به گزارش ایراف، خرم با انتشار یادداشتی به تازگی با اشاره به جهش کمسابقه قیمت طلا در بازارهای جهانی تأکید کرده است که طلا یک منبع راهبردی برای افغانستان است و برخورد با آن نباید مشابه معادن معمولی باشد.
او هشدار داده ادامه روند فروش خام و ارزان طلا، در حالی که بازار جهانی شاهد رکوردهای تازه است، به معنای از دست رفتن یکی از مهمترین فرصتهای اقتصادی افغانستان خواهد بود.
واگذاریهای غیرشفاف و نبود نظارت مؤثر
به گفته وزیر پیشین اطلاعات و فرهنگ، بخش قابل توجهی از طلای استخراجشده بدون ثبت رسمی و بدون بازگشت اقتصادی مشخص از کشور خارج میشود.
او معتقد است نبود نظارت کافی و واگذاری استخراج به افراد و شرکتهایی که صلاحیت فنی و مالی ندارند، زمینهساز فساد و خروج بیرویه منابع طبیعی شده است.
خرم این روند را «خطرناک» و «برخلاف منافع ملی» توصیف کرده است.
اعتراضات مردمی و افزایش تنشها بر سر معادن طلا
در سالهای اخیر، ساکنان ولایتهای شمالی و شمالشرقی افغانستان بارها نسبت به استخراج بیرویه و غیرقانونی معادن طلا اعتراض کردهاند.
مردم محلی میگویند استخراج بدون نظارت، علاوه بر تخریب محیطزیست و زمینهای کشاورزی، هیچ منفعتی برای جامعه محلی ندارد و تنها گروههای مسلح، واسطهها و شرکتهای نزدیک به طالبان از آن سود میبرند.
در برخی مناطق، این اعتراضها به درگیری میان مردم و نیروهای محلی نیز منجر شده است.
در سال ۲۰۲۵، گزارشهایی از درگیری خونین میان دو جناح طالبان در بدخشان بر سر کنترل یک معدن طلا منتشر شد که چندین کشته بر جای گذاشت.
همچنین در تیرماه همان سال، بربنیاد برخی گزارشها، درگیری میان یک گروه محلی و کارگران چینی در یکی از معادن طلا در بدخشان به کشته شدن چهار تبعه چین انجامید؛ رخدادی که نشان میدهد استخراج طلا اکنون به یکی از منابع اصلی تنش و ناامنی در افغانستان تبدیل شده است.
سیاست طالبان در استخراج معادن طلا
پس از روی کار آمدن طالبان، روند استخراج معادن طلا وارد مرحله تازهای شده است.
طالبان اعلام کردهاند که استخراج ۲۱ معدن بزرگ را آغاز کردهاند که معادن طلای چاهآب در تخار و دوشی در بغلان نیز در میان آنهاست.
این گروه میگوید استخراج از طریق قراردادهای چندساله با شرکتهای داخلی و سرمایهگذاران خارجی انجام میشود.
با این حال، گزارشهای بینالمللی نشان میدهد بخش زیادی از استخراج طلا همچنان بهصورت کوچکمقیاس، سنتی و بدون تجهیزات استاندارد انجام میشود.
تصاویر ماهوارهای منتشرشده در سال ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ نشان میدهد صدها معدن کوچک در مناطق مختلف افغانستان فعال شدهاند و استخراج توسط گروههای محلی و بدون نظارت فنی صورت میگیرد.
طالبان همچنین ۱۶ حوزه معدنی دیگر، از جمله چند معدن طلا در بدخشان و قندوز، را به مزایده گذاشتهاند.
موقعیت معادن طلای افغانستان
بر اساس آخرین گزارشها، مهمترین معادن طلای فعال افغانستان در مناطق زیر قرار دارند:
– بدخشان: مهمترین نقطه تنش بر سر معادن طلا؛ چندین معدن فعال و مورد مناقشه میان گروههای مختلف.
– تخار – شهرستان چاهآب: یکی از بزرگترین و فعالترین معادن طلا که طالبان در تلاش برای جذب سرمایهگذار خارجی برای آن هستند.
– بغلان – شهرستان دوشی: از معادن مهم شمال کشور که در فهرست پروژههای استخراجی طالبان قرار دارد.
– قندوز: سه معدن طلا که در فهرست مزایده طالبان قرار گرفتهاند.
– شرق افغانستان: استخراج کوچکمقیاس و سنتی در مناطق کوهستانی افزایش یافته است.
قراردادهای استخراج طلا در اختیار شرکتهای کدام کشورهاست؟
بر اساس گزارشهای منتشرشده در سالهای اخیر، بخش عمده قراردادهای استخراج طلا در افغانستان در اختیار شرکتهای چینی قرار دارد و چین بزرگترین بازیگر خارجی در این حوزه به شمار میرود.
طالبان چندین قرارداد مهم استخراج طلا را با شرکتهای چینی امضا کردهاند و برخی از معادن بزرگ، از جمله معدن طلای منطقه سمتی در تخار، به شرکتهای چینی و شرکای افغان واگذار شده است.
علاوه بر چین، شرکتهایی از ازبکستان، ترکیه، ایران و انگلیسی نیز در قراردادهای چندمعدنی که شامل طلا، مس و آهن میشود حضور دارند و ازبکستان در سال ۲۰۲۵ بهعنوان یکی از بزرگترین سرمایهگذاران جدید در بخش معادن افغانستان معرفی شده است.
به این ترتیب، ترکیب اصلی سرمایهگذاران خارجی در معادن طلا را شرکتهای چینی، ازبک، ترکیهای، ایرانی و انگلیسی تشکیل میدهند.
