به گزارش ایراف، کارشناسان فدراسیون بینالمللی خبرنگاران – منطقه آسیا و اقیانوسیه در تحلیلی به رویکرد عملگرایانه چین در برابر فاصلهگیری غرب از افغانستان پرداختهاند.
در این گزارش آمده است در حالی که کشورهای غربی پس از سقوط کابل در سال ۲۰۲۱ به دلایل اخلاقی از تعامل با طالبان فاصله گرفتهاند، چین مسیری متفاوت برگزیده است. پکن با اعزام فرستادگان، توسعه تجارت و اجرای پروژههای زیربنایی، الگوی تعامل دوجانبه مشروط به مهار تهدیدهای شبهنظامی را در پیش گرفته است؛ الگویی که هرچند عملی است، اما شکننده و وابسته به محیط امنیتی افغانستان باقی مانده است.
از زمان طرح «دیپلماسی پیرامونی» در سال ۲۰۱۳، چین تلاش کرده همسایگان غربی این کشور را به حوزهای برای ثبات و کنترل تبدیل کند.
در این چارچوب، افغانستان بهویژه از منظر امنیتی برای پکن اهمیت دارد. چین بیش از هر چیز نگران حضور و فعالیت «جنبش اسلامی ترکستان شرقی» در خاک افغانستان است؛ نگرانیای که طالبان وعده دادهاند مانع تحقق آن شوند.
تعامل اقتصادی؛ ابزار مدیریت نه شناسایی
ویل مکمنوس، هماهنگکننده امور اداری فدراسیون بینالمللی خبرنگاران – منطقه آسیا و اقیانوسیه در این گزارش مینویسد چین حکومت طالبان را واقعیتی تثبیتشده میداند و بهجای رویکرد سیاسی، بر همکاری اقتصادی تمرکز کرده است.
از تشکیل گروه کاری مشترک اقتصادی گرفته تا دسترسی بدون تعرفه به بازار چین و احیای پروژههایی چون معدن مس عینک، پکن در پی مدیریت روابط دوجانبه است. با این حال، همچنان از بهرسمیتشناسی رسمی حکومت طالبان خودداری میکند.
پیوند امنیت و توسعه در چارچوب منطقهای
ویل مکمنوس میافزاید در مقابل، دولتهای غربی تعامل خود با طالبان را مشروط به اصلاحات حکمرانی و رعایت حقوق بشر کردهاند. هرچند کانالهای محدودی مانند دفتر اتحادیه اروپا در کابل فعالاند، این روابط عمدتاً به مدیریت مهاجرت و گفتوگوهای نمادین درباره زنان محدود میشود.
اما برای چین، نزدیکی جغرافیایی، این تعامل را از یک انتخاب سیاسی به ضرورت راهبردی با هزینه چشمپوشی از نقضهای حقوق بشری تبدیل کرده است.
پکن در عین پرهیز از شناسایی حقوقی طالبان، کابل را در گفتوگوهای سهجانبه با پاکستان وارد کرده و در حال پیوند دادن امنیت مرزی با توسعه اقتصادی است.
در امتداد این سیاست، چین تلاش میکند روابطش را در جنوب و آسیای مرکزی گسترش دهد. با این حال، بیشتر کشورهایی که در کابل سفیر دارند از شناسایی رسمی خودداری کردهاند و تنها روسیه موضع متفاوتی دارد.
از سوی دیگر با وجود همکاریهای اقتصادی، حملات تروریستی در منطقه نشان دادهاند که تهدیدهای فرامرزی همچنان باقی است. حمله انتحاری مارس ۲۰۲۴ به مهندسان چینی در پاکستان و حمله پهپادی نوامبر ۲۰۲۵ در تاجیکستان نمونهای از آسیبپذیری سیاست پکن است. کارشناسان معتقدند تعامل عملگرایانه چین، گرچه رویکردی موقتی اما کمتر پرهزینه از الگوی غربی است.
تعامل بدون شناسایی رسمی؛ مدل نوین برای جهان
در تحلیل فدراسیون بینالمللی خبرنگاران، سیاست چین در قبال افغانستان نماد نوعی «تعامل بدون شناسایی رسمی» است که قراردادها بر مأموریتهای ایدئولوژیک غلبه دارند. اگر امنیت مرزها حفظ شود و منافع اقتصادی ادامه یابد، این مدل ممکن است الگویی جهانی برای قدرتهای غیرلیبرال در مواجهه با رژیمهای دشوار شود.
