به گزارش ایراف، به نقل از فایر آبزرور، دههها سیاست محافظهکارانه، استفاده از بازیگران نیابتی و تعامل انتخابی نتوانسته بحران عمیق افغانستان را مهار کند. با تشدید بیثباتی که افراطگرایی و پیامدهای منطقهای را دامن میزند، عدم مداخله دیگر بیطرفی محسوب نمیشود.
کارشناسان تاکید دارند تنها مالکیت هماهنگ منطقهای – مبتنی بر مشروعیت سیاسی، نهادهای چندجانبه و منافع مشترک – مسیر واقعی دستیابی به ثبات پایدار در افغانستان و همسایگان آن است.
پس از سقوط افغانستان به دست طالبان در اوت ۲۰۲۱، بسیاری از همسایگان تصور میکردند پیامدها قابل مدیریت است، اما چهار سال بعد، این رویکرد دیگر کارساز نیست.
این گزارش میافزاید افغانستان به کانون بحرانی خودتقویتکننده تبدیل شده است از جمله بیاعتباری سیاسی، گسترش افراطگرایی، فروپاشی اقتصادی، آوارگی گسترده و سیستماتیک، بحرانی که هیچ کشور منطقهای نمیتواند از آن فرار کند.
گسترش بحران به فراتر از مرزها
رنج افغانستان محدود به مرزهایش نیست. این بحران از طریق جریان پناهندگان، مسیرهای قاچاق مواد مخدر، شبکههای مالی غیرقانونی، اختلافات آبی و گسترش شبهنظامیان به کشورهای همسایه سرایت میکند. تنها در بخش بشردوستانه، میلیونها نفر تحت پوشش برنامه نیازهای انسانی ۲۰۲۵ سازمان ملل قرار دارند. برای همسایگان، عدم مداخله امروز یک انتخاب پرهزینه است.
همچنین گزارش ارزیابی مستقل سازمان ملل بر نیاز به رویکرد یکپارچه سیاسی، بشردوستانه و توسعهای تاکید میکند.
پیامدهای بیثباتی افغانستان: هزینههای مشترک بیثباتی
این گزارش می افزاید پیامدهای بیثباتی افغانستان برای کشورهای همسایه هزینه بر بوده است؛ پاکستان با خشونتهای فزاینده مرتبط با گروه تحریک طالبان پاکستان و ایران با مرزهای ناپایدار، فشار افزایش پناهندگان و اختلافات آبی مواجه است.
کشورهای آسیای مرکزی نگران قاچاق و گسترش شبهنظامیان هستند و روسیه و چین بر گسترش مواضع امنیتی برای مدیریت ریسکها تأکید دارند.
همچنین هند نیز به افغانستان از منظر تروریسم و محاصره منطقهای میبیند
فرصت در میان چالشهای ایجاد شده در افغانستان
اگرچه وضعیت کنونی نگران کننده است، اما فرصتهایی نیز ایجاد کرده است، حکومت طالبان با مشکلاتی مواجه است: اقتصاد وابسته به کمکهای خارجی، اختلافات داخلی، عدم شناسایی بینالمللی و خستگی منطقهای از وعدههای تحققنیافته، این ضعفها اهرم نفوذی برای همسایگان فراهم میآورد تا با همکاری هم بر ثبات منطقه تاثیر بگذارند.
شورای امنیت سازمان ملل با تمدید ماموریت معاونت سازمان ملل در افغانستان (UNAMA) تا ۲۰۲۵، نشان داده که جامعه بینالمللی نیز همکاری منطقهای را ضروری میداند. راهحل پایدار تنها از طریق همکاری جمعی کشورهای منطقه بر اساس منافع مشترک امنیتی و اقتصادی ممکن خواهد بود.
