آبیاری، دسترسی به بازارها و منابع مالی، ایجاد شغل و گسترش معیشتهای غیرکشاورزی است.
این سازمان بر لزوم تقویت هماهنگی میان مقامات ملی، بهبود حکمرانی محلی و افزایش حمایت بینالمللی و بخش خصوصی برای دستیابی به تغییرات پایدار و مبتنی بر جامعه تأکید میکند.
همزمان، تغییرات اقلیمی به عنوان تهدیدی جدی و مضاعف ظاهر شده است. خشکسالیهای مکرر، بارش نامنظم و کمبود آب، بهرهوری کشاورزی را کاهش داده و گزینههای معیشتی پایدار را محدود کرده است.
نظرسنجی نشان میدهد که آب سطحی هنوز منبع غالب آبیاری است و فشار بر منابع آبی، آسیبپذیری جوامع را در برابر ناامنی غذایی و فقر افزایش داده است.در پی انتشار گزارش تازه دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد درباره کاهش ۹۵ درصدی کشت خشخاش در افغانستان، حکومت طالبان این گزارش را تأیید و آن را «واقعبینانه» توصیف کرده است.
پیش از این، هبتالله آخندزاده رهبر طالبان در فرمانی کشت خشخاش، استعمال، انتقال، خرید و فروش، واردات و صادرات آن را در سراسر افغانستان ممنوع کرده و تأکید کرد که اگر کسی در این موارد تخلف کند، مجازات میشود.
با وجود منع کشت، قاچاق و تولید مواد مخدر از سوی رهبر طالبان، هنوز هم خشخاش در افغانستان کشت، تولید و قاچاق میشود.
طبق گزارشهای سازمان ملل در حالی که تولید تریاک کاهش یافته، تولید مواد مخدر صنعتی مانند متامفتامین (شیشه) در افغانستان رو به افزایش است و میزان کشفیات این ماده در این کشور در اواخر سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل، ۵۰ درصد افزایش یافته است.
با این حال سرپرست نمایندگی طالبان در قطر با تأیید کاهش تولید تریاک در افغانستان، از مراقبت شدید از مرزها برای جلوگیری از قاچاق مواد شیمیایی برای تولید موادمخدر صنعتی خبر داد و خواستار همکاری کشورهای همسایه در این زمینه شد.
