به گزارش ایراف، به نقل از گزارش تحلیلی امروز (سهشنبه، ۲ دی) موسسه مطالعات راهبردی شرق، در اواخر ماه نوامبر ۲۰۲۴، دو حمله از خاک افغانستان علیه شهروندان چینی در تاجیکستان گزارش شد که توجهات گستردهای را در سطح منطقهای و جهانی به خود جلب کرد.
این حملات که هدف آنها کارکنان شرکتهای چینی در تاجیکستان بود، کشته شدن دستکم پنج نفر از جمله شهروندان چینی را به همراه داشت.
منابع رسمی تایید کردند که این حملات بهوسیله پهپادها و سلاحهای گرم صورت گرفته است و نگرانیهایی را درباره امنیت مرزهای تاجیکستان و تعاملات آن با چین و افغانستان برانگیخته است.
در پی این حملات، درخواستهایی برای تقویت امنیت مرزها و گشتهای هوایی از سوی دولت تاجیکستان مطرح شد.
به گفته موسسه مطالعات راهبردی شرق، در گذشته حملات علیه شرکتهای چینی در آسیای مرکزی عمدتاً از طریق اعتراضهای اجتماعی و اقتصادی صورت میگرفت، اما در سالهای اخیر این حملات به سطح جدیدی از پیچیدگی و خطرناک بودن ارتقا یافته است.
این تغییر در شیوه حملات میتواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله تنشهای داخلی در افغانستان، وضعیت ناپایدار طالبان و همچنین سیاستهای امنیتی چین در منطقه باشد.
زمینهها و محرکها
یکی از عوامل اصلی در تشدید تنشها، تضعیف طالبان و بحرانهای داخلی در افغانستان است.
به گفته موسسه مطالعات راهبردی شرق، کاهش تواناییهای نظامی و امنیتی طالبان، به ویژه در شمال افغانستان، و همچنین تضادهای درونگروهی این جنبش، زمینهساز بروز این گونه حملات علیه شهروندان چینی در تاجیکستان شده است.
این موسسه میافزاید که طالبان در تلاش برای حفظ توافقهای نانوشته با گروههای اسلامگرای مسلح در شمال افغانستان است و از این رو ضعف در کنترل این گروهها موجب افزایش تنشها در مرزها با تاجیکستان شده است.
علاوه بر این، نگرانیهای امنیتی و مداخلههای منطقهای از سوی کشورهایی همچون آمریکا که تمرکز بیشتری بر تحرکات چین در افغانستان دارند، میتواند این حملات را تقویت کند.
موسسه مطالعات راهبردی شرق اشاره میکند که در این زمینه، آمریکا ممکن است بهطور غیرمستقیم با استفاده از گروههای نیابتی یا از طریق فشارهای دیپلماتیک، در تلاش برای محدود کردن نفوذ چین در افغانستان باشد.
پیامدهای حملات ضدچینی
این تنشها نه تنها روابط چین و تاجیکستان را تحت تأثیر قرار داده است بلکه امنیت منطقهای در آسیای مرکزی را نیز با چالشهای جدی مواجه کرده است.
به گفته موسسه، یکی از پیامدهای کوتاهمدت این حملات، امنیتیسازی مرزهای تاجیکستان و افغانستان به ویژه در مناطق نزدیک به مرزهای چین است.
این امر میتواند باعث افزایش حضور نیروهای امنیتی چینی در تاجیکستان و حتی شکلگیری همکاریهای بیشتر نظامی بین چین و تاجیکستان در مقابله با تهدیدات امنیتی شود.
افزایش تهدیدات در مرزها
حملات اخیر با استفاده از پهپادها نشان میدهد که امنیت مرزهای تاجیکستان نه تنها در زمین بلکه در آسمان نیز با چالشهای جدی روبهرو است.
به گفته موسسه مطالعات راهبردی شرق، این تغییر در شیوه حملات نشاندهنده یک تحول جدید در استراتژیهای ضدچینی است که ممکن است با حمایتهای خارجی نیز همراه باشد. این تحول میتواند در آینده به تشدید ناامنی در منطقه منجر شود و بر وضعیت تجاری و اقتصادی منطقه تاثیر منفی بگذارد.
نقش گروههای خارجی و نیابتی
موسسه مطالعات راهبردی شرق همچنین اشاره کرده است که احتمالاً گروههای نیابتی از جمله داعش خراسان و سایر گروههای اسلامگرا میتوانند در این حملات نقش داشته باشند.
این گروهها با بهرهبرداری از وضعیت ناپایدار افغانستان و تحولات داخلی طالبان، ممکن است حملات خود را علیه منافع چین و تاجیکستان سازماندهی کنند. همچنان که هیچ گروهی مسئولیت این حملات را برعهده نگرفته است، موسسه به این نکته اشاره میکند که ابهام در مسئولیت این حملات میتواند به گسترش ناامنی و بیثباتی در مرزهای تاجیکستان و افغانستان منجر شود.
پیامدهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی
این تنشها میتواند تأثیرات گستردهای بر روابط اقتصادی و ژئوپلیتیکی در آسیای مرکزی داشته باشد.
