به گزارش ایراف، یوراسیا ریویو مینویسد، بخشی از سلاحهایی که ایالات متحده طی دو دهه حضور نظامی خود در افغانستان در اختیار نیروهای افغان قرار داده بود، اکنون در بازارهای غیرقانونی دستبهدست میشود و بهطور گسترده در اختیار گروههای شبهنظامی قرار گرفته است.
بر اساس این گزارش، آمریکا هنگام خروج از افغانستان حدود ۷ میلیارد دلار تجهیزات نظامی شامل تفنگهای تکتیرانداز، مسلسلهای مدرن، دستگاههای دید در شب و دیگر ادوات پیشرفته جنگی برجای گذاشت.
مقامهای پیشین آمریکایی پیشتر گفته بودند که امکان بازیابی بخش قابلتوجهی از این تجهیزات وجود داشت، اما هیچ برنامه عملیاتی جدی برای بازگرداندن آنها اجرا نشد.
همین خلأ، بهویژه پس از بازگشت طالبان به قدرت، زمینهای فراهم کرد تا گروههای مسلح محلی این سلاحها را نگه دارند یا از طریق مسیرهای پنهانی به فروش برسانند؛ مسیرهایی که بنا بر گزارشها تا داخل پاکستان امتداد یافته است.
یوراسیا ریویو مینویسد تحریک طالبان پاکستان (تیتیپی) بیشترین بهره را از این وضعیت برده است.
تنها در حوزه سلاحهای آمریکایی، ورود تفنگهای M16 و M4 و همچنین تجهیزات دید در شب، توان عملیاتی این گروه را بهطور چشمگیری افزایش داده است.
فروشندگان محلی اسلحه در افغانستان گفتهاند برخی دستگاههای دید در شب که پیشتر حدود دو هزار دلار قیمت داشتند، اکنون با رقمی نزدیک به ۳۰۰ دلار معامله میشوند؛ کاهش قیمتی که به گسترش یک بازار سیاه بزرگ و دسترسی آسانتر گروههای مسلح و حتی غیرنظامیان به تجهیزات پیشرفته منجر شده است.
این تحولات، بهویژه در ایالت خیبرپختونخوا، فشار سنگینی بر نیروهای امنیتی پاکستان وارد کرده است.
بهنوشته یوراسیا ریویو، شورشیان اکنون هم از نظر مهارتهای جنگی و هم از نظر تجهیزات، در سطحی قرار گرفتهاند که مقابله با آنها برای نیروهای دولتی دشوارتر شده است.
افزایش دقت و قدرت آتش این گروهها باعث شده حملات هدفمندتر و مرگبارتر شود و جان غیرنظامیان و نیروهای پلیس بیش از گذشته در معرض خطر قرار گیرد. کارشناسان معتقدند این روند، موازنه قدرت را بهطور محسوسی به نفع شورشیان تغییر داده و اجرای عملیات ضدتروریستی را پیچیدهتر کرده است.
سازمان ملل متحد و خبرنگاران بینالمللی نیز نسبت به پیامدهای خطرناک گردش این سلاحها هشدار دادهاند.
بهگفته یوراسیا ریویو، سلاحهایی که برای ارتش افغانستان در نظر گرفته شده بود، اکنون در اختیار گروههای تروریستی مختلف قرار دارد و این موضوع نشان میدهد کنترل جریان سلاح پس از خروج نیروهای خارجی تا چه اندازه دشوار است.
مقامهای پاکستانی نیز بارها اعلام کردهاند که سلاحهای ساخت آمریکا را هنگام عبور از مرز ضبط کردهاند؛ موضوعی که گستردگی شبکههای قاچاق میان افغانستان و پاکستان را برجسته میکند. در حالی که طالبان مدعی کنترل سختگیرانه تجهیزات نظامی هستند، کارشناسان میگویند واقعیت میدانی خلاف این ادعاست و توزیع سلاحها عمدتاً خارج از نظارت رسمی انجام میشود.
یوراسیا ریویو تأکید میکند که پیامدهای این وضعیت تنها به درگیریهای شورشیان محدود نمیشود.
با گسترش بازار سیاه، برخی ساکنان مناطق ناامن نیز برای حفاظت شخصی به خرید سلاح روی آوردهاند؛ روندی که به نظامیشدن جامعه و افزایش خطرات امنیتی دامن میزند.
ورود سلاحهای نظامی به دست افراد فاقد آموزش کافی، احتمال وقوع حوادث، سرقت و سوءاستفاده را افزایش داده و به بیثباتی بیشتر مناطق مرزی منجر شده است.
در این میان، دستگاههای دید در شب بهطور ویژه مورد توجه قرار گرفتهاند. قیمت پایین و دسترسی آسان به این تجهیزات، حتی به گروههای کمتجربه امکان داده عملیات شبانه انجام دهند؛ قابلیتی که در جنگهای مدرن اهمیت زیادی دارد و کار نیروهای امنیتی را برای ردیابی و مقابله با تهدیدات دشوارتر کرده است.
این رسانه مینویسد پیامدهای خروج آمریکا از افغانستان تنها جنبه تاکتیکی ندارد و ابعاد ژئوپلیتیکی آن نیز قابلتوجه است.
هرچند طالبان اکنون کنترل بیشتری بر ساختارهای حکومتی دارد، اما شبکههای غیررسمی و مسیرهای قاچاق همچنان فعالاند و جریان سلاح بهسمت گروههای فراملی ادامه دارد.
این شرایط، برنامهریزی امنیتی دولتهای منطقه از جمله پاکستان را پیچیده کرده و نیاز به راهبردهای هماهنگ منطقهای را بیش از پیش برجسته میکند.
یوراسیا ریویو در پایان مینویسد سلاحهای رهاشده آمریکایی همچنان یکی از عوامل تشدیدکننده ناامنی در جنوب آسیا هستند. تجهیزاتی که قرار بود توان دفاعی افغانستان را تقویت کند، اکنون در دست شورشیان و حتی غیرنظامیان قرار گرفته و امنیت پاکستان را با چالشهای جدی روبهرو کرده است.
بهگفته این رسانه، ردیابی مسیر گردش این سلاحها و همکاری منطقهای برای مهار آنها، نخستین گام برای کاهش خطرات و ایجاد ثبات در مناطقی است که سالهاست با ناامنی دستوپنجه نرم میکنند.
