از هواپیماهای فرسوده تا نیروگاه‌های بدون اتصال به شبکه؛ ۲۹ ميليارد دلاری که در افغانستان هدر رفت

به گزارش ایراف، جان سوپکو که از سال ۲۰۱۲ تا ژانویه گذشته مسئولیت بازرس ویژه بازسازی افغانستان (سیگار) را بر عهده داشت، توسط دولت ترامپ برکنار شد. او گفته که ایده تهیه این گزارش نهایی را مطرح کرده و پیش‌نویس آن را پیش از برکناری بررسی کرده است.

بازرس ویژه بازسازی افغانستان (سیگار)، آخرین سند این نهاد قبل از تعطیلی آن در ماه آینده را ارائه کرد؛ سیگار در این گزارش ۱۳۷ صفحه‌ای، تلاش بیست‌ساله آمریکا را «مملو از اتلاف منابع» توصیف کرده است.

گزارش این نهاد نظارتی آمریکا درباره بازسازی افغانستان در طول ۲۰ سال حضور نظامی این کشور نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از ۱۴۴ میلیارد دلار هزینه‌شده با «شکست» مواجه شده و حدود ۲۶ تا ۲۹ میلیارد دلار به طور کامل هدر رفته است.

هواپیماهای بی‌استفاده تا نیروگاه بدون شبکه نمونه‌های اتلاف منابع آمریکا در افغانستان

جان سوپکو، بازرس ویژه پیشین افغانستان، در مصاحبه با رادیوی NPR نمونه‌های مشخصی از این اتلاف را برشمرد، از جمله خرید ۲۰ هواپیما از ایتالیا به مبلغ ۴۸۰ میلیون دالر که در قبرستان هواپیماهای سیسیل نگهداری می‌شدند و برای آموزش به افغانستان فرستاده شدند. این هواپیماهای مدل G-222 عملاً قابل استفاده نبودند و قطعاتشان می‌افتاد.

وی اشاره کرد به ساخت یک نیروگاه ۳۳۵ میلیون دلاری توسط سازمان توسعه بین‌المللی آمریکا (یو‌اس‌ای‌آی‌دی) که با کمتر از یک درصد ظرفیت کار می‌کرد، زیرا به شبکه برق متصل نبود.

علاوه براین ساختمان‌هایی که ذوب شدند، جاده‌های نیمه‌کاره و پل‌های فرو ریخته در گزارش سیگار آمده است.

سوپکو تاکید کرد که مشکل اصلی کمبود پول نبوده، بلکه خرج کردن «خیلی زیاد و خیلی سریع» در کشوری بوده که ظرفیت جذب آن را نداشته است. او گفت: «ما از بسیاری جهات بدترین دشمن خودمان بودیم.»

به گفته وی، بخش زیادی از این پول‌ها نه فقط به پیمانکاران آمریکایی و بین‌المللی، بلکه به پیمانکاران افغان وابسته به جنگسالاران رسید که با نیروهای آمریکایی ارتباط داشتند. این امر نه تنها به اتلاف منابع انجامید، بلکه افغان‌های عادی را بیگانه کرد.

سوپکو با اشاره به ضرب‌المثلی از مادرش گفت: «اگر با سگ‌ها بخوابی، با کک بیدار می‌شوی. اگر با جنگسالاران بخوابید، صبح باید به افغان‌های عادی توضیح دهید چرا این کار را می‌کنید.»

هشدارهای نادیده گرفته‌شده و «تمایل به ادامه» پروژه‌های شکست‌خورده

وی در پاسخ به این سوال که چرا هشدارهای مکرر سیگار به سیاست‌گذاران واشنگتن توجهی نیافت، گفت که مقامات معمولاً با «یک نوازش سر» از کنار آن می‌گذشتند و به «پمپاژ پول» ادامه می‌دادند.

سوپکو دلیل این امر را «تمایل به ادامه» کار و عدم تمایل مقامات برای اعتراف به شکست دانست: «هیچ‌کس نمی‌خواهد ژنرال یا سفیری باشد که بگوید فکر می‌کنم اشتباه بوده. ما گفتیم امپراتور لباس ندارد؛ ولی مردم نمی‌خواستند این را بشنوند.»

آینده بازسازی در دیگر مناطق جهان: «خوش‌بین نیستم»

با توجه به درگیری‌های جاری در اوکراین و غزه و احتمال مشارکت آمریکا در بازسازی این مناطق، سوپکو چشم‌انداز روشنی ترسیم نکرد. وی گفت: «معمولاً خوش‌بینم، اما نه، چنین امیدی نمی‌بینم.»

به گفته او، با تضعیف سازمان‌هایی مانند یو‌اس‌ای‌آی‌دی و از دست رفتن تخصص میدانی، ظرفیت نظارت و اجرای موثر بازسازی از بین رفته است. سوپکو هشدار داد: «اگر بخواهیم بازسازی انجام دهیم – و به نظر می‌رسد برای اوکراین میلیاردها برنامه‌ریزی شده – تخصصش کجاست؟ وجود ندارد.»

این درحالی‌است که جنگ ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان، یکی از پرهزینه‌ترین و طولانی‌ترین مداخلات نظامی تاریخ معاصر بود که با وجود صرف بیش از دو تریلیون دلار و قربانی شدن صدها هزار انسان، نه تنها به اهداف اعلام‌شده خود نرسید، بلکه افغانستان را با بحرانی عمیق انسانی، اقتصادی و سیاسی و ایالات متحده را با بدهی و فرسایش استراتژیک روبه‌رو کرد.